[Rudy]

OPINIE. Haalt China het Olympisch minimum?

door Lore Van Welden - (c) De Standaard 08/08/07

De auteur is mediaverantwoordelijke voor Amnesty International Vlaanderen



Over precies een jaar beginnen in China de Olympische Spelen. Qua sportinfrastructuur zal alles tot in de puntjes in orde zijn, maar op het vlak van de mensenrechten is er nog werk aan de winkel, schrijft Lore Van Welden namens Amnesty International.

Toen China zich kandidaat stelde voor de Olympische Spelen beloofde het werk te maken van de problematische mensenrechtensituatie op haar grondgebied. Exact één jaar voor de start van de Spelen begint voor China de tijd te dringen om haar belofte na te leven. Maar het moet gezegd: het land voerde al een aantal positieve hervormingen door.

In China wordt de doodstraf vaak willekeurig uitgesproken omdat rechtbanken uiteenlopende criteria hanteren. Deze willekeur krijgt sinds kort minder kans omdat elke doodstraf voortaan goedgekeurd moet worden door één nationaal orgaan, het Chinese Hooggerechtshof. Dit is een positieve evolutie, maar China blijft niettemin koploper wat betreft de doodstraf. Deze wrede en onmenselijke straf wordt zelfs toegepast voor niet-gewelddadige misdaden zoals drugsdelicten en fraudezaken.

Bovendien is er een schrijnend gebrek aan informatie over de doodstraf. De Chinese autoriteiten beweren dat executies recentelijk met tien procent gedaald zijn, maar dit is erg moeilijk na te gaan zolang er geen cijfergegevens voorhanden zijn. Niemand weet hoeveel mensen er in de dodencel zitten of hoeveel mensen jaarlijks geëxecuteerd worden. Familieleden kunnen terdoodveroordeelden zelden bezoeken en advocaten beschikken niet over de nodige gegevens om hun cliënten naar behoren te verdedigen.

Sinds januari 2007 genieten buitenlandse journalisten in China meer vrijheid om in de aanloop naar en tijdens de Spelen verslag uit te brengen over allerhande nieuwsfeiten. Of ze na de Spelen nog welkom zijn, is erg onzeker. Chinese journalisten zijn er nog erger aan toe. Zij die kritiek durven uiten op het regime worden vervolgd, moeten gedwongen ontslag nemen of verdwijnen achter slot en grendel. De overheid haalde al verschillende tijdschriften uit de rekken. Journalist Shi Tao werd bijvoorbeeld veroordeeld tot tien jaar cel. Hij stuurde een e-mail over een officieel perscommuniqué met richtlijnen voor journalisten die verslag wilden uitbrengen over de vijftiende verjaardag van de Tiananmen-protesten in 1989. Dankzij de medewerking van Yahoo! kon de Chinese overheid Shi Tao opsporen. Internetcensuur is trouwens schering en inslag in China.

Behalve journalisten hebben ook mensenrechtenactivisten het zwaar te verduren in China. Nu de ogen in de aanloop naar de Spelen hoofdzakelijk op Peking gericht zijn, worden mensenrechtenactivisten in andere delen van China vaker vervolgd en gemarteld. Zo stierf de gerespecteerde activist Chen Xiaoming op 1 juli nadat hij voorlopig was vrijgelaten uit de gevangenis wegens medische redenen. Uit rapporten blijkt dat hij gefolterd werd tijdens zijn gevangenschap.

Activisten in Peking blijven niet gevrijwaard van vervolging. Ze worden nauwgezet in de gaten gehouden en onder huisarrest geplaatst. De vervolging en het opsluiten van activisten in Peking is dikwijls verbonden aan de Spelen. Activisten die het bijvoorbeeld opnemen voor mensen die uit hun huis gezet worden voor Olympische bouwprojecten, moeten het vaak ontgelden. Eén van hen, Ye Guozhu, werd eind vorig jaar gemarteld met elektroshocks.

Het is een algemene trend in China dat mensen frequenter opgesloten worden zonder enige vorm van proces. Niet alleen journalisten en mensenrechtenactivisten zijn hiervan het slachtoffer, ook daklozen, bedelaars en illegale taxichauffeurs vliegen achter de tralies zonder berecht te worden. Niet justitie, maar politie beslist over hun opsluiting. China wil Peking tegen augustus 2008 graag 'opgeruimd en netjes' krijgen. De drang om tegen de Spelen een veilig en stabiel klimaat te creëren, is volledig terecht. De manier waarop druist echter volledig in tegen internationale rechtsregels. Duurzame stabiliteit is slechts mogelijk door mensenrechten te respecteren.

China is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de noodzakelijke hervormingen, maar ook het Internationaal Olympisch Comité heeft een belangrijke sleutel in handen om China onder druk te zetten. Het IOC was aanvankelijk vastbesloten om China te dwingen iets aan de mensenrechtensituatie te doen, maar zijn vastberaden taalgebruik is ondertussen aan het tanen.

Er is nog net één jaar de tijd om te voorkomen dat de Spelen in Peking ontsierd worden door zware mensenrechtenschendingen. De Chinese overheid moet haar belofte inzake mensenrechten dringend waarmaken zodat de Chinese bevolking in alle opzichten trots kan zijn op wat haar land te bieden heeft.

www.aivl.be