Overheid vs. overheid: de burger betaalt
De verschillende overheden en administraties in België voeren, alleen al in de rechtbank van eerste aanleg in Brussel, 598 processen tegen elkaar.
De overheid die het grootste aantal rechtszaken heeft aangespannen, is volgens cijfers van de griffie van de rechtbank van eerste aanleg in Brussel de federale overheid ( 8 ). Ze wordt op de voet gevolgd door het Vlaams Gewest, dat 64 processen voert.
Het Waals Gewest heeft in Brussel twee zaken lopen, de Franse Gemeenschap vijftien. Het Brussels Gewest voert 13 processen, de provincies allemaal samen achtentwintig en de gemeenten 388, wat gezien het aantal gemeenten in ons land nog redelijk is. De Duitstalige Gemeenschap voert geen enkel proces. De Vlaamse Gemeenschap ten slotte voert 31 processen tegen andere overheden.
Het Vlaams Gewest ging acht keer in de clinch met de Belgische staat, zeven keer tegen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en achttien keer tegen een gemeente. Datzelfde Vlaams Gewest werd op zijn beurt veertien keer voor de rechter gedaagd door de federale overheid.
Op de Franse rol in de rechtbank prijken volgens de gegevens van de griffie zelfs zeventien zaken van
l'Etat Belge tegen
l'Etat Belge . Ook de Vlaamse Gemeenschap procedeert twee keer tegen zichzelf, net als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Wie denkt dat de overheden alleen tegen elkaar procederen in zwaarwichtige zaken, heeft het fout. Een advocaat, die anoniem wenst te blijven omdat hij soms ook een overheidsconflict pleit, herinnert zich een zaak van een collega over het fenomenale bedrag van 12 euro.
,,Als het over zeer grote bedragen gaat, vinden veel overheden het helemaal geen probleem dat ze door hun collega's gedaagd worden'', zegt een andere strafpleiter. ,,Eerst en vooral betekent een rechtszaak uitstel van betaling. Dat men naderhand een veel hogere factuur gepresenteerd krijgt, neemt men er graag bij.''
,,De meeste overheden weten het wel als hun zaak bij voorbaat verloren is voor een rechter. Maar dat maakt niet veel uit. Met wat meer tijd kunnen ze anticiperen en de voorziene boetes en achterstallen op de begroting zetten van het jaar waarin het vonnis verwacht wordt.''
,,Veel overheden kiezen bijna automatisch voor de rechtbank bij een geschil. Zo zijn ze zeker dat ze naderhand ook intresten krijgen op de uitstaande bedragen.''
De cijfers van de griffie van de Brusselse rechtbank zijn bijlange niet volledig. Er lopen nog honderden, zo niet duizenden processen in andere rechtscolleges. Veel geschillen, vooral over bevoegdheidsverdelingen tussen overheden, worden uitgevochten voor het Arbitragehof of bij de Raad van State.
,,In principe kan elke minister of overheid vrij een advocaat kiezen'', zegt een advocaat die vaak optreedt voor de overheid. ,,Sommige ministers lanceren voor juridische bijstand een openbare aanbesteding in het kader van het zogenaamd goed bestuur. Maar dat is een minderheid.''
,,Een simpele klacht indienen bij de bewuste rechtbank in Brussel kost al minimaal duizend euro'', weet kamerlid Tony Van Parys (CD&V). ,,Voor dat geld is er nog geen seconde gepleit. De prijs van een proces en van de advocaten hangt bovendien in hoge mate af van hetgeen er op het spel staat. De factuur kan dus erg hoog oplopen.''
Omdat zowel de eisende als de verwerende partij telkens een overheid is, wordt de uiteindelijke factuur altijd door de belastingbetaler vereffend.