[Desiderius]

Het doodvonnis van Volkwagen Vorst lijkt getekend; en dan past het om solidariteit te betuigen aan de duizenden arbeiders en bedienden die een barre en onzekere winter tegemoet gaan. Onmacht, onbegrip en frustratie over de kille onmenselijkheid waarmee het zwaard van Damocles is neergekomen op de hoofden van hardwerkende mannen en vrouwen. Gewone mensen, met gewone zorgen en bekommernissen. We herkennen er onszelf in en huiveren bij de gedachte dat het ons ooit zou te beurt vallen.

Onmiddellijk stelt zich dan ook de vraag wie er nou precies "schuld" treft voor dit drama. Want een schuldige moet er toch zijn, niet? In die talloze praatprogramma's, opiniestukken in de pers en officiële verklaringen van politici en in allerijl opgetrommelde experten van alle slag, valt op hoe wanhopig men op zoek is naar de grote boeman die dit onheil op z'n geweten heeft. Voor de één is het de directie van het concern in Duitsland; die had de bui al langer zien hangen en had mogelijkerwijs beter kunnen reageren. Voor de ander ligt de schuld bij de Duitse bonden die verregaand gecapituleerd hebben om de werkgelegenheid te kunnen vrijwaren voor hun mensen. En volgens nog anderen is het de politiek die het in dit land voor de zoveelste keer verkorven heeft. En voor de meer filosofisch aangelegde slimmeriken is het allemaal de schuld van "het kapitalistische systeem". Hoe het ook zij, die weldra werkloze arbeiders en de bedienden van Volkswagen Vorst staan erbij en kijken ernaar. De bonden grommen en grollen zonder al te veel tanden in de bek en de politici haasten zich in deze pre-electorale periode om de meubels te redden.

Wat kunnen we leren uit dit drama? D�*t is de allerbelangrijkste vraag die we ons moeten stellen. Een vraag die na het wegdeemsteren van de empathie voor het droeve lot van de getroffenen jammergenoeg voor de zoveelste keer zal verzuipen in het holle sloganeske gekissebis in de aanloop naar de verkiezingen. Dat was zo met Renault, dat was zo met Sabena, dat was zo met Ford,... en daar zal het ook nu weer op uitdraaien. Jammer, want het zijn net dit soort drama's die genadeloos de achilleshiel blootleggen van het systeempje waarnaar we maar al te vaak met misplaatste zelfgenoegzaamheid verwijzen als dé welvaartsstaat.

Natuurlijk heeft de Volkswagen-directie in Duitsland een aantal kemels geschoten, maar is het niet wat té gemakkelijk om dat oordeel uit te spreken n�* de feiten? Natuurlijk getuigt het niet meteen van veel internationalistische solidariteit dat de Duitse bonden zijn meegestapt in het opbod-spelletje om de werkgelegenheid voor het "eigen volk" te vrijwaren. Maar zouden wij in dezelfde situatie niet geneigd zijn om op dezelfde manier één en ander te arrangeren? Natuurlijk is het kapitalistisch systeem hard en harteloos, belust op winst en betoont het weinig sympathie voor "zachte waarden". Maar vergeten we dan ook niet dat net dat systeem de dieselmotor is geweest die de lokomotief van onze welvaartsstaat heeft voortgetrokken? En natuurlijk zijn politici niet meteen de beste zakenlui, hebben ze een veel te beperkte visie en competentie om verregaand in de grijpen op het economisch systeem. Maar schuiven we niet allemaal -bonden én patroons- braafjes aan om ons stuk van de koek op te eisen?

Misschien wordt het eens tijd om wat afstand te nemen en onbevangen onze situatie in Europa en -beter nog- in deze wereld nuchter in te schatten. En met "onze" bedoel ik dan vooral de Belgische situatie, want zolang Vlaanderen en Wallonië tot elkaar veroordeeld zijn, moet je de zaken binnen dat perspectief bekijken. Wij leven in een land met een gigantisch potentieel; onze ligging binnen Europa, onze havens en onze infrastructuur schreeuwen luidkeels "LOGISTIEK!" Het feit dat onze hoofdstad de grote beslissingsorganen van de Europese Unie herbergt, maakt dat al wie hier op Europese schaal wil zaken doen wel moet passeren en/of zich minstens op bescheiden schaal moet vestigen. Brussel wemelt van de lobbyisten en scouts van multinationale concerns op zoek naar business-opportunities. Ons onderwijssysteem is vermaard en tot op heden is ook onze noeste productiviteit ook gekend tot ver buiten de grenzen.

En wat doen we ermee? Ik wil wedden dat in één van de replieken hieronder élke troef uit bovenstaande paragraaf zal worden gerelativeerd, indien niet geridiculiseerd. (enfin, misschien voorkomt vorige volzin dat wel, maar dit forum kennende...) En het typeert onze manier van denken: klein, bekrompen, bezorgd om belangen "onder de kerktoren" en wars van elke schijn van chauvinisme. Dit land heeft geen imago, het straalt niets uit en het durft zich niet complexloos presenteren aan de wereld. Zes regeringen die allemaal meekakelen in volslagen kakafonie, élk met hun agenda en elk met hun kleine territoriale belangen. Elkaar stokken in de wielen stekend en politiek vliegen afvangend. En de grote superstructuur van een volslagen onstspoorde "sociale correctie" die er voor een groot stuk voor verantwoordelijk is dat we een barre aanblik bieden voor potentiële investeerders.

De unitaristen hoeven zich niet in de handjes te wrijven bij het voorgaande; er bestaan zeer zeker genoeg argumenten om niet terug te keren naar de "Belgische formule". De mentaliteit, cultuur, economische realiteit en vooral: de eruit ontsproten politieke logica in de verschillende landsgedeelten staan op een groot aantal vlakken lijnrecht tegenover elkaar. En toch... en toch zijn er zo van die zaken die al het gehakketak overstijgen; die boven en buiten de politiek staan. De machteloosheid van de hele Belgische politieke microcosmos bij het drama dat zich in Vorst voltrekt is er de beste illustratie van.

Zouden we durven om zo vlak voor de verkiezingen de vinger op de zere plek te leggen? Een aantal heilige huisjes op hun grondvesten te doen daveren? Boven de kleinzielige politieke belangen uit te stijgen en een aantal augiasstallen uit te mesten? Durft er in het hele politieke orkest iemand op te staan en onze belachelijk hoge fiscale druk, de hyper-conservatieve vakbondsbastions, de verstikkende bureaucratie, de talloze ontsporingen in de sociale zekerheid en vooral ons eigen kleindenken met de vinger te wijzen? Of gaan we door met gebeunhaas van de afgelopen decennia en blijven we ons zelfgenoegzaam wentelen in de illusie dat we op een eilandje leven waar we het allemaal beter menen te weten? Met af en toe een luide schreeuw van frustratie bij de zoveelste harde reality check?

Vraag: werd J P Balkendende dan zo zwaar afgetroefd omdat hij het dorst om op een aantal essentiële punten orde op zaken te stellen in het door paars verregaand verkankerde Nederland? Een vraag, die me in deze context nog zo gek niet lijkt.


[Desi.]