[TOOL]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Ik zeg niet dat het in de verre toekomst wel mogelijk zou worden. Het is mogelijk, het is zelfs vandaag de dag mogelijk, als je maar hard genoeg probeert. De vraag is of het wenselijk is dat de hele arbeidsdeling ineenklapt en de productiviteit gereduceerd wordt tot haast prehistorische niveaus.

Het centrale probleem van een "socialistische economie" is net het probleem van de coördinatie. Een complex systeem heeft coördinatie nodig, en die coördinatie wordt in een markteconomie door het prijsmechanisme geleverd; het is niet mogelijk om het prijsmechanisme weg te nemen en toch nog coördinatie over te houden in de sector van de kapitaalsgoederen. (Met consumptiegoederen moet het wel nog lukken, desnoods op volslagen arbitraire gronden - met productiemiddelen ligt dat anders). "Sociale wenselijkheid" lijkt me trouwens ook niet zo simpel om te meten.



Hoeveel procent van de totale productiecapaciteit wordt vandaag de dag gebruikt voor de productie van "luxe-producten"? En hoeveel voor de productie van levensnoodzakelijke goederen? Als je even de stoïcijn wil uithangen, zou je kunnen zeggen dat slechts drie procent van het BBP uit levensnoodzakelijke goederen bestaat en dat al de rest overbodige luxe is, maar daar zullen heel wat Kameraden niet mee akkoord gaan, denk ik.

Het is nogal makkelijk om te zeggen dat er "volgens de noden" geproduceerd moet worden. Tuurlijk, dat is het probleem niet. De vraag is hoé je dat wil doen. Hoe ga je weten wat de noden zijn, hoe ga je weten wélke noden er bevredigd moeten worden, hoe ga je achterhalen met welke middelen dat het meest efficiënt kan gebeuren, enzoverder, enzoverder.



Er zijn genoeg socialistische auteurs die beklemtoond hebben dat er toch echt wel aandacht geschonken moet worden aan X, Y en Z. De vraag is weer: hoé?

Het is niet zo simpel om "de noden van de bevolking" en "de noden van het milieu" met elkaar te verzoenen; het is niet zo dat er 'n simpele manier bestaat om te achterhalen wat "het meest wensbare" is voor "de bevolking".
Maar zelfs als je dat zou kunnen achterhalen, is de vraag nog steeds: hoé? Vergeet niet dat je geen ondernemers meer hebt, geen winstmotieven, geen prijzen voor kapitaalsgoederen - of toch geen betrouwbare, anyway.


Democratie is geen oplossing voor het efficiëntie-vraagstuk. Kijk, het is een makkie om vast te stellen dat de bevolking brood, kaas, eieren en auto's wil; het is verdomd moeilijk om vast te stellen hoé graag de bevolking die dingen wil (en welke dingen ze liever wil dan andere dingen), en het is al helemaal onbegonnen werk om uit te dokteren hoe je die dingen het best kunt produceren.

Er zijn altijd meerdere technologische mogelijkheden om producten te maken. Elke mogelijkheid bevat andere technieken, andere materialen, andere hoeveelheden van schaarse "inputs". Elke keuze betekent dus onvermijdelijk opportuniteitskosten: staal dat voor 'n spoorweg gebruikt wordt, kan niet meer gebruikt worden om een auto-fabriek te bouwen. Het aantal beslissingen dat genomen moet worden is simpelweg te groot om het op 'n democratische wijze te laten gebeuren. Hoogstens zou de bevolking kunnen beslissen over de consumptiegoederen (en dan nog...); maar het is al helemaal een illusie om te geloven dat Jan-met-de-pet werkelijk in de volksvergadering zijn gedacht zou kunnen zeggen over �*lle investeringsbeslissingen die hem rechtstreeks of onrechtstreeks aanbelangen. Er zijn er gewoonweg teveel. Elke dag honderdduizenden, wereldwijd - maar zelfs als enkel ons land een socialistische economie wordt, zijn het er al genoeg om democratische besluitvorming volledig onmogelijk te maken. Totalitaire bureaucratie lijkt me dus vrij onvermijdelijk.

Maar ook de bureaucratie kan niet de juiste beslissingen nemen. Je kan eenvoudigweg, zonder marktprijzen, niet gaan achterhalen welk van de honderden technische mogelijkheden er voor elk van de honderdduizenden kleine tussenstapjes in de economie genomen moet worden, als je geen prijssysteem hebt dat de efficiënte van de inefficiënte methodes scheidt. Opportuniteitskosten, daar gaat het om.

Je hebt een correct punt. Vandaar dat de socialisatie en de omzetting zeg maar van een meetinstrument zeer lang kan duren. Het lijkt niet evident, maar bij deze staat de technologie niet stil... of dat zou toch niet mogen in een socialistische economie.

Dat is geen zo'n grote uitdaging, denk ik. De noden mogen volgens mij niet op bureaucratie gebaseerd zijn; er moet met andere woorden inspraak zijn van de bevolking over wat de noden nu zijn. De operationalisering van een 'hyërarchie' van noden is natuurlijk moeilijker, maar hoe bepaal je nu waar er gaten zitten in de markt, b.v.? Juist.

De vraag hoe is zeer belangrijk en ik erken dat er niet genoeg aandacht aan is geschonken, in de eerste plaats wegens de hypothetische wijs, zeg maar. Dit neemt niet weg dat er wel kan aandacht aan geschonken worden en dat concrete modellen kunnen uitgewerkt worden. Waarom niet?

Over wat betreft de noden van de bevolking: zie hierboven. Hoe? Die vraag valt toch een beetje weg, door de zaken die jij ziet wegvallen? Ik bedoel, ten eerste is het niet zo zwart/wit. Stel dat er ergens een socialistische economie geïnstalleerd wordt, dan ga je niet van de ene dag op de andere alle kleine zelfstandigen b.v. aan banden kunnen leggen. Er zullen nog een heleboel kapitalistische reflexen zijn in alle lagen van de maatschappij. Het voornaamste is dat de sleutelsectoren van de economie onder arbeiderscontrole geplaatst worden. Op basis daarvan kunnen deze sleutelsectoren het best worden aangewend om te produceren naar behoefte.

Waarom?

Totalitaire bureaucratie is vermijdelijk. Je stelt het te letterlijk, denk ik. Niet over alles kan of moet beslist worden... anders zouden mensen elke dag via hun 'socialistische digibox' van de tv 10 keuzes moeten maken met hun afstandsbediening. Het gaat om beleidslijnen, concrete eisen, algemene eisen en dergelijke meer. Vanaf dat punt weet je dat de efficiëntie gegarandeerd is, gezien je economie werkt volgens de behoeftes van de bevolking. Uiteraard heb je dan nog experts nodig (die even goed een fabrieksarbeider kunnen zijn) om de concrete vragen in werkelijkheid om te zetten. Dit neemt niet weg dat het technocratische, bureaucratische karakter vermeden kan worden.

Sterk punt, maar je moet voor ogen houden dat in een socialistische economie , de efficiëntie gemeten wordt met andere criteria.