Sandisk

De marktwerking in de zorg faalt en dus stijgen de zorgpremies. Wie de
kosten wil beheersen moet naar een inkomensafhankelijke premie toe.
Vele experts in de zorg hadden het al voorspeld: de zorg als 'markt' gaat
ons land goud kosten. Als de premie kostendekkend moet worden in het systeem
dat door de huidige minister is ontworpen, kunnen we verwachten dat de
burgers een nominale premie moeten betalen van ongeveer 1500 euro per jaar.
De schatting van de zorgverzekeraars dat de premie het komende jaar met 120
euro zal stijgen, is te optimistisch. En ook als het dit jaar daar bij
blijft, dan kunnen we het volgende jaar opnieuw een forse stijging gaan
verwachten. De kosten voor de zorg zullen meer uit de hand gaan lopen als we
de huidige filosofie van de marktwerking blijven volgen.

Wij zijn misleid bij de invoering van het nieuwe stelsel. De minister gaat
ervan uit dat de concurrentie in de zorg de kosten zal beteugelen. Maar ook
de minister is bekend met de ervaringen in de Verenigde Staten hiermee. De
zorg is daar inmiddels zeker 50 procent duurder dan in ons land door de
concurrentie in de zorg. Concurrentie in een systeem waar de klant niet
direct betaalt, maar waarbij dat via een ander, de zorgverzekeraar, gaat.
Dit leidt niet tot kritische afwegingen of een product wel of niet wordt
aangeschaft.

Daarbij komt dat de echte onderhandelingen tussen zorgverzekeraar en
zorgaanbieder ook niet leiden tot een verlaging van de prijs. Immers, in een
veld waar schaarste heerst en waar ziekenhuizen vol zitten is het nauwelijks
mogelijk om afspraken te maken over de prijs. Zo worden zorgverzekeraars
beducht om met ziekenhuizen buiten hun regio goede afspraken te maken en de
patiënten daarnaartoe te verwijzen, omdat de verzekeraar bang is klanten te
verliezen omdat die niet willen worden gestuurd naar een ander ziekenhuis
dan in hun regio. Daar faalt dus het marktmechanisme.

We zijn misleid omdat koste wat het kost het huidige systeem moest worden
ingevoerd, gebaseerd op de marktfilosofie. Daarbij werd ook nog eens de
mythe uit de kast gehaald van de niet betaalbare vergrijzing. Ook dat
sprookje gaat niet op, want vele experts hebben al uitgerekend dat de
onbetaalbaarheid van de vergrijzing ook al niet waar is.

We kunnen ons daar als maatschappij nog jaren op voorbereiden en als we
verstandig omgaan met reserveringen voor de tijd dat er echt van
vergrijzingproblematiek sprake is, dan is die ook te betalen. Bovendien gaat
het dan om ouderen die ook zelf veel van de kosten opbrengen. Doordat ze
kapitaalkrachtiger zijn en een forse bijdrage aan de economie zullen
leveren.

Ook wat betreft de no claim heeft minister Hoogervorst het mis gehad. Hij
wist natuurlijk al lang voor die invoering dat een rem op de zorgconsumptie
niet werkt omdat mensen hun gezondheid erg belangrijk vinden. Bovendien was
uit onderzoek bekend dat een financiële beperking heel hoog moet zijn wil
dat echt tot een rem leiden. En dan speelt het probleem van de
gezondheidsschade een rol: als men niet op tijd naar de dokter gaat omdat
het niet betaalbaar is, zal dat tot schade leiden, omdat ziekten niet
adequaat en vlug genoeg worden opgespoord en behandeld.

Het huidige stelstel zal niet opleveren wat men ervan verwacht. En dat was
eigenlijk al duidelijk voor de invoering. We zullen dus weer een stapje
terug moeten doen. Niet weer terug naar het oude systeem natuurlijk, maar
een aanpassing in de zin dat we de marktfilosofie moeten verlaten en dat we
beheerssystemen moeten gaan ontwikkelen. Daarbij zullen we de nominale
premie moeten verlaten en overgaan naar een procentuele premieheffing waar
echt een inkomensgerelateerde bijdrage voor de zorg moet worden gevraagd.
Inkomensafhankelijke premies zorgen ervoor dat de rijkeren meer betalen en
daardoor komt er meer geld in de kas van de zorg. Dat wellicht ook een eigen
bijdrage moet worden ingevoerd om de zaak financierbaar te houden zal te
overwegen zijn, maar dan moet dat ook weer gerelateerd worden aan het
inkomen.

Als laatste zullen we eens goed moeten kijken naar de kwaliteit van de zorg.
De marktfilosofie heeft een achteruitgang in die kwaliteit bewerkstelligd.
Voor zorg geldt dat aandacht en meeleven van belang zijn. Dat kost tijd en
dus geld en dat kan in een productiegericht bedrijf niet. De euro's voeren
de boventoon en bepalen de omvang en inhoud van de zorg. Dat demotiveert de
zorgverleners in hoge mate. Misschien is dat nog wel veel erger dan dat we
meer moeten gaan betalen.


Prof. Doeke Post is emeritus hoogleraar sociale geneeskunde aan de
Universiteit van Groningen met als speciaal aandachtsgebied de structuur,
organisatie en financiering van de zorgsector.