[Rudy]

OPINIE. WAAROM DE BRIEF VAN MOSLIMGELEERDEN DE VREDE NIET DICHTERBIJ BRENGT

(c) De Standaard 12/10/07





> Moslimgeleerden roepen op tot vrede
> De kern van het probleem is politiek
> Daarom blijft de impact beperkt

Meer dan 130 moslimgeleerden hebben gisteren een brief gestuurd naar paus Benedictus XVI en alle andere leiders van de christelijke kerken. Daarin doen ze een oproep tot vrede en tot een betere verstandhouding tussen christenen en moslims. Ze schuwen daarbij de grote woorden niet. 'Onze gezamenlijke toekomst en het voortbestaan van de wereld staan misschien wel op het spel', is te lezen. 'Als christenen en moslims niet in vrede kunnen leven, dan kan de wereld ook niet in vrede leven.' En ze wijzen erop dat 'geen van beide kanten een conflict kan winnen waarbij meer dan de helft van wereldbevolking betrokken is.'

Kortom, een 'mooie boodschap' die toevallig ook nog eens gepubliceerd wordt een dag voor de uitreiking van de Nobelprijs voor de vrede. Of de ondertekenaars de vredesprijs in hun achterhoofd hadden, valt te betwijfelen. Zij laten de publicatie samenvallen met een voor hen andere belangrijke datum, namelijk het einde van de ramadan, vandaag.

De vraag is echter of deze open brief de vrede in de wereld ook werkelijk een stap dichterbij brengt.

David Ford, de directeur van het interreligieuze programma aan de universiteit van Cambridge, noemde de brief gisteren alvast historisch. 'Als voldoende mensen en groepen de boodschap ernstig nemen en ernaar handelen, dan kan er een klimaat ontstaan waarin gewelddadige extremisten niet langer gedijen', zei hij aan de BBC.

Zeker is dat de 138 geleerden een brede waaier van islamitische stromingen vertegenwoordigen. Zo hebben zowel soennieten als sjiieten hun handtekening gezet. De ondertekenaars komen bovendien uit alle regio's: van het Midden-Oosten over Azië tot Europa. Het zijn bovendien 'zwaargewichten' in de geestelijke moslimwereld. Mustafa Cagrici, de moefti die samen met Benedictus vorig jaar in de Blauwe Moskee van Istanbul bad, is erbij, net als de populaire Egyptische tv-preker Amr Khaled. Toch is de vraag of ze ook de 'gewelddadige extremisten' vertegenwoordigen en, belangrijker nog, of die oor hebben voor deze boodschap.

Emilio Platti, een dominicaan die islamkunde doceert aan de KU Leuven, is sceptisch. 'We zitten nu eenmaal in een spiraal van polarisatie tussen moslims en christenen waarvoor trouwens beide kanten verantwoordelijk zijn. Met een brief doorbreek je die niet. Ik denk niet dat Osama bin Laden zich erdoor zal laten leiden.'

Ook Sami Zemni, directeur van het Centrum voor Islam in Europa (Ugent), is niet overtuigd. 'Natuurlijk kan je niet tegen dit soort initiatieven zijn. Niemand is tegen een boodschap van vrede en dialoog. Het is ook niet de eerste keer dat imams deze boodschap uitsturen, al moet ik toegeven dat deze brief anders is. Hij is opgesteld in het Engels en op een manier die beter aansluit bij het westerse denken. Bovendien zijn het inderdaad grote namen die ondertekend hebben.'

Maar het grote probleem is volgens Zemni dat de essentie van de tegenstelling islam-christendom niet religieus, maar politiek is. 'De oplossing voor het probleem kan dan ook niet van de religieuze leiders komen. Zij mogen dan nog van goede wil zijn, ik zie niet goed in hoe zij bijvoorbeeld het Palestijns-Israëlische conflict of de Iraakse burgeroorlog kunnen oplossen. Je mag de invloed van de imams ook niet overdrijven. Het meest schrijnende voorbeeld was vorig jaar te zien in Beiroet, toen enkele imams de bestorming van de Deense ambassade wilden tegenhouden. Die arme mannen werden gewoon omver gelopen.'

Er is bovendien een bijkomend probleem met dit soort van oproepen van religieuze leiders. De seculier geïnspireerde politieke leiders zijn niet altijd gediend van religieuze oproepen. Zij vinden immers dat clerici zich niet moeten bemoeien met politiek.

Een Nobelprijs voor de vrede zit er voor deze ondertekenaars dus niet direct in. 'Dat denk ik niet', zegt Platti. 'Daarvoor zullen ze toch meer moet doen. Yasser Arafat, Shimon Peres en Yitzhak Rabin hebben in 1994 de Nobelprijs gekregen voor een concrete stap vooruit: de Oslo-vredesakkoorden.'

Er zit trouwens nog een niet onbelangrijk scherp kantje aan de publicatiedatum van deze brief. Hij komt ook bijna dag op dag een jaar na een andere open brief van 38 moslimgeleerden aan paus Benedictus. De aanleiding van die brief was het beruchte Regensburg-incident waarbij Benedictus de middeleeuwse keizer Manuel II Paleologos citeerde over de profeet Mohammed die de wereld 'alleen maar slechte en onmenselijke dingen' zou hebben gebracht. Benedictus, die de hele islamwereld over zich heen kreeg, drukte later zijn spijt uit voor die uitspraak, maar zich expliciet verontschuldigen deed hij niet. In hun brief aanvaardden de 38 geestelijken de spijtbetuiging, maar tegelijk wezen ze hem opnieuw op de fouten die hij gemaakt had in de toespraak.

'Daarom blijft ook deze nieuwe brief in de polemische sfeer zitten', zegt Platti. 'Het Vaticaan zal ongetwijfeld positief zal reageren, maar tegelijk zal de publicatiedatum hen niet ontgaan.'

Dominique Minten is redacteur opinie&analyse.

De volledige brief is te lezen op

news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/11_10_07_letter.pdf

www.standaard.be/analyse