In België heeft men de allochtonen, sinds ze hier voor het eerst eind jaren '50 aankwamen, systematisch behandeld als tweederangsburgers. De resultaten zijn catastrofaal - zie de nieuwe studie over de armoede in Brussel en de kloof tussen arm en rijk daar.
Het is tegenwoordig volledig hip om als een nazistische racist de schuld voor deze toestand bij de armen en de allochtonen zelf te leggen, en vooral niet bij het systematische falen van opeenvolgende beleidsmensen en verantwoordelijken. Maar als redelijke en volwassen mensen doen wij aan deze puberale grap natuurlijk niet mee.
Laten we eens kijken hoe de allochtonen hier systematisch als afval zijn behandeld, gedurende de laatste 40 jaar. En laat ons dan de vraag stellen naar nut en nadeel van een tribunaal.
- Eerst als een stuk vlees dat keihard moet kloppen in de mijnen omdat Vlamingen dat niet meer wilden, en omdat allochtonen goedkoper zijn. We kennen allemaal de keuringsfilmpjes van de Vlaming die in de dorpen in Marokko en Algerije gaat recruteren - stotterend en zelf geen woord Frans noch Arabisch/Berbers kennende. Wie dat gezien heeft weet dat het met de migranten in een land dat toen zelfs nog een repressieve koloniale macht was, nooit zou goedkomen.
- Daarna, in de jaren '60, '70 en '80 werden ze als een anonieme, onzichtbare groep mensen beschouwd waar geen enkele planning rond werd opgezet om ze structureel te helpen integreren. Niks, geen onderwijsbeleid, geen sociaal beleid, geen gezinsbeleid, geen beleid om de autochtone bevolking te sensibiliseren, gewoonweg niks.
Er was niet eens sociologisch onderzoek rond deze bevolkingsgroep. En als ik zo vrij mag zijn, ik kan het weten, - een familielid van mij deed als éérste sociaal-economisch huishoud-onderzoek bij de allochtonen in Borgerhout, in 1974 met het oog op het identificeren van knelpunten voor een eventueel gezinsbeleid - als eerste in heel Antwerpen. Beeld u in. Ze heeft haar thesis mogen verdedigen voor proffen die niet eens wisten dat er misschien wel dringend zo'n beleid nodig was. En dat is er pas twintig jaar later gekomen. In de jaren '80 al deed ze onderzoek naar de perceptie bij allochtonen van onze gezondheidszorg en de eerstelijnszorg - iets waar pas zeer recent beleid rond is gekomen bij onze huisdokters (en een cursusje aan de unief) en in de hospitalen.
Altijd veel te laat dus.
- In de jaren '90, toen het schip al gezonken was, heeft men met lapmiddelen hier en daar de ghettos proberen doorbreken, maar tevergeefs. Werknemers mogen nog altijd racistisch zijn, het onderwijs mag nog altijd racistisch zijn - en is dat ook systematisch. Toen al was duidelijk dat het hier ging om een miserabele mislukking van het beleid - de cijfers over het gebrek aan kansen op de arbeidsmarkt en over de sociale dynamiek van die groep mensen waren catastrofaal.
En wat meer is, het arme deel van de autochtone bevolking heeft de allochtonen toen als makkelijke schietschijf genomen om haar eigen miserie op af te werken. Het Vlaams Blok dat kiezers aantrekt die eigenlijk met dezelfde problemen geconfronteerd worden als de allochtonen (ontwikkelingsachterstand, sociaal-economische miserie, uitbuiting) triomfeert, met typisch nazi-gemak.
- Het eerste decennium van de 21ste eeuw is niet veel beter. Met 9/11 en een nieuwe reactionaire golf, zijn nu zelfs voorheen rationele partijen (als de VLD) openlijk racistisch en extreem rechts. Van migratie- en allochtonen- en integratie-beleid is nog minder sprake dan ooit; repressie en de schuld bij de armen en allochtonen zelf leggen, is nu volop in.
- Het enige hoopvolle feit van de laatste 40 jaar is dat de allochtonen er over de laatste 2 jaar zelf in geslaagd zijn de werkloosheid onder hun jongeren op vele plaatsen te halveren. Omdat niemand hen hielp, hebben ze het maar zelf moeten doen.
Bon, gegeven deze obscene geschiedenis van economische uitbuiting, plat racisme, en de obscene weigering om verantwoordelijkheid te nemen, moet toch de vraag gesteld worden of de beleidsmensen die zo onwaarschijnlijk gefaald hebben de laatste 40 jaar, geen verantwoording moeten afleggen voor hun (mis)daden.
Dit is een theoretische kwestie: moeten individuen opdraaien voor een gefaald beleid, wetende dat dit falen het gevolg is van systematisch gebrek aan structurele oplossingen? De politiek is niet in staat een langetermijnbeleid op te stellen, alleen op korte termijn moeten denken. Dit falen heeft zich dan ook opgebouwd op basis van het gebrek aan beleid van opeeenvolgende regeringen en beleidsmakers - gedurende decennia. Ze zijn
collectief verantwoordelijk. De vraag is dan ook eenvoudig: moeten ze collectief gestraft worden?
Willen we ooit de problematiek van de integratie aanpakken, dan is zelf-reflectie over ons eigen falen de allereerste vereiste. Daarna kunnen we met een zuiver geweten de zaak aanpakken. Maar nu gewoon blijven doen alsof de armoede en de ontwikkelingsachterstand van de armen en allochtonen hun eigen schuld is, dat is natuurlijk te gemakkelijk. Zo gaan we er nooit komen.