Paars maakt de Vlamingen bevoegd voor minder (01/10/03)
De paars(-groen)e regeringen blijken er van uit te gaan dat zij naar eigen goeddunken bevoegdheden heen en weer kunnen schuiven tussen het federale niveau en de deelstaten. Zo staat het paarse regeerakkoord bol van de recuperatie van bevoegdheden van de deelstaten. Dat schrijft Geert Bourgeois in een vrije tribune in de Financieel-Economische Tijd.
Paars(-groen)e regeringen blijken nogal wat moeilijkheden te ondervinden met een goed begrip van het huidig wettelijk en institutioneel kader. Zo blijkt niet iedereen op de hoogte te zijn van het bestaan van zoiets als een Grondwet. Krachtens die grondwet bestaat er een verdeling van bevoegdheden tussen de federale staat (België) en de deelstaten (gemeenschappen en gewesten). Men kan zulks betreuren, men kan dat onpraktisch vinden, maar zo is het nu eenmaal. Andere grondwettelijke principes betreffen de rechtstaat en de scheiding der machten; concreet houdt een en ander in dat de regeringen en de overheid in het algemeen, niet boven, maar onder de (grond)wet staan. Als men grondwet of wet wil wijzigen bestaan daartoe geëigende wetgevende kanalen, maar bij uitstek de overheid dient zicht te houden aan haar eigen wetten en aan de Grondwet.
Toch blijken de paars(-groen)e regeringen er van uit te gaan dat zij naar eigen goeddunken bevoegdheden heen en weer kunnen schuiven tussen het federale niveau en de deelstaten. In de praktijk betreft het een éénrichtingsverkeer: bevoegdheden die na vele moeizame nachtelijke conclaven werden overgeheveld naar de deelstaten, worden ongestoord opnieuw aan het federale niveau “toegekend”.
Zo staat het paarse regeerakkoord bol van de recuperatie van bevoegdheden van de deelstaten. Verhofstadt II wil onder meer werk maken van nieuwe mogelijkheden voor particulieren om kapitaal te beleggen in KMO’s. Nochtans zijn de gewesten sinds Lambermont exclusief bevoegd voor belastingverminderingen, wat de eigen bevoegdheden betreft, in de personenbelasting. Intussen wil het Vlaams Gewest, met de zogenaamde Archimedes-regeling, deze bevoegdheid ook benutten om het aanbod van risicokapitaal te verhogen. Met haar regeerakkoord komt Verhofstadt II hier vrolijk tussenfietsen, niettegenstaande de huidige federale minister van Binnenlandse Zaken net één van de vaders van diezelfde Archimedes-regeling is. Dezelfde blauwe excellentie tekende als Vlaams minister-president ook verantwoordelijk voor een Vlaams stappenplan voor Onderzoek en Ontwikkeling, terwijl het federaal regeerakkoord terzake nu een eigen stappenplan aankondigt. Verhofstadt II belooft ook maatregelen om de arbeidsbemiddelingdiensten te activeren, terwijl arbeidsbemiddeling manifest een gewestelijke bevoegdheid is. Daarnaast kondigt het federale regeerakkoord ook een nieuw stedenbeleid aan, evenzeer een bevoegdheid van de gewesten. En zo gaat het maar verder. Talloze keren worden maatregelen aangekondigd die niet eens tot de bevoegdheid van het federale niveau behoren. Het is alsof pakweg het Vlaams regeerakkoord zou stipuleren dat in Nederland de belastingen zullen verhoogd worden. Of beter nog: in Wallonië. Het land zou te klein zijn in reactie op zoveel arrogantie en onwettelijkheid.
Recent werd een nieuwe ronde begonnen in een bevoegdheidsdispuut waarin de Vlaamse regering, onder druk van het parlement, dan toch eindelijk eens voor verweer zorgde. De Waalse gewestregering én de federale regering eisen in gezamenlijke slagorde bij het Arbitragehof de vernietiging van het decreet dat de Vlaamse regering toelaat om cao’s tussen vakbonden en werkgevers algemeen bindend te verklaren. Nochtans oefent de Vlaamse overheid hiermee gewoon haar eigen bevoegdheden uit.
Menigeen vraagt zich ongetwijfeld af waarover sommige politici zich, zoals ondergetekende, nu eigenlijk wel druk om maken. Is het dan niet prijzenswaardig dat meerdere bestuursniveaus zich met een bepaalde problematiek bezighouden? Het antwoord luidt kort en krachtig, neen.
Ten eerste is zulke handelwijze eenvoudigweg niet democratisch. De verdeling van bevoegdheden wordt niet geregeld via een regeerakkoord maar door de Grondwet en door Bijzondere Wetten, in beide gevallen met een tweederde meerderheid in het parlement. Deze uitleg zou eigenlijk moeten volstaan om de bevoegdhedenrecuperatie zonder discussie van tafel te vegen. Op de paarse beleidsverantwoordelijken maakt het echter niet de minste indruk. In het parlement geconfronteerd met dit argument, halen ze onverschillig de schouders op.
Enkele andere argumenten dan maar. Het is niet alsof de opeenvolgende staatshervormingen zijn ingegeven door een ontembare splitsingsdrang van tweederde van de verkozenen des volks. Bevoegdheden worden overgeheveld vanwege de voortdurende tegenstellingen tussen Vlamingen en Franstaligen op federaal vlak, die maken dat een doortastend beleid, aangepast aan de Vlaamse én aan de Franstalige noden en behoeften, nu eenmaal onmogelijk is. Door diezelfde bevoegdheden stilzwijgend opnieuw naar het federale niveau te halen, dreigt het beleid terzake opnieuw te verzanden in communautaire tegenstellingen.
Daarenboven levert het over en weer schuiven van bevoegdheden een aanzienlijke bijdrage tot de onoverzichtelijkheid van het Belgisch institutioneel kluwen. Niemand - de politici zelf incluis - weet nog wie waarvoor bevoegd is. Vallen er populaire maatregelen of ander goed nieuws aan te kondigen, dan vechten de verschillende overheden voor het vaderschap. Daarentegen illustreerde onder meer de klucht rond de onbemande verkeerscamera’s, met of zonder filmrolletjes, dat de verschillende bestuursniveaus elkaar aanwijzen als bevoegde overheid wanneer het fout gaat.
Belangrijker nog, is dat de deelstaten met hun - zij het nog al te beperkte - bevoegdheden, werk kunnen maken van een beter bestuur en meer welvaart en welzijn met een beleid dat is afgestemd op de noden en behoeften van hun bevolking. De sociaal-economische problemen en beleidsvoorkeuren in Vlaanderen verschillen nu eenmaal sterk van deze in Wallonië. En verschillende problemen vragen verschillende oplossingen. Net daarom ook moeten de Vlaamse werkgevers en vakorganisaties over Vlaamse materies collectieve afspraken kunnen maken. Zo krijgen de Vlaamse bevoegdheden inzake onder andere tewerkstelling en welzijn een logische uitvoering. De algemeen verbindend verklaring is immers niet louter een symbolische formaliteit, maar houdt een beleidsbeslissing in: de minister beslist of hij/zij het opportuun vindt dat wat tussen werkgevers- en werknemersorganisaties afgesproken werd, ook zou gelden voor werkgevers(organisaties) die niet de CAO mee-ondertekenden.
De Vlaamse cao-bevoegdheid is dus geenszins een symbooldossier waar de gewone Vlaming geen uitstaans mee heeft. Herinner u bijvoorbeeld dat de hele heisa net begon door de Waalse aanvechting van de Vlaamse premies voor wie tijdskrediet opneemt. Deze premies zijn gekoppeld aan overeenkomsten die gemaakt worden tussen Vlaamse werkgevers en vakorganisaties. En collectieve arbeidsovereenkomsten, zo luidde het van Franstalige zijde, zijn arbeidsrecht en arbeidsrecht is federaal.
Niet alleen de democratische rechtstaat, maar ook elke Vlaming is gediend met een respect voor de bevoegdheidsverdelende regels. Hopelijk vindt deze boodschap ook eens gehoor op de hoofdkwartieren van VLD, SP.A en Spirit.
Auteur:
Geert Bourgeois
Algemeen voorzitter N-VA
|