In 1943 schreef George Orwell in sprookjesvorm een striemende politieke aanklacht tegen het totalitaire denken en bestuursvormen, met op de achtergrond het beleid van Stalin, en voor zover op dat ogenblijk duidelijk was, het nazisme van Hitler. Orwell zelf was een socialist ! Later, schreef hij in de zelfde trend een huiveringwekkende anti- utopie (1984)over de wijze waarop de mens wordt gemanipuleerd in een totalitaire staat; over een partij die het leven en de ziel van de mens beheerst. In Big Brother is de gehele persoon, zowel lichamelijk als geestelijk ondergeschikt aan de partij. Als de partij zegt dat twee en twee vijf is, dan moet de mens dit niet alleen zeggen , maar ook denken !
De Dierenboerderij. Een boer werd uit zijn boerderij verjaagd en het beleid en uitbating werd overgenomen door de dieren zelf. Aanvankelijk zeer democratisch, met het oprichten van dierencomité’ s, inspraakvergaderingen, opleiding en educatie… Na korte tijd werd een elite van “verstandige” dieren gecreëerd die de macht overnamen en zichzelf meer en meer privilegies toekenden. Ik begin met het verhaal over de melk en appels:
Brulbeer werd er op uitgestuurd om iedereen de nodige uitleg te geven. ‘Kameraden !’ riep hij, ‘Jullie verbeelden je toch niet, naar ik hoop, dat wij varkens dit doen met zelfzuchtige bedoelingen, om onszelf te bevoordelen ? Velen van ons lusten helemaal geen melk en appels. Ikzelf lust ze ook niet. Wanneer wij deze dingen nemen, doen wij dit alleen maar voor onze gezondheid. Naar de wetensschap heeft aangetoond bevatten melk en appels bestanddelen die absoluut noodzakelijk zijn voor het welzijn van een varken. De hele huishouding en organisatie van deze boerderij berust op ons. Dag en nacht waken wij over uw welzijn, het is ter wille van jullie welzijn dat wij de melk drinken en de appels vreten. Weten jullie wat er zou gebeuren als wij varkens onze plichten zouden verzaken ? Gewis, kameraden, de mens zou terugkomen, en die willen jullie toch niet meer terug zien ?’ riep Brulbeer. De andere dieren hadden de zaken nog niet in dit licht gezien en beaamden dat de varkens in goede conditie moesten blijven.
Een tijdje later. Het werd winter, het voedsel, werd schaarser en de dieren leden honger. Elke week werden de rantsoenen verlaagd, behalve die van de varkens en de wolfswaakhonden. Elke dag overtuigde Brulbeer de overige dieren dat er geen voedseltekort bestond, ondanks alle verschijnselen op het tegendeel wezen. Volgens Brulbeer was van “verlaging” van de rantsoenen geen sprake, enkel van “herziening”! Ook de mededeling dat de gerst voor de varkens gereserveerd moest blijven, en zij elke week een halve liter bier werden toebedeeld, met twee liter bier voor Napoleon, werd gelaten aanvaard.
De honger en ontberingen werden gedeeltelijke goedgemaakt door het organiseren van wekelijkse Spontane Betogingen, ter ere van de triomfen van de Dierenboerderij. Op de vastgestelde tijden moesten de dieren informatie langs de grenzen van de boerderij marcheren: eerst de varkens, de paarden met een spandoek “Lang leve kameraad Napoleon”, de koeien, de schapen en tenslotte het pluimvee. De wolfshonden flankeerden de stoet, en aan het hoofd marcheerde Napoleons zwarte haan ! Daarna volgden dan de voordrachten en toespraken Van Brulbeer, geschreven ter ere van Napoleon, met de laatste bijzonderheden over de productiestijgingen van voedingsmiddelen. De schapen waren als steeds de meest geestdriftige deelnemers aan de Spontane Betogingen, en wanneer iemand klaagde (zoals veel voorkwam als er geen honden of varkens in de buurt waren), dan kon men erop rekenen dat hij tot zwijgen werd gebracht met een alles overstemmend geblaat van ‘vier poten goed, twee poten slecht (Eigen Volk Eerst !)’.
Einde van het verhaal. Op een dag hoorden de dieren een hels kabaal en feestgedruis in het woonhuis waar de varkens in een zuip- en vreetpartij aan het verbroederen waren met de menselijke buren. De van hoger uitgemergelde dieren naderden en keken door de ramen. Hun doffe ogen dwaalden van het ene varken naar het andere. Sommigen hadden wel vijf onderkinnen. Maar wat was er toch dat daar scheen te veranderen en in elkaar over te vloeien? Opeens ontaardde het feest in een gewelddadige ruzie. Er werd geschreeuwd en op tafel geslagen, men wierp elkaar wantrouwende blikken toe en er klonken felle ontkenningen heen en weer. Napoleon en de menselijke buur bleken allebei schoppenaas op tafel te hebben gegooid. Alle stemmen schreeuwden kwaad en zij klonken alle hetzelfde. Het was nu geen vraag meer wat er met de gezichten van de varkens was gebeurd. De dieren buiten keken van varken naar mens, en van mens naar varken; maar het was onmogelijk geworden te zeggen wie een mens en wie een varken was.
Waarom dit verhaal ? Ik ben lang genoeg bij het Blok geweest om daar krek hetzelfde verhaal in te zien. Ook op de politieke fora herken je de varkens, de honden, de schapen, de kippen en de ganzen,… Wie het schoentje past,…
De Animal Farm, George Orwell. Aanbevolen lectuur !
_________________