[straatrue]

Didier Reynders is een politiek genie

Louis Tobback (sp.a) tussen bewondering en afgrijzen


And the winner is: Didier Reynders! De vorming van oranje-blauw is nog niet afgelopen - bijlange niet, bijlange niet - maar volgens Louis Tobback (sp.a) is de winnaar al bekend. «Neem het aan van deze oude rat: die Reynders is een politiek genie. Hij rijdt al 150 dagen een briljant parcours. De man is onnavolgbaar. Vernedert de CD&V met de glimlach. Laat Leterme zich te pletter rijden. En smelt intussen van de goesting om het zelf te doen, maar weet dat nog altijd meesterlijk te verbergen.» Ergens halverwege tussen bewondering en afgrijzen maakt Tobback een tussenstand op. En neen, een grote onderscheiding valt de formateur niet te beurt. «Yves Leterme roept het beeld op van een draaiende derwisj.»
Jan SEGERS
Heet van de naald: de CD&V hijst de staatshervorming weer aan boord, één dag nadat ze die zelf overboord had gegooid.
«Staat u daarvan te kijken? Neen toch? Met titels als 'Wie gelooft Leterme en Vandeurzen nog?' of 'Plat op de buik' hebben de kranten daar serieus toe bijgedragen. Je zou voor minder een bocht overwegen.»
Hadden we ongelijk, dan? Hadden we ze moeten toejuichen?
(lacht) «Ge moet mee het land redden, verdorie!»
Hoe moet het nu voort? Moét het überhaupt nog voort of is oranje-blauw ten dode opgeschreven?
«Oranje-blauw is halfweg, in die zin dat ze één van hun twee grote problemen vakkundig uit de weg hebben geruimd: over Brussel-Halle/Vilvoorde wordt met geen woord meer gerept. Laat ze zichzelf niets wijsmaken: de kieskring zal niet gesplitst zijn voor de verkiezingen van 2009, laat staan voor deze regering de eed aflegt, zoals het kartel had beloofd. Rest het tweede probleem: de staatshervorming. Als ik Vandeurzen en De Wever nu plots weer hoor eisen dat ze waarborgen willen voor een grote staatshervorming, dan zucht ik eens, want die gaan ze van Reynders natuurlijk nooit krijgen.»
De N-VA vraagt bij monde van Bart De Wever een «dikke vis». Of bij monde van Jan Jambon «een dikke biefstuk».
«Vergeef mij de grap, maar iemand met de naam Jambon zal dan wel weten waarover hij het heeft, zeker? In alle ernst: dat viel toch perfect te voorspellen, dat de N-VA niet zou slikken dat de staatshervorming was uitbesteed aan de voorzitters van Kamer en Senaat? Blijkbaar ben ik de enige die zich daar vragen bij stelt, maar wat wás dat eergisteren, dat communiqué van het paleis? Dat was toch een soort staatsgreep, wat daarin te lezen stond? Sinds wanneer komt het de koning als hoofd van de uitvoerende macht toe om aan de voorzitters van de wetgevende macht, Herman Van Rompuy en Armand De Decker, op te dragen wat zij wel en niet moeten doen? Noem mij een dinosaurus die niet meer mee is, maar voor mij is dat nieuw.»
Door wie heeft de koning zich dat laten aanpraten, dat de staatshervorming uit het pakket van de formateur moest worden getild?
«Dat moet u hem zelf vragen. Ik stel alleen vast dat het niet de eerste keer is, de voorbije 150 dagen, dat de koning is gebruikt. Een koning die zijn toekomstige premier alvast ontheft van de helft van zijn opdracht, dat is toch straf?»
Is hem dat ingefluisterd door Didier Reynders?
«Dat zou wel eens kunnen. Het paleis is al eens eerder verweten dat het door de mond van Reynders sprak. Herinner u dat hij toen de vice-koning is genoemd.»
Of de prins van Luik.
«Ik heb iets met Machiavelli. Ik ben net als hij geboren op 3 mei en ik heb veel opgestoken uit zijn meesterwerk 'Il Principe', maar ik erken in Didier Reynders graag mijn meerdere: zelden een briljanter machiavellist aan het werk gezien dan hij tijdens deze formatie. Hij wendt meesterlijk alle mogelijke middelen aan, van het paleis tot het FDF, om zijn doel te bereiken: een centrum-rechtse liberale regering zonder de socialisten, zonder staatshervorming en zonder gesplitste kieskring. Desnoods gooit hij het daarvoor op een akkoordje met de Vlaamse partijen: doe maar, stem maar eenzijdig de splitsing van B-H/V, zodat we er allemaal van af zijn. En één dag later lukt hem ei zo na hetzelfde met de staatshervorming. De CD&V ging daar aanvankelijk in mee: dat er in het landsbelang vlug een nieuwe regering moest komen en dat de staatshervorming dan maar moest uitbesteed worden. Eén dag lang leek de oude CVP herboren.»
De partij die u ooit vergeleek met een...
(snel) «Neen, het zal u niet lukken om mij dat vierletterwoord opnieuw te ontlokken (Tobback noemde de CVP van Wilfried Martens een kwal, red). De N-VA is de doping die CD&V heeft genomen om de grootste te zijn. Leterme en Vandeurzen hadden moeten weten dat je daar hoe dan ook een prijs voor betaalt. In 1987 trok Guy Spitaels naar de verkiezingen met José Happart. Dat leverde de PS een monsterscore van 44% op. Spitaels kon Happart achteraf dus droppen zonder in de problemen te komen. CD&V kan zich dat niét permitteren met de N-VA. Zonder de vijf zetels van hun kartelpartner hebben ze geen enkele zetel meer op overschot. Het gaat zo ver dat ze nu in alle ernst overwegen om Jo Vandeurzen geen minister te maken, want zijn opvolger in de Kamer is een N-VA'er, waardoor oranje-blauw zonder de partij van De Wever niet eens meer een meerderheid zou hebben. Waar ben je dan mee bézig? Wat voor een kartel héb je dan, samen? Dan ben je toch het wederzijdse huwelijksbedrog aan het organiseren?»
Wat vindt u na 152 dagen van Yves Leterme?
«Bekijk de foto's van toen en nu: die man is in zes maanden tijd tien jaar ouder geworden. En het is zijn eigen schuld. Hij was de hoofdverantwoordelijke voor het communautaire opbod van CD&V en dus is hij er nu ook het voornaamste slachtoffer van. Leterme heeft gedacht dat CD&V de N-VA zou overnemen, maar in werkelijkheid heeft N-VA een deel van CD&V overgenomen. Allez, neem nu die historische stemming in de commissie-De Crem. Ik heb die thuis op de televisie gevolgd - op woensdag past opa namelijk op de kleinkinderen. Wel, zot van glorie zagen ze eruit, de jonge wolven van de CD&V. Die splitsing, die zouden ze de Franstaligen wel even door de strot rammen. Maar zie, meteen na de stemming, na dat moment suprême van Vlaamse zelfverzekerdheid, zag je plots alleen maar droeve gezichten.»
Post coitum omne anima triste. Na de daad dringt weer de trieste werkelijkheid door.
«Ja, je kon de Vlamingen echt zien denken: wat hebben we nú uitgestoken? En opgelet, intussen riskeren ze alweer in een nieuwe val van Didier Reynders te trappen. Onvoorstelbaar toch, de manier waarop Reynders aandrong op een Vlaams gebaar om het vertrouwen te herstellen, want dat hij anders geen reden zag om de volgende vier jaar nog naar Brussel te komen. Hij dwingt ze inderdaad plat op de buik. Hij vernédert de CD&V gewoon. Welke toogstrategen daar aan het werk zijn, weet ik niet, maar het lukt Reynders alleen maar omdat CD&V intern verdeeld is.»
Wat gaat er nu om in het hoofd van Yves Leterme, denkt u?
«U mag mij niet vragen om over te gaan tot onwettige uitoefening van de psychiatrie, maar de formateur roept bij mij het beeld op van zo'n om zijn as draaiende derwisjdanser.»
Altijd weer dat gedaas van zo'n Olivier Maingain: je hoofd zou toch voor minder gaan tollen, niet? Gisteren was het wéér van dat: Maingain riep dat de N-VA «schaakmat» was gezet.
«Uit de voorbije 150 dagen kan je maar één onweerlegbare conclusie trekken: Didier Reynders heeft het superieur gespeeld en - met dank aan de tegenstrever - een geniaal parcours gereden. Die man is een politiek genie. Hij is al sinds de avond van 10 juni meester van het terrein en hij slaagt er telkens weer in zijn eigen agenda door te drukken, in tegenstelling tot Yves Leterme. Het tweede grote verschil met Leterme is dat Reynders zijn kartelgenoot Maingain waar en wanneer hij dat wil het podium opduwt om te zeggen wat hij zelf niet kan zeggen. En hem met hetzelfde gemak weer terugfluit - «allez, in uw kot gij!» En dan druipt Maingain weer af met zijn staart tussen zijn poten. Tja, dat moet Leterme met De Wever niet proberen. In dat kartel wordt er lomp gemanoeuvreerd.»
Uw partijgenoot Frank Vandenbroucke voorspelt dat de liberalen heer en meester zullen zijn als ze er komt, die regering-Leterme.
«Lees er alle voorakkoorden op na: daar zitten zowat alle liberale dada's in die de VLD er in acht jaar regeren met de socialisten nooit heeft kunnen doordrukken. Ik vraag mij af: Luc Cortebeeck, leeft die nog? Of is hij dood, de ACV-baas? In 1985, de laatste keer dat er een oranje-blauwe regering is gevormd, moest Wilfried Martens eerst beleefd aan Jef Houthuys vragen of hij opnieuw scheep mocht gaan met de liberalen. Houthuys heeft die regering in 1987 opgeblazen omdat hij 'da joenk' van een Verhofstadt beu was. Wel, waar zit hij nu, de opvolger van Houthuys? Ik zeg u: het ACV telt niet meer mee in de CD&V.»
Als dat klopt, wacht u een rechtse regering. En dan zou de sp.a een oppositieleider kunnen gebruiken die verbaal scherp uit de hoek kan komen, net als...
(snel) «Neen, ook die naam (zoon Bruno, red) zult ge mij hier niet doen uitspreken. Peter Vanvelthoven is een goede keuze als fractieleider. Ik vind trouwens dat de sp.a op dit moment niet op alle slakken zout moet leggen. Je moet niet schieten op een ambulance. Gij zult het geknakte riet niet breken.»
Wanneer hebben we een regering?
«Dat is vandaag minder duidelijk dan ooit tevoren. Vroeg of laat zal de CD&V zich van de N-VA moéten ontdoen. Leterme en Vandeurzen moeten nu hopen dat Didier Reynders overmoedig wordt en zijn hand overspeelt. Tot dusver heeft hij zijn goesting om het zelf te doen handig onderdrukt, terwijl hij Leterme zich te pletter liet rijden. Onnavolgbaar. Ik zou het niet kunnen.»
U bent te bescheiden, meneer Tobback.
«Ongetwijfeld, maar ik denk echt dat voor Didier Reynders de bekoring groot moet zijn om zich als toekomstige premier te manifesteren, terwijl de tijd daar nog niet rijp voor is. Daarvoor moet Leterme zich eerst helemáál onmogelijk maken. Dat zou niet goed zijn voor het land, al was het maar omdat dan Vlaams Belang en Lijst Dedecker de buit onder elkaar zullen verdelen.»