Hieronder mijn mening over hoe veel mensen over de USA denken: het is in columnvorm geschreven. U mag naast inhoudelijk ook op de columnstijl zelf reageren. Alvast bedankt.
De verloren zoon: het nuanceren
Mezelf reeds historicus noemen is misschien ietwat voorbarig, maar ik meen toch al de volgende wijsheid verworven te hebben: het enorme belang van de nuance. Zelden is er echter iets zo genegeerd, verstoten of verdrukt als juist de nuance. Niet dat ik schoolmeester wil spelen of mijn handen in onschuld wil wassen: dagelijks bega ik diezelfde fout van het polariseren ten koste van het nuanceren waartegen ik mij nu uitspreek. Daarom juist wil ik die zwakke plek zelf blootleggen: wat ik hieronder zeg en beweer is mijn eigen blik, en als u staalharde argumenten tegen mij in kan brengen: geweldig. Fantastisch, omdat het betekent dat u mij kritisch heeft gelezen. En gefundeerde kritiek is de schoot waaruit elke gezonde gedachte geboren wordt. Zelf wil ik de eerste zijn om kritische vraagtekens bij de uitdrukking ‘gezonde gedachte’ te zetten. Noch Hitler, noch Stalin had er veel. Maar goed, we dwalen af.
Het is die nuance waar ik het reeds over had, die ik zo node mis in vele politieke debatten, in het bijzonder de debatten met betrekking tot de Verenigde Staten van Amerika. Dat land, zo verguisd in vele streken als een achterlijk gebied, bevolkt met oorlogszuchtige cowboys. Domme mensen, volgens velen, geleid door een nog dommere president. Weest u alstublieft kritisch, en vergewis uzelf hiervan op de vele internetfora en aan de hand van de lachmails, waarin Bush bijvoorbeeld met een aap vergeleken wordt. Dat een enkele uitzondering de regel bevestigt, neem ik voor lief. Bekijkt u vooral ook hoe het bericht van een nieuwe zelfmoordaanslag wordt ontvangen: men is er vaak - nuance: niet altijd - als de kippen bij om Bush en Blair als boosdoeners, veroorzakers van al het leed, aan te duiden. Veelal schijnt men te vergeten dat het fundamentalistische moslims waren die de knop (knop? ontsteking? schakelaar? Vergeef me mijn beperkte kennis van explosieven) indrukten. Het lijkt te getuigen van gezond verstand om te beweren dat Bush en Blair niets liever zouden willen dat die aanslagen juist stoppen: ook politiek zou hen dat geenszins windeieren leggen.
Men verwijt de Amerikaanse regering te pas en te onpas dat hun burgers onvoldoende, of verkeerdelijk - lees: propaganda - worden ingelicht. Enerzijds stemt mij dit tevreden, want het getuigt op het eerste gezicht van een kritische blik – waar wij historici nu eenmaal op kicken – Anderzijds, wanneer men hierover nadenkt, ziet men de gaten in die redenering: elke Amerikaan met een televisie of internetverbinding kan alle informatie bekomen die hij wil – inderdaad, ook de onzinnige – en weest u vooral niet hypocriet: zijn wijzelf niet continu onderhevig aan een niet aflatende stroom van vooroordelen en clichés jegens de USA? Hun overdreven veiligheidsbeleid dat duizenden reizigers tot grote last zou zijn? Ikzelf heb al langer in Brussel moeten aanschuiven dan het kwartiertje voor ik de USA binnenging. De vele grappen met betrekking tot hun vermeende domheid? Geef mij een camera, een halfuur tijd en ik zal enkele stuitende onwetendheden op film kunnen vastleggen in onze eigenste Europese achtertuin. Trouwens toch knap van die ‘dommeriken’ om het tot enige supermacht te schoppen. Misschien moeten wij ook maar eens wat ‘dommer’ worden? Repressief beleid? Ik denk dat je een land waar 9/11-samenzweertheoretici openlijk op Ground Zero hun onzin kunnen spuien bezwaarlijk repressief kan noemen. Wat ik met ‘openlijk’ bedoel? Spandoeken en folders.. Redelijk in your face, lijkt me.
Mijn vriendin wees me enkele maanden geleden overigens geheel terecht op nog zoiets waar ikzelf, en met mij velen, zich schuldig aan maakten en maken: het meten met twee maten. Waar het staatshoofd Bush niet vaak genoeg het stempel van duivel opgeplakt kan krijgen, is men al heel wat inschikkelijker wat betreft de leiders van het Midden-Oosten. Voorbeeldje? Graag:
Neem bijvoorbeeld de president van Iran, Mahmoud Ahmadinejad. Op zijn zachtst gezegd een fundamentalistische man, die niet meteen bekend staat om zijn progressief en feministische gedachtegoed. Hij is het staatshoofd van een land waar een meisje opgehangen kan worden wanneer zij zich tegen een man verzet (wat pas echt duivels is naar mijn mening). Als ik hem aanhaal in een occasionele discussie over internationale politiek, wordt hij echter vaak bestempeld als een ‘grappenmaker’, of een ‘onschuldige schaapherder’.. Correct me if I’m wrong, maar in mijn bescheiden ogen zou men Bush dan als een hele heilige moeten beschouwen, mits men deze lijn van oordelen consequent doortrekt. Dat men dit niet doet is een trap in de ballen der nuance. Zo’n trap doet pijn.
Laat ik echter geen spelbreker zijn: als er een lachmail over Bush of consorten in uw mailbox belandt, geniet ervan. Ikzelf doe dat althans toch. Mijn eigen vader, misschien geen groot staatsman - maar dat kan ook in zijn voordeel spreken – heeft me immers altijd voorgehouden: dingen waar je niet meer mee kan lachen, zitten goed fout. Lach dus gerust, beste mensen, wanneer men Deense cartoons over Allah tekent (op voorwaarde dat ze goed zijn natuurlijk) en relativeer! Relativeren is misschien wel één van de moeilijkste dingen die er zijn. Wees ook nooit hypocriet: vindt men het acceptabel dat de Madonna met blote borsten wordt afgebeeld op een toneelaffiche, waarom zou een grap over Allah dan niet kunnen? (de niet nader vernoemde regisseur van het stuk ziet blijkbaar wel een verschil) Een beetje humor heeft nog maar weinig mensen kwaad gedaan, lijkt me.
Wat mijzelf betreft, slaat de angst me weeral om het hart hoezeer ik hierboven de nuance weer gehanteerd zal hebben: te pas en te onpas. Dat ik reacties zou uitlokken met mijn bescheiden mening, hoop ik vurig. Niets zo heerlijk als een goed tegenargument. Wat de Amerikanen en hun reputatie in de wereld betreft, zou ik hen graag een stevig genuanceerd hart onder de riem willen steken: ikzelf ben de laatste die hun fouten zal ontkennen. Het kleine in een Amerikaan zal mij er echter niet van weerhouden om het grootse in een Amerikaan lief te hebben. De vele goeie dingen die ze gedaan hebben en doen, worden maar al te vaak vergeten. Mijn eigen woorden zouden hier zeker tekort schieten, dus gemakshalve laat ik het aan Winston Churchill over om hierover te besluiten:
You have enemies? Good. That means you've stood up for something, sometime in your life.
Dirk Evrard
Mei 2007