Schuldgevoel is, me dunkt, eerder cultureel dan genetisch bepaald. Culturen zoals onze westerse is een cultuur van schuld & boete. Of anders gesteld: wie het potje breekt, die betaalt het. Of nog anders gezegd: ieder is verantwoordelijk voor zijn eigen stommiteiten en draagt er persoonlijk de gevolgen van.
Er zijn ook culturen van eer & schande, die me primitiever lijken. Het begrip "schuldgevoel" zoals wij dit kennen is in zo'n context nog niet tot rijping gekomen. De schuldvraag is er nog irrelevant. De vraag is wie er schande veroorzaakt. En die wordt dan aangepakt.
Zoals dat in sommige moslimlanden het geval is met verkrachte meisjes, die hardhandig aangepakt worden, terwijl de verkrachters zelf ongestraft blijven. Ook het fenomeen "eremoord" hoort in zo'n primitieve cultuur van eer & schande thuis.
Ook verstokte niet-gelovigen zullen het er wel over eens zijn dat een gerijpte context van schuld & boete verreweg te verkiezen valt boven de primitievere van eer & schande. Mag ik daarbij fijntjes opmerken dat het begrip "schuldgevoel" mede (en zelfs voornamelijk) door het christendom een zeer sterke uitdieping heeft ondergaan? Hoe antichristelijk (of antikatholiek) sommigen hier ook tekeergaan, ze kunnen niet buiten tenminste deze ontzagwekkend belangrijke bijdrage van het christendom aan onze westerse cultuur; daarzonder zou zij ongetwijfeld veel langer in het primitievere stadium van eer & schande zijn blijven hangen.
|