[Knuppel]

Jos Verhulst
Begin dit jaar kwam Jos Verhulst met een uitgebreid interview in Het Vrije Woord op Radio 1. Een uitstekende 'algemene inleiding' tot de visie van Meer Democratie op democratie en de huidige politieke situatie in België.



Jos Verhulst is actief binnen WIT, wat staat voor Werkgroep Implementatie Tijdsgeest [het interview dateert van voor de naamsverandering in Meer Democratie], een eerder vage omschrijving, maar ook een organisatie die ijvert voor de invoering van directe democratie. En wat is dan directe democratie?

Jos Verhulst: Directe democratie staat voor het invoeren van het principe van volkssoevereiniteit, dat betekent dat de manier van wetproductie zodanig in elkaar moet zitten dat de burgers altijd de gelegenheid hebben om een ongewenste wet weer af te voeren of een gewenste wet die er niet komt dan toch door te voeren. Dat betekent dat burgers in staat moeten zijn om desgewenst indien het nodig blijkt zelf het initiatief te nemen voor wetgevend werk.



Maar in ons parlementair systeem, laten we zeggen, werken we met vertegenwoordigers, met een onrechtstreekse vertegenwoordiging van de burger, van het volk. Is dat dan niet efficiënt of is het eerder om ideologische redenen dat je zegt: daar zijn wij niet zo enthousiast over?

Jos Verhulst: Wel, het systeem dat wij nu kennen, dat dus parlementaire democratie genoemd wordt, is strikt genomen geen democratie. Democratie betekent letterlijk dat het volk heerst, dat het volk geen baas boven zich heeft. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een theocratie, waar God of zijn zogezegde vertegenwoordigers de baas zijn, of een monarchie, waar dus een monarch het voor het zeggen heeft. In een democratie zou het volk de hoogste autoriteit moeten zijn en geen heerser boven zich moeten dulden. Maar in een parlementaire democratie is dat ideaal niet verwezenlijkt, daarom is de term parlementaire democratie eigenlijk een beetje een eufemisme. Er zijn ook verschillende politici die de laatste jaren dat op een onbewaakt ogenblik ook letterlijk hebben uitgesproken. Wij leven eigenlijk niet in een democratie, wij leven in een particratie. Dus het zijn in laatste instantie de partijhoofdkwartieren, en eventueel de krachten die daarmee verbonden zijn, die bepalen of een wet er komt of niet. We zien dan ook regelmatig dat er wetten ontstaan die eigenlijk niet gedragen zijn door de meerderheid, en ongetwijfeld zijn er ook zaken die door de meerderheid wel worden gedragen, maar die niet worden verwerkelijkt. Dus strikt genomen leven wij niet in een democratie, leven wij niet in een systeem van volkssoevereiniteit.

De volksraadpleging is uitgesloten door de Grondwet omdat wij niet leven in een systeem van volkssoevereiniteit. Het is de natie die volgens onze Grondwet soeverein is. Men kan zich dan natuurlijk gaan afvragen: wat is de natie? Want natie is op zich een heel abstract begrip. Uiteindelijk moet dat geïncorporeerd worden in concrete mensen die dan namens de natie beslissen, en als je het concrete spoor volgt, dan kom je inderdaad terecht bij de 'politieke elite', bij diegenen die in de diverse partijen het voor het zeggen hebben. Zij beslissen in laatste instantie welke wetten er komen en welke wetten er niet komen. Het is eigenlijk in strikte zin niet gerechtvaardigd om te zeggen dat België een democratie is. Eigenlijk leven wij in een particratie.

https://www.meerdemocratie.be/interview-jos-verhulst