Schrijver en Vlaams Blok-watcher Marc Spruyt:
Migrantenstemrecht zou een gigantische overwinning betekenen op de fascisten
Naar aanleiding van de Gelijke Kansen betoging van 10 maart gingen we op bezoek bij Marc Spruyt, zowat de enige onderzoeksjournalist in het Vlaamse land die naam waardig die we als ‘Vlaams Blok-watcher’ kunnen katalogeren. In de antifascistische en antiracistische strijd analyseert Marc het Blok vooral aan de hand van hun geschriften, documenten en strapatsen, zonder meteen richtlijnen en pasklare antwoorden of strategieën voor de antifascistische beweging te willen meegeven.
Jan Ploem
Om met de deur in huis te vallen, de betoging van 10 maart draagt de titel ‘gelijke kansen’: is dit geen stap terug voor de beweging?
Marc: Laten we eerst en vooral hopen dat er veel volk op de betoging zal komen. Grote mobilisaties met een breed eisenplatform leiden doorgaans tot een zekere vervaging van de terminologie. Dat was ook al het geval met vorige Hand in Hand-betogingen. Ik ken niet meteen de achtergrond van hoe dit platform tot stand is gekomen, maar gelijke rechten zitten er wel degelijk in. Waarmee men stemrecht/stemplicht voor migranten bedoelt. De ‘gelijke kansen’-rethoriek sluit overigens naadloos aan bij het discours van de sp.a vandaag de dag.
De betoging is wel zeer klassiek te noemen: er wordt op een zondag van het Noord naar de Midi in Brussel gewandeld. Is dat nog van deze tijd, in het post-Seattle, post-Genua tijdvak?
Marc: Het is behoorlijk moeilijk om een alternatief te bedenken. Ik herinner mij voor de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen dat er een ‘Dag voor de Democratie’ werd georganiseerd. Een treffen, geen klassieke betoging dus. Al bij al waren er volgens de organisatoren 8000 bezoekers, wat, gegeven de ernst en de omvang van het ‘fenomeen’ nogal mager was.
Jij staat bekend als Vlaams Blok-watcher. Als we de officiële media mogen geloven is het wel bijzonder stil om en rond het Blok. Buiten het heroveren van Brussel, pedoseksuele activiteiten van Buisseret, de hitler-groet e.a. fratsen horen we inderdaad weinig van de fascisten. Is dit een stilte voor de storm?
Marc: Ik hoor dat wel vaker, dat van die ‘stilte’. Ik zit natuurlijk er dichter op en zodoende is mijn perceptie dan ook gekleurd. Het Blok is bezig met massaal te investeren in communicatie: het gaat hierbij om meer dan 100.000 euro. Tot in de kleinste uithoeken van Vlaanderen verschijnen er blaadjes, publicaties e.d. , zelfs in die gemeenten waar er geen Blok-aanwezigheid is en er geen verkozenen zijn.
Tegelijkertijd consolideert en organiseert ze haar aanhang op een meer permanente basis dan enkel voor de verkiezingen. Het Blok is bezig met de uitbouw van een maatschappelijk netwerk, een maatschap-pelijke inplanting. Ze doet pogingen om belangenorganisaties, sociale organisaties op te richten, die weliswaar nog in de kinderschoenen staan. In de toekomst zouden die wel eens een rol kunnen spelen bij eventuele machtsdeelname.
De maatschappelijke aanwezigheid van het Vlaams Blok laat zich dus niet aflezen aan aanwezigheid in de media. Overigens, voor wat die media betreft, leven we in de trieste situatie dat berichtgeving en onderzoek naar het Blok bij onze pers tussen de soep en de patatten wordt gedaan en geen enkele journalist van uit zijn directie een ernstige omkadering krijgt om zulk onderzoek te doen. Ikzelf doe dit puur uit ‘liefhebberij’ en moet dus zelf al die informatie quasi alleen vergaren. Ronduit schandalig was het bijvoorbeeld enkele weken geleden toen De Winter een recht op antwoord eiste van de krant De Morgen, toen de politieke hoofdredacteur in zijn edito stelde dat het Blok wel bijzonder stil was naar aanleiding van de ‘Nieuwjaars-moord’ in Antwerpen. Een dochter van een VB-gemeenteraadslid is politie-agente en zou op dat moment in die bewuste oproepkamer gezeten hebben, wat achteraf niet bleek te kloppen. Dit is een schande voor de gehele Belgische pers en illustreert de manier van werken omtrent de berichtgeving om en rond extreem-rechts.
Verhofstadt stelde aan het begin van deze legislatuur dat het succes van deze regering zal gemeten worden aan de mate waarin het Vlaams Blok wordt teruggedrongen. Eén van de eerste beleidsdaden van paars-groen was het gedwongen deporteren van een 70-tal Roma. Hoe zit het met paars-groen en het Blok?
Marc: Je kan enkel maar hopen dat paars-groen er iets aan kan doen. Nu heeft deze regering in het begin een aantal dossiers nogal fel aangepakt en is daarna beginnen te slabakken wat o.a. uitgemond is in het huidige gekissebis rond het migrantenstem-recht.Een deel van de VLD-leiding die niet direct bij het rege-ringswerk is betrokken, is vooral bezorgd om haar overwegend rechts electoraat en is bang dat dat kiezerscorps over-stapt naar het Blok. Vandaar de gespierde taal van Coveliers en consoorten. De bevol-king zou migranten-stemrecht niet pikken en het zou nog meer stemmen opleveren voor het Blok, waar overigens geen bewijsmateriaal voor te vinden is. Men kan het ook op een andere manier bekijken: het migranten-stemrecht invoeren zou een gigantische overwinning zijn op de fascisten. Vanaf dat moment is men niet meer gegijzeld door het discours en de agenda van het Vlaams Blok. Het invoeren van stemrecht gaat 100% in tegen het programma van het Blok, een partij met meer dan 30% van de stemmen in Antwerpen en de derde partij in Vlaanderen met 15%.
Even terug naar het Blok zelf: in verhouding tot dat vermelde electoraat is het Blok zelf een soort van familiebedrijf. Men recruteert haar kaders binnen de eigen kring: hoe lang kan dit nog zo doorgaan?
Marc: Het VB is uitgegroeid van een familiebedrijf tot een flink uit de kluiten gewassen KMO met meer dan 100 werknemers op secretariaten, studiedien-sten enzovoort. Overigens gefinancierd door de Belgische staat door de wet op de partijfinanciering. De inderdaad merk-waardige paradox daarbij is dat ze daarvoor recruteren bij het enge kringetje van ‘bevriende organisaties’, mensen die hun sporen al verdiend hebben als militant, als vrijwilliger. Mensen die de ideologie van het VB incorporeren. Dat staat in contrast met haar electoraat dat die ideologie nauwelijks kent.
Het VB wordt wel eens omschreven als een driestromenland: je hebt de Vlaams-nationalisten, de katholieke fundamentalisten �* la Alexandra Coolen, de racisten...
Marc: Ik heb het moeilijk met het ontwaren van ‘strekkingen’ bij het Blok. Het VB heeft een welomschreven ideologie waarbij het één met het ander verweven is. Er is wel sprake van een zekere taakverdeling, maar een blokker is én Vlaams-nationalist én fundamentalistisch katholiek én racist. Trouwens de grootste onzin omtrent het VB die ik de laatste jaren heb gehoord, was het verschil tussen Anne-mans en De Winter: de één zou een beschaafd Vlaams-nationalist zijn, de ander een unver-froren racist. Niets is minder waar, integendeel, zodoende heeft men, wellicht ongewild, het VB een respectabel aura gegeven.
In een ruimer kader doet de opkomst van extreem-rechts en het nieuwe populisme zich vooral voor in de rijkere gebieden van West-Europa: Vlaanderen, Oostenrijk, delen van Italië en nu ook wellicht in Nederland met het Pim Fortuyn-fenomeen. Heb jij daar enige verklaring voor?
Marc: Als je het op wereldschaal bekijkt zijn deze gebieden “de beste van bestaande werelden” in termen van materiële welvaart. Bovendien hebben we in West-Europa en die gebieden in het bijzonder al méér dan 50 jaar geen oorlog meer gekend, waardoor we ons niet meer kunnen voorstellen hoe je met conflicten en oorlogsmiserie omgaat. Impliciet veronderstelt het electoraat van extreem-rechts dat ze een egoïstisch, racistisch program ‘conflictvrij’ kunnen realiseren. Als je die rijke gebieden van anderbij gaat bekijken, dan kan je overigns een grote inkomensongelijkheid vastsstellen. Als ik één km door Antwerpen wandel kan ik enorme sociale ongelijkheden waarnemen...
Paars-groen wordt vooral blauw gekleurd en voert een neoliberale politiek binnen de krijtlijnen van de Europese Unie. Zal deze neoliberale politiek de inkomensongelijkheid nog doen toenemen en zo het bedje nog verder spreiden voor extreem-rechts?
Marc: Buiten symbolische dossiers zoals gratis openbaar vervoer, afschaffen van kijk-en luistergeld onderneemt deze regering niets omtrent die inkomensongelijkheid. Extreem-rechts kan hier verder garen bij spinnen.
Met Pim Fortuyn en de Leefbaar-partijtjes is ook in Nederland het populisme met extreem-rechtse connotaties doorgedrongen: is dit het extreem-rechts van de toekomst, van de 21ste eeuw?
Marc: Het komt in ieder geval het Vlaams Blok goed uit. Fortuyn maakt ‘hun’ thema’s bespreekbaar in de publieke opinie. Er zijn evenwel verschillen: Fortuyn & cie willen geen etnisch gezuiverd Nederland. Het Vlaams Blok wil een etnisch zuiver ‘Vlaams’ Vlaanderen. Fortuyn is notoir homo en hangt zeker geen conservatieve ethiek van la Coolen aan.
De leefbaar-partijen zijn gegroeid vanuit thema’s van lokale besturen, niet vanuit een kant en klare ideologie van een nationalisme, zoals wij dat in Vlaanderen kennen. Voor de toekomst zou het wel eens kunnen zijn dat dit soort extreem-rechts ontdaan van symboliek, van “weiden als wiegende zeeën”, van dweperijen en nostalgie met de Tweede Wereldoorlog, electoraal kan gaan wegen.
Tot slot, jouw toekomstplannen in dit bestek?
Marc: Ik loop met een project rond om iets te schrijven rond het Vlaams Blok specifiek in Antwerpen in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Die verkiezingen zijn cruciaal voor het Blok inzake machtsdeelname.
Wordt ongetwijfeld vervolgd...
http://www.sap-pos.org
