[Den Duisteren Duikboot]

Een fragment uit een artikel van de Nederlandse socioloog Abram de Swaan:

De veronderstelling in Elias' civilisatietheorie luidt dat staatsvorming, dat wil zeggen de monopolisering van geweld (en belastingheffing), in beginsel leidt tot meer geciviliseerde omgangs- en uitdrukkingsvormen, en tot een vermindering van alle vormen van gewelddadig gedrag, inclusief het staatsgeweld. En stilzwijgend wordt daarbij aangenomen dat de staat alle burgers die de wet respecteren min of meer gelijk zal behandelen, met andere woorden dat er een zekere mate van gelijkheid voor de wet bestaat. Maar dit hoeft niet noodzakelijkerwijze het geval te zijn.

De monopolisering van het geweld door de staat kan resulteren in de omvattende civilisatie van de samenleving, maar in bepaalde gevallen kunnen binnen dat civilisatieproces toch bepaalde categorieën burgers worden uitgesloten van overheidsbescherming, groepen die dan worden blootgesteld aan het volle geweldsarsenaal van de staat. De hele machinerie van het staatsapparaat wordt dan gemobiliseerd om de als doelwit aangewezen groepen te vervolgen en te vernietigen, en dat des te grondiger omdat het staatsapparaat er in geslaagd is de geweldsmiddelen zo effectief te monopoliseren.

Om de vernietiging ook metterdaad te kunnen volvoeren moeten de beoogde slachtoffers eerst geïdentificeerd worden, ze moeten geregistreerd worden en geïsoleerd, en tot mikpunt gemaakt van een voortgezette campagne van belastering en ontmenselijking. Alle andere burgers moet haat en walging worden ingeprent tegen deze onterechte groepering. Dit is wat ik elders het sociale werk van `desidentificatie' heb genoemd, dat samengaat met een campagne die juist de positieve onderlinge identificaties bij de niet-vervolgde burgers moet versterken.

In de volgende fase moeten speciale eenheden gerecruteerd en opgeleid worden om de populatie die tot doelwit is gemaakt bijeen te drijven, te isoleren en uiteindelijk te vernietigen. Die opgave vereist dat speciale plaatsen worden afgeschermd van de niet-ingewijden, waar dan het martelen en het moorden ongezien (maar niet ongeweten) voort kan gaan in reservaten van vernietiging. Zo kan zich, zowel in psychologische, als in sociale en ruimtelijke zin, een proces van compartimentalisering voltrekken.

In de rest van de samenleving duurt de pacificatie voort, de grote meerderheid van de burgers behoudt alle bescherming van wet, gewoonte en etiquette.

Dit lijkt me zo'n beetje het horrorscenario wanneer een partij langs perfect democratische weg het staatsapparaat in handen neemt om zich tegen een deel van de bevolking te keren dat geen deel uitmaakt van haar electoraat en numeriek daar niet tegen opgewassen is. Meteen ook hét argument om partijen die tweedracht zaaien en de gelijkwaardigheid van mensen niet erkennen te verbieden en de kopstukken ervan achter slot en grendel te steken.