[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Knuppel

Op een skilift in de Alpen zat ik onlangs naast twee Vlaamse tienermeisjes. Ze hanteerden een mysterieuze taal. "Is het dialect?" vroeg ik. "Ja", antwoordde de jongste (14). "Ik praat niet graag Nederlands. Nooit in de familiesfeer, nooit met vrienden. Op school alleen met leerkrachten. Mijn natuurlijke taal is het dialect." De oudste (15) voegde eraan toe dat zij beter Nederlands sprak dan haar vriendin omdat ze dictie volgde.

Het gewone onderwijs volstaat niet altijd om voldoende taalvaardigheid te ontwikkelen. Een recent verslag over het dialect op school in de provincies West-Vlaanderen en Antwerpen bevestigt dit. Ik vertelde dit skilift-verhaal aan een Vlaamse vriend, die al 15 jaar een restaurant uitbaat in Namen. Hij vertrouwde me toe dat hij Frans praatte met zijn dochters omdat hij het Nederlands ook niet beheerst. "Wat hadden ze kunnen aanvangen met mijn dorpsdialect?"
Gevolg: weer 3 verfranste Vlaamse meisjes.

Zoiets komt totaal onbegrijpelijk over voor een Franstalige. Zoals ondertiteling in Vlaamse tv-journaals wegens de gebrekkige taalkennis van de ondervraagden. Ikzelf praat noch begrijp Waals. Mijn ouders ook niet. Mijn grootouders - op één na - evenmin. Het Waals is allang dood, op een paar woorden na. Dialect is in onze ogen passé, zelfs achterlijk.

Zoals zo vaak toont dit verhaal aan dat we zwaar besmet zijn door het Franse unitaristisch denken waar men een dialect steeds denigrerend als een "patois" omschrijft dat slechts conservatisme, oubolligheid en ononderontwikkeling incarneert. Daarom ook dat de Franse en Occitaanse dialecten op sterven na dood zijn; men heeft die houding heel diep ingestampt in de geest van de mensen. Heel anders bij onze oosterburen: daar is dat denken hen totaal vreemd. Niemand ziet een tegenstelling tussen dialect en standaardtaal, maar slechts aanvulling. Ook is het dialect er helemaal niet "ouderwets" of "achterlijkt"; het wordt gewoon als een plaatselijke variant beschouwd van hetzelfde literaire Duits dat ze op school en andere plaatsen gebruiken. Meer zelfs, het wordt vaak gekoesterd en een tongval wordt bijna steeds als charmant beschouwd.

Bepaalde Vlamingen vallen in de Franse ziekte door een tegenstelling te zien en geen complementariteit.