Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey
Identiteit en nationalisme
Waar ontstaat identiteit? Onlangs een interessante tekst gelezen van Geysels die beargumenteerde dat identiteit meerdere lagen heeft. Je bent én Vlaming, én Kunstliefhebber, én middenklasse enzv. Dat is natuurlijk waar. Enfin, dat is het voor mij toch. Mijn identiteit bestaat niet uit 1 enkel object dat ik boven alles verkies. Dat kán ook niet.
Ik haal mijn identiteit uit diverse factoren. Ik ben een Belg. Ik zeg dat met trots. (De Belgische regering is al iets minder.) Ik ben een Vlaming. Idem dito. Ik ben een Antwerpenaar. Idem dito. Maar ik ben ook een liberaal, een noxaan, het lief van iemand geweldig, pokémonfanaat en filosoof in opleiding. Dat is ook wie ik ben.
De vraag die ik me dan - principieel - stel is: waarom kan ik op basis van die niét geografische factoren geen natie stichten? Waarom kan ik me daar geen vrije associatie mee aangaan en vrijwillig daar een samenwerkingsverband mee oprichten? Het antwoord daarop is vrij nuchter. Omdat het op dit moment in de geschiedenis niet realistisch is. Dat is een discussie die op een academisch, theorethisch niveau gevoerd wordt. Met de realiteit heeft dat niets te maken.
Eigenlijk is het grappig. De identiteit waar ik het minst voor heb moeten doen, de identiteit waar ik nauwelijks tot geen inspraak zélf heb gehad, is de identiteit die meebepaald met wie ik moet samenwerken om een samenleving te organiseren. Ik heb geen keus. Ik moét met andere Antwerpenaren, Vlamingen en Belgen samenwerken. Ik kan ook verhuizen, maar dan moet ik nog steeds op basis van geografische zaken het gros van mijn persoonlijke leven laten inrichten.
Nu. Het opmerkelijke is dat ik mijn geografische identiteit - mijn andere identiteiten hebben daar veel minder last van - vooral als negatief definieer. Tegen een andere Vlaming ga ik niet zeggen 'hey, wij zijn beide Vlaming'. Ik ga zeggen 'jij bent Limburger, ik ben A'naar'. Tegen een Fransman ben ik Belg en niet samen Europeaan. Maar dat is natuurlijk mijn gevoel. Ik wil niemand daarmee opzadelen. (Zou het te maken hebben omdat ik daar het minst in te zeggen had? )
Dat is overigens iets dat ik bij vele volksnationalisten voel. Ik zeg voel, want ik kan daar niet met absolute zekerheid over oordelen. Iets wat ik met hand en tand verwerp. Het feit dat ze over anderen kunnen beslissen - of iig bepalen - wat hun volk is en a fortiori hun identiteit. Niémand heeft te zeggen wat de identiteit is van iemand anders. Dat bepaalt iemand volkomen zelf. Maar ik heb ook positieve woorden voor Vlaamse volksnationalisten. Daar waar ik geografie overwegend negatief definieer, ga ik er vanuit dat zij dat als positief definieren. Wij zijn sámen Vlaming. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben, alhoewel het voor mezelf moeilijk ligt.
Nu, ik verwerp een volksnationalistisch gedreven discours tot (vlaamse) onafhankelijkheid niet. Dat is het recht van individuen om zich te groeperingen en een andere vorm van overheid te eisen. (Helaas is een andere vorm nog steeds geografisch bepaald. Maar goed, utopie vs realiteit.) Als genoeg mensen iets willen - op basis van wélke reden dan ook - dan moet dat gerespecteerd worden. Zo werkt democratie. In theorie dan toch.
Begrijp me overigens niet verkeerd. Het is niet omdat ik mijn Vlaams-zijn in hoofdzaak negatief definieer, dat ik ook als negatief ervaar. Ik ben me bewust van het irrationele van een identiteit op geografische factoren, maar het is desniettegenstaande mijn identiteit. Het is ook irrationeel om te geloven, toch beschouw ik me als een agnostische theïst. Hetzelfde geldt voor mijn Antwerpse en Belgische identiteit. Ik heb daar een bepaalde affiniteit mee, die ik niet kan beargumenteren. Een affiniteit die ik beter wil leren kennen, door meer te kennen over Antwerpse, Vlaamse en Belgische geschiedenis. Een affiniteit die ik wil koesteren. Maar daarom niet manu militari ten koste van alles verdedigen.
Mijn identiteit kan veranderen door veranderingen in mijn Zijn. Niet door institutionele, maar dat heeft natuurlijk en logischerwijze een invloed. Dat is iets dat ik uitermate erken. Identiteit wordt mee-gecreeërd. Dat is ook niet erg. Mijn Vlaamse identiteit komt mede door de institutionele situatie van Vlaanderen. Echter als Vlaanderen morgen onafhankelijk wordt, ben ik nog steeds Belg. Net zoals sommigen van jullie nu reeds Vlaming zijn, terwijl België er nog is. Maar mijn kinderen zullen dat wrslk niet meer zijn, omdat zij niet leven in de samenleving waardat het Belg zijn een rol speelt. (Maar stiekem hoop ik ze toch dat beetje historisch gevoel bij te brengen.)
Het is niet omdat ik kritiek heb op de Belgische instituties dat ik het daarom haat. Dat geldt voor alles. Kritiek is voor mij persoonlijk een teken dat iets belangrijk is voor mij. Anders zou ik er geen kritiek op leveren. Misschien is dat wel het belangrijkste onderdeel van mijn identiteit. Kritiek.
Ceterum censeo me Emmam amare.
|