@ La Chunga
Grotendeels zitten we daarmee op dezelfde lijn. Dat is meteen ook het startpunt voor een diepgravende kritiek op onze politieke systemen en de gedrochten die ze maar al te vaak voortbrengen. Sinds de tweede helft van de 20ste eeuw hebben we een tsunami van regulering en "juridificering" meegemaakt. Over zowat élk denkbaar aspect van ons dagelijks leven meent de politiek wel een regeltje te moeten bedenken. En regeltjes... die moeten uiteraard met de nodige strafrechtelijke "stokken achter de deur" afgedwongen worden. En op die manier hebben we -volgens sommige schattingen (experten zijn de tel allang kwijtgeraakt)- sinds de jaren '50 reeds 60.000 bijzondere strafwetten toegevoegd gezien aan onze basiswetgeving. Als je politici daarop wijst, dan is het antwoord "
dat de samenleving zoveel complexer geworden is". De naakte cijfers alleen al maken die uitleg ronduit lachwekkend.
In de
Public Choice theorie krijg je een aantal heel prikkelende inzichten gepresenteerd waarom de overheid een "gevaarlijk beest" is; een noodzakelijk kwaad dat conceptueel niet in staat is om altijd en overal te handelen in het algemeen belang. Publieke actoren zijn te wantrouwen, want voor je het weet verwordt een overheid tot een georganiseerde strooptocht in het belang van (minoritaire) lobbygroepen. Democratie is géén finaliteit (zoals sommigen het voorstellen), het is ook niet de ultieme legitimatie voor de macht van publieke actoren (zoals quasi alle politici het stellen). Als het je interesseert, kan je je licht eens opsteken in de
Library of Economics and Liberty, waar het integrale werk van Buchanan online kan geconsulteerd worden. (
http://www.econlib.org/library/Bucha...chCv10toc.html)
Waarmee ik niet wil zeggen dat ik meteen een kritiekloos adept ben van de
Public Choice theorie. Enkel dat de inzichten uit die hoek minstens tot nadenken moeten stemmen.
Ik vind het voorts interessant hoe je uiteindelijk focust op de rechterlijke macht... Want d�*�*r -in de gerechtelijke procedure- vindt die fameuze "democratie" zijn beslag. D�*�*r komt de burger ultiem in aanraking met het resultaat van wat de bewindvoerders allemaal bekokstoofd hebben onder de dekking van de "democratische legitimatie". Het is immers daar dat je als individuele burger voor het eerst het recht hebt om je stem te laten horen en je "recht" te gaan halen in een tegensprekelijk debat.
Access to justice is dan ook een essentieel gegeven voor een overheid die pretendeert te streven naar het algemeen belang. En hoe toegankelijk is ons gerecht in werkelijkheid? Hier ligt een bijzondere toetssteen voor de "kwaliteit" van ons politieke systeem. Typisch is dat de grote wereldverbeteraars, de social engineers er in veel gevallen niet eens bij stilstaan dat het fraais dat ze produceren uiteindelijk ook z'n beslag zal krijgen in gerechtelijke procedures. En dat de kost die zoiets met zich meebrengt ook zelden in rekening wordt gebracht. Gevolg voor ons systeem: een chronisch in (materiële) nood verkerend, weinig toegankelijk gerecht. En zoiets wreekt zich.
Wat dat mensbeeld betreft, is het aloude gezegde "
hope for the best, but prepare for the worst" (hoop het beste, maar bereid je voor op het slechtste), het meest efficiënte uitgangspunt. Maar tegelijk geldt ook de regel dat aan elk stukje regelgeving dat de overheid produceert een belangrijke kost is verbonden, dat elk stukje regelgeving ook het gevaar in zich draagt dat het op de meest onverwachte plaatsen z'n perverse effecten heeft [
cf. het integratieprobleem dat ten dele kan gezien worden als een neveneffect van sommige sociale vangnetten] én die eeuwige waarheid dat er nooit een één-op-één verhouding bestaat tussen het gedrag van de mens en hetgeen de wet voorschrijft.
Om te eindigen met een persoonlijke noot: de "overheid" boezemt me schrik in; over de jongste decennia heb ik vastgesteld hoe onze samenleving meer en meer verstrikt is geraakt in een nietsontziende regeldrift annex repressie. In meer recenter tijden moeten er zelfs rechten aan geloven die we tot voor kort als onaantastbaar beschouwden. Er is voor mij zeer zeker sprake van regressie op een aantal punten en steeds meer politici doen zelfs niet eens meer de moeite om dat te ontkennen of in eufemismen te gieten. Ik heb het relatief gemakkelijk om me de facto te onttrekken aan deze overheid; als het erop aankomt, zit ik sito presto aan het andere eind van de wereld met heel m'n hebben en houden. Maar hoe zit het met "de gewone man of vrouw"? Ligt daar dan niet de bron van bijzonder veel onbehagen? Heeft de politiek de lat niet té hoog gelegd voor zichzelf en staat ze daarom ook niet quasi-permanent met de broek op de enkels, klaar om de kastijding door de kiezer in ontvangst te nemen? Om dan kort na de "verkiezingen" gewoon over te gaan tot de orde van de dag?
In dat opzicht biedt voor mij het libertarische gedachtengoed een uitdaging van jewelste. Ik ben daarbij niet meteen zo geïnteresseerd in het principiële filosofische debat, maar wel in de praktische implicaties van één en ander. Geneuzel over "vreedzaamheid" en "geweldloosheid" is leuk bij een goeie trappist en een blokje kaas; maar werkbare alternatieven formuleren is een heel ander paar mouwen. En als ik je goed begrepen heb, ben je ook een voorstander van het KISS-principe (Keep It Simple, Stupid). Al was het maar om ervoor te zorgen dat de remedie nooit erger wordt dan de kwaal.