Een paars-groene regering zonder Vlaamse meerderheid zou genadeslag kunnen betekenen voor geloofwaardigheid regime
(04/12/07 - De Morgen)
In de aanloop naar de verkiezingen van 10 juni stelde toenmalig Kamervoorzitter Decroo dat een paarse regering zonder meerderheid aan Vlaamse kant tot de mogelijkheden behoorde. Natuurlijk werd hij meteen teruggefloten door de paarse partijen. Want met zo een boodschap naar de Vlaamse kiezer trekken zou je reinste waanzin zijn. Toch doen de uitspraken van De Croo vermoeden dat er in paarse kringen hardop over een dergelijk scenario werd nagedacht. Alleen mocht de kiezer dat nog niet weten.
Een paars-groene regering zou weliswaar een riante meerderheid hebben in de Kamer, maar geen meerderheid in de Nederlandse taalgroep. Dat verklaart waarom de Vlaamse paars-groene partijen minder enthousiast zijn over dat scenario. Maar anderzijds lijken ze het ook niet helemaal meer uit te sluiten. Als ze al zouden meestappen in die richting, dan zal het zijn uit harde noodzaak: bijzondere omstandigheden vergen nu eenmaal een bijzondere regering. Tenminste, dat is de perceptie die men ongetwijfeld zal proberen te creëren. Maar klopt die ook met de werkelijkheid?
Er zijn aanwijzingen dat het scenario van een paarse minderheidsregering niet zomaar uit de lucht komt gevallen, maar al een hele tijd klaar lag in de kast van de regering-Verhofstadt. Al in juni 2006 zinspeelde Herman De Croo op die mogelijkheid toen hij zei dat de paarse meerderheid in de Kamer ruim genoeg was om zelfs een aanzienlijk Vlaams zetelverlies te kunnen overleven. In de aanloop naar de verkiezingen van 10 juni stelde hij nog veel duidelijker dat een paarse regering zonder meerderheid aan Vlaamse kant tot de mogelijkheden behoorde. Natuurlijk werd hij meteen teruggefloten door de paarse partijen. Want met zo een boodschap naar de Vlaamse kiezer trekken zou je reinste waanzin zijn. Toch doen de uitspraken van De Croo vermoeden dat er in paarse kringen hardop over een dergelijk scenario werd nagedacht. Alleen mocht de kiezer dat nog niet weten. Maar na 176 dagen en twee opeenvolgende mislukkingen van Leterme is de tijd misschien aangebroken om dit paarse plan B eindelijk uit de kast te halen.
Een regering zonder een meerderheid in één van de twee taalgroepen is formeel-juridisch uiteraard perfect mogelijk. Een meerderheid in elk van de twee taalgroepen is enkel vereist voor een staatshervorming, meer bepaald voor het wijzigen van de bijzondere wetten. Maar wat dat betreft zou een paars-groene regering handig gebruik kunnen maken van de Conventieformule. Die zou niet alleen toelaten om de communautaire dossiers voorlopig van de regeringstafel te vegen, maar zou het bovendien mogelijk maken om CD&V-N-VA willens nillens bij de staatshervorming te betrekken. Die partij zou dan veroordeeld zijn om de rol te spelen van "verantwoordelijke oppositie", een rol die oorspronkelijk voor sp.a-Spirit leek te zijn weggelegd.
Natuurlijk bestaat er bij de paars-groene partijen nog steeds heel wat huiver om mee te stappen in een dergelijk scenario. Karel De Gucht heeft al herhaaldelijk gezegd dat de Open Vld er beducht voor is om van Leterme een Vlaamse martelaar te maken. Maar anderzijds mag paars misschien wel hopen op een kentering in de Vlaamse publieke opinie. De stemming kan snel omslaan van "goed dat de Vlamingen eindelijk eens het been stijf houden" naar "wanneer zal men eindelijk eens stoppen met dat belachelijke gekrakeel?". En het is wellicht ook geen toeval dat sommige Vlaamse kranten de jongste dagen hun best doen om die omslag te helpen bewerkstelligen door nogal genadeloos in te hakken op de figuur van Leterme.
Nu het land in een schijnbaar uitzichtloze institutionele crisis is beland, de imagoschade in het buitenland dramatische vormen begint aan te nemen en de economische problemen hand over hand toenemen, zitten de mensen misschien meer te wachten op een Belgische redder des vaderlands dan op een Vlaamse martelaar. Althans, dat zou wel eens de redenering kunnen zijn van de Open Vld. En wie kan die redder anders zijn dan Guy Verhofstadt? Verhofstadt, die zich tot nu toe wonderwel boven het gewoel heeft weten te houden en wiens ster kennelijk opnieuw aan het stijgen is in de populariteitspolls.
Toch blijft het een levensgrote vraag of een dergelijke regering, ook al wordt die dan voorgesteld als een tijdelijke "noodregering", enige legitimiteit zou hebben in Vlaanderen. Er is natuurlijk het precedent van de rooms-blauwe regering Martens V (eigenlijk ook een sociaal-economische noodregering), die geen meerderheid had aan Franstalige kant. Maar toen ging het wel om de kleinste taalgroep. En bovendien zijn we inmiddels 25 jaar verder en werkt België in vergelijking met toen veel meer als een bijna-confederaal systeem, waarbij de federale regering een soort permanent overlegorgaan vormt tussen een Vlaamse en een Franstalige meerderheid.
Een regering zonder Vlaamse meerderheid zou tijdelijk misschien enig soelaas kunnen brengen voor België. Maar op termijn zou dat gedurfde manoeuvre wel eens de genadeslag kunnen betekenen voor de geloofwaardigheid van het regime....
Bart Maddens, politicoloog K.U.Leuven
Het Vlaams kartel moet dan maar ook de Vlaamse regering laten vallen: de resoluties zijn gestemd door de VLaamse partijen en worden gerespecteerd, zoniet geen regering.
Je bent incontournable of je bent het niet ...