[Het Skill Effect]

Senioren op vrijersvoeten

In oktober 2002 verrichtte het NIPO een groot onderzoek naar seksualiteit en ouderen (40-80 jaar).
De resultaten laten in grote lijnen zien dat ook voor ouderen seks belangrijk is en gewenst wordt. Er worden soms problemen ervaren, maar deze zijn vaak op te lossen.
U vindt hier informatie over het effect van het normale verouderingsproces (vanaf 50 jaar) op seksualiteit.

Normaal verouderingsproces
Man
In het algemeen is het verlangen naar seks niet verminderd, maar is het minder vanzelfsprekend dat er zin ontstaat. De zogenaamde spontaniteit (als die al bestaat) is veranderd en de oudere man zal meer moeite moeten doen seksuele prikkels te zoeken om het opwindingsproces te starten en vol te houden. Variatie in stimulatie (met de hand, de mond, fantasieën) kan hierbij helpen.
Het duurt langer voordat de erectie ontstaat (enkele minuten), de erectie is moeilijker lang vol te houden en de penis wordt minder stijf.
Een zaadlozing blijft gewoon mogelijk, al zal het langer duren voordat deze is bereikt. Er is geen of veel minder voorvocht. Het volume van de zaadlozing is minder. Het orgasme wordt minder intens beleefd. Na de zaadlozing is de erectie snel verdwenen en een nieuwe erectie is pas later mogelijk dan vroeger vaak pas na een dag).
Soms blijft een erectie uit, terwijl een volgende keer er wel weer een erectie kan ontstaan. Of soms blijkt de gemeenschap problemen op te leveren maar niet het masturberen. Er is dan geen sprake van een erectiestoornis. Rekening houden met deze normale ouderdomsverschijnselen kan voorkómen dat er faalangst gaat ontstaan waardoor de problemen alleen maar erger kunnen worden.

Vrouw
Het verlangen blijft meestal hetzelfde of wordt soms zelfs groter. Het uitblijven van de menstruaties en het idee niet langer vruchtbaar te zijn, kan soms rust brengen en seksuele gevoelens meer ruimte geven.
De voorhof en schede worden wat slapper en ruimer, het steunweefsel is niet meer optimaal. Bij opwinding wordt de schede minder snel vochtig. Naarmate ook hier, evenals bij de man, meer tijd wordt besteed aan seksuele stimulatie (fantasieën, masturbatie, orale stimulatie) is het zeker mogelijk om voldoende opwinding te krijgen en zal er vochtafscheiding komen. Soms kan het gebruik van een glijmiddel een handje helpen als gemeenschap wordt gewenst.
De clitoris blijft even gevoelig. Het vermogen om klaar te komen wordt niet aangetast. Herhaaldelijke orgasmes blijven mogelijk. Meestal zal het aantal samentrekkingen bij het orgasme zijn verminderd.

Samen
Voor zowel jongeren als ouderen geldt: rust roest. Dat wil zeggen dat het vermogen om seksueel actief te blijven vermindert als er minder vaak wordt gevreeën. De reden is niet geheel duidelijk, maar het weefsel van de geslachtsorganen heeft het nodig om regelmatig gestimuleerd te worden om de functie niet te verliezen. Daarnaast kan weinig vrijen het gevoel van falen vergroten áls er dan eens een keer gevreeën wordt. De prestatiedruk neemt dan toe. Bij ouderen klemt dit des te meer, aangezien de moeite die men moet doen om het seksueel functioneren te behouden groter is.
De normale veranderingen in seksueel gedrag en gevoel, kan soms schaamte of onzekerheid te weeg brengen, met name ten aanzien van de partner. Men is vaak in een bepaald stramien beland, maar dat blijkt soms voor 1 of beide partners niet meer te werken. Belangrijk is dan met elkaar hierover te praten en opnieuw wensen en verlangens op elkaar af te stemmen. Bespreken van elkaars motieven om te vrijen is ook van belang: waarom vrijen we, wat zoeken we bij elkaar, wat is de betekenis. Vaak blijk het voor veel ouderen belangrijk elkaar tevreden te stemmen en niet zozeer een prestatie na te streven. De gemeenschap wordt minder belangrijk, er kan ruimte ontstaan voor variatie, en intimiteit wordt anders uitgedrukt.

Alleen
Indien een partner is overleden, ernstig ziek is, of men is gescheiden of heeft nooit een partner gehad, kan masturberen (weer) belangrijk zijn om in de seksuele behoefte te voorzien. Veel ouderen hebben hierover nog schroom vanuit de opvoeding door hun ouders of de invloed vanuit de kerk destijds. Masturberen wordt soms ook als surrogaat gezien. Toch is het een vorm van seksuele stimulatie die bijvoorbeeld plezier, lust, maar ook troost kan bieden. Het kan positieve herinneringen oproepen over wat men had maar nu niet meer kan. Het zijn de persoonlijke belemmeringen, de negatieve gedachtes die iemand zichzelf oplegt, die schaamte oproepen. Masturberen kan geen kwaad, is niet schadelijk en is een normale seksuele variatie.

Effecten van ziektes
In het algemeen zal een slechtere gezondheid invloed hebben op de seksualiteit en zeker in een acute fase van een ziekte heeft seksualiteit geen prioriteit.
Bij chronische ziektes heeft seksualiteit toch nog steeds een belangrijke functie, variërend van plezier en lustopwekkend tot het gevoel geven van nabijheid en intimiteit.
De veranderingen door de ziekte zelf, maar ook de verandering in de relatie omdat er nu 1 is die ziek is en de andere niet, zullen niet vanzelfsprekend tot een goed seksleven leiden. Van belang is met elkaar te praten en de ruimte te nemen opnieuw met elkaar te experimenteren wat prettig wordt gevonden. Dit zal niet vanzelf gaan.

Is een dergelijk taboe hier bespreekbaar?