[AdrianHealey]

In verband met ideologie ben ik ook al een tijdje aan't nadenken, onoverkomelijk door het feit dat ik zelf in een ideologische transitite zit.

De gedachte dat: "Doe wat je wil, zolang het een ander niet schaadt" is, by all means, een gedachte die in mijn libertarische ideologie natuurlijk ingebakken zit. Echter, ik ga er vanuit dat anderen, meer egalitair gerichte medemensen, deze gedachte ook hebben. (Immers: wie wilt er nu anderen schaden? Natuurlijk zijn er zo'n mensen, maar ik denk dat we grosso modo wel kunnen stellen dat mensen, in het algemeen, anderen het beste toewensen. Toch, in ieder geval, als ze geïnteresseerd zijn in een politieke ideologie.)

De vraag die zich dan opdringt, waarom denken mensen dan anders? Hier komt de rol van ideeën naar voren. Immers, mensen willen allemaal - grosso modo - hetzelfde. 'De ideale wereld!'. De vraag is, hoe komen we daar? De rol van ideeën is daarin, logischerwijze, heel belangrijk. Immers: we moeten weten wat we willen en we dienen te weten hoe we daar geraken. Beide noties zijn, logischerwijze, onvermijdelijk in een politieke filosofie.

Wat we willen, is evident. Rechtvaardigheid! Maar dan ontstaat de eerste vraag: wat is rechtvaardigheid? Is het elk volk op zijn eigen plek? Is het iedereen die evenveel verdient? Of is het iedereen die met zijn eigen eigendom mag doen wat hij wilt? Respectievelijk de nationalist, de socialist en de liberaal zal daar anders over denken. Hoe we daar geraken is daar logischerwijze mee verwant. De liberaal zal stellen 'meer vrije markt', de socialist 'meer overheidsinmenging in de economie' en de nationalist zal striktere grenzen wensen, en het economische naar een tweede plaats verschuiven. (Misschien maak ik er een karikatuur van, maar een karikatuur die ergens wel een link met de werkelijkheid heeft.)

Vermits we echter op 'dit' niveau (het uiteindelijke einddoel) geen consensus kunnen bereiken, moet het op een ander niveau gebeuren. Ik kan nog zoveel zitten ijlen tegen een socialist over mijn uiteindelijke einddoel en waarom het meest gerechtvaardigd zou zijn, vermits we uitgaan van andere stellingen. Het is ook niet mogelijk om stellingen au fond aan te vallen. 'Ongelijkheid is gerechtvaardigd!' 'Neen, gelijkheid!' Etc. Het niveau van discussies, de 'clash van ideologieën' situeert zich dan ook niet op die plek.

Stellingen zoals 'ongelijkheid is onrecht' komen echter voort uit andere zaken. Ze komen voort uit een algemene visie op de wereld. 'Als er meer gelijkheid is, is er minder misdaad, dus meer gelijkheid is goed', bijvoorbeeld. De clash van ideologieën zit hem in deze vorm van stellingen. Je dient een common good te hebben - iets waar beide individuen van overtuigd zijn dat het positief is - om dan te beargumenteren waarom de gedachte van de ene om dit doel te bereiken, niet coherent, niet overeenkomstig, de werkelijkheid is.

Een voorbeeld van mijnentwege - waar sowieso de meer linksere medemens niet mee akkoord zal gaan - is de gedachte dat overheidsinterventie zal lijden tot meer gelijkheid van inkomsten. De ongelijkheid is, volgens de Nationale Bank van Venezuela, gestegen onder Chavez. Ik denk ook niet dat Stalin (en Castro) dezelfde gemiddelde levensstandaard hebben (hadden) van hun bevolking, etc. Ook onze Westerse welvaarstaten - mede onder invloed door centraal bankieren - veroorzaken imo ook meer ongelijkheid dan ze oplossen. Voor 'mij' is de taak om tegen iemand die een hevige voorstander is van overheidsinmenging hem ervan te overtuigen dat minder overheid, meer gelijkheid zal opbrengen. (Ik ben niet tegen ongelijkheid au fond, maar ik heb wle problemen met geldtransfers van arm naar rijk. Wie niet, denk ik dan?)
(Alweer; dit is een persoonlijk voorbeeld, niet de kern van mijn tekst. Gelieve dit dan ook als illustratief te beschouwen.)

In verband met die common good is er nog iets belangrijks. Eens je die 'common good' hebt, is het noodzakelijk om te weten hoe de ander tot zijn gedachten kwam. Hier komt de notie van methode naar boven. Natuurlijk is 'methode' een eerder wetenschappelijk woord, maar is desalniettemin enorm belangrijk in deze analyse. Immers, methoden structuren, methoden zorgen ervoor dat gedachten bepaalde uitkomsten bereiken. Net zoals we weten wat me moeten doen als we de input '1' en '3' krijgen, en wij werken volgens de methode '+', dat we dan '4' als uitkomst krijgen, is het evident dat als mensen de inputs 'ongelijkheid' en 'slecht' krijgen, ze volgens de methode van 'de vrije markt is de oorzaak van ongelijkheid' de uitkomst 'minder vrije markt' krijgen. (Ik hoop dat dit voorbeeld duidelijk is?)

Methodes structuren gedachten en indien je de andere wenst te overtuigen van je eigen gelijkheid, dien je zijn methode in vraag te kunnen stellen, uitleggen waarom zijn methode niet correct (genoeg) is.

De combinatie van 'common good' en 'methode' zijn de kern van ideologiën en hun praktische uitwerkingen daarvan. Discussies, die over iets gaan, zijn dan ook op dat niveau. Niet op het niveau van de mogelijke uitkomsten.

Zoiets, zou ik erover zeggen.