Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door John Stufflebeam
Dan komt burgemeester Jas er nog goedkoop vanaf. De burgemeester van Ronse, Leo Vindevogel, werd in september 1945 geëxecuteerd. Hij was parlementslid sinds 1925, maar zijn parlementaire onschendbaarheid werd niet opgeheven. Hij was geen lid van een Duitse organisatie.
O ja, hij was Vlaams nationalist.
|
Ik heb het verhaal over burgemeester Vindevogel gelezen. Onwaarschijnlijk dat een politieke collaborateur (d.w.z. zonder bloed aan z'n handen) de doodstraf krijgt. Niet dat de collaboratie goed te praten is, maar de doodstraf lijkt me eerder weggelegd voor oorlogsmisdadigers.
Het is eigenlijk wel opmerkelijk hoezeer de mentaliteit van de overheid in Nederland en België verschilde na WOII.
In Nederland had de meerderheid van de politieke en justitiële elite een principiële afkeer van de doodstraf. De belangrijkste reden om ze toch weer (tijdelijk) in te voeren, was dat men vreesde voor de reactie van de bevolking: lynchpartijen etc. De mogelijkheid van doodstraf werd echter strikt beperkt tot de gevallen die vielen onder de zgn. Bijzondere Rechtspleging, d.w.z. oorlogsmisdaden en collaboratie. Uiteindelijk werd slechts 39 keer de doodstraf daadwerkelijk uitgevoerd. In veel meer gevallen werd deze omgezet in levenslang, soms voor veel zwaardere gevallen dan die waarvoor de doodstraf vlak na de oorlog wel ten uitvoer was gebracht. Zo werden de 'Vier van Breda' (vier Duitse oorlogsmisdadigers die gevangen zaten in de Koepelgevangenis in Breda) niet terechtgesteld, maar NSB-propagandist Max Blokzijl wel. Blokzijl was als hoofd van de afdeling Perswezen van het Departement voor Volksvoorlichting en Kunsten niet direct verantwoordelijk voor de dood van mensen (indirect wordt hij wel verantwoordelijk gehouden voor de dood van de inmiddels zaligverklaarde pater en hoogleraar Titus Brandsma, die als hoofd van de katholieke media zich verzette tegen de nazidictatuur en daarvoor werd gedeporteerd), maar hij was door zijn wekelijkse radiopraatjes wel zeer bekend en werd zuiver op grond daarvan ter dood veroordeeld.
In België daarentegen heeft de overheid blijkbaar doelbewust een zo grootschalig mogelijk vergeldingsactie uitgevoerd, die niet altijd even zuiver was en ook een behoorlijk staatkundig tintje had. Het aantal veroordeelden en ook het aantal daadwerkelijke executies was in België dan ook een stuk hoger dan in Nederland.
Over burgemeester Jas vond ik nog dat hij tot 1949 burgemeester bleef van Nieuwerkerk aan den IJssel en afscheid nam in een buitengewone raadsvergadering. Een feestelijk afscheid dus. Hij was volgens het streekarchief overigens al sinds 1923 burgemeester van het dorp. Op de site van datzelfde streekarchief vond ik ook een dossier over zijn rol in de oorlog:
602 enz. Stukken betreffende het gedrag van burgemeester F. Jas van Nieuwerkerk a/d IJssel tijdens de oorlog, (1940) 1941 - 1945. -- 5 omslagen
[SIZE=1]602. Rapport van F.Th. Voorrips, plaatselijk commandant van de BS
[Binnenlandse Strijdkrachten, het georganiseerd verzet, D.], afd. Nieuwerkerk a/d IJssel, aan de militaire commissaris voor Gouda e.o., 30 mei 1945; afschrift. 1 stuk (2 bladen). Met bijlagen: [/SIZE]
[SIZE=1](1) Circulaire van de burgemeester aan mannelijke inwoners om voor de Weermacht in Ouderkerk a/d IJssel arbeid te verrichten, 25 febr. 1944. 1 stuk. --- Exemplaar bestemd voor C. van der Werf. [/SIZE]
[SIZE=1](2) Systeemkaarten van de buurtschap, het blokhoofd en het wijkhoofd, waaruit blijkt
dat F. Jas in de periode dec. 1941 tot okt. 1943 lid van de Nederlandsche Volksdienst is geweest. Met een kwitantie van de blokleider wegens contributiebetaling over okt. 1942. 4 stukken. [/SIZE]
[SIZE=1](3) Rapport van C.A. de Vogel, oud-gemeenteveldwachter, over het gedrag van F. Jas in het begin van de oorlog, 26 mei 1945. 1 stuk (2 bladen). [/SIZE]
[SIZE=1](4) Circulaire van de buurtschapsleider van de Winterhulp Nederland en de Nederlandsche Volksdienst aan alle inwoners van Nieuwerkerk a/d IJssel met mededeling van de wijk- en blokindeling en oproep om lid te worden, 16 april 1942. 1 stuk. [/SIZE]
[SIZE=1]603. Beschikking van b. en w. van Nieuwerkerk a/d IJssel waarbij de werkloosheidsuitkering van C. de Graaf wordt stopgezet omdat hij geweigerd heeft in Duitsland te gaan werken, 21 aug. 1940; afschrift. 1 stuk. [/SIZE]
[SIZE=1]604. Circulaire van de burgemeester aan mannelijke inwoners om voor de Weermacht in Ouderkerk a/d IJssel arbeid te verrichten, 25 febr. 1944; afschrift van het exemplaar bestemd voor E. van Stein. 1 stuk. --- Zie vnr. 602 (1). [/SIZE]
[SIZE=1]605. Brieven van F. Jas aan de aannemers J. Fijan en C. van ....en (onleesbaar gemaakt) waarin hun wordt opgedragen mee te werken aan het plaatsen van palen in de Zuidplaspolder ten behoeve van de Weermacht, mei 1944. 2 stukken. [/SIZE]
[SIZE=1]606. Brief van .. Vink sr. te Moordrecht aan de voorzitter van de Adviescommissie Zuivering Gemeentepersoneel, rayon Capelle a/d IJssel, inzake de zuivering van enkele personen, in afwachting van de beslissing over F. Jas, 7 juli 1945; fotokopie. 1 stuk. [/SIZE]
[SIZE=1]607. "F. Jas: burgemeester in oorlogstijd". Krantenknipsel uit Het Kanaal met tekst van een artikel door A.M. den Boer, 3 mei 1995. Met fotokopie van het artikel "Bestuurders tussen bezetting en bevrijding" door Ida Stroosnijder in NG-magazine april 1995, en een inhoudsopgave van de stukken vnrs. 602 - 606. 3 stukken.[/SIZE]
[SIZE=1][/SIZE]
De Nederlandsche Volksdienst is waarschijnlijk de Duitsgezinde organisatie waarop gedoeld werd. Een beschrijving van deze organisatie vond ik
hier. Kort gezegd gaat het om een door de bezetter opgerichte en op nazi-leest geschoeide liefdadigheidsorganisatie bedoeld om sympathie te winnen bij het Nederlandse volk. Niet heel erg schokkend om daar gewoon lid van te zijn. Zo wordt ook duidelijk waarom de man na de oorlog burgemeester mocht blijven en zelfs een straat naar zich vernoemd kreeg.