[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Little Red Rooster

'Recht' is wat als dusdanig wordt geaccepteerd en algemeen gedragen binnen de samenleving. Het is niet noodzakelijk gecodificeerd en afgekondigd door één of andere machthebber. Het verhaal is iets ingewikkelder dan dat. Nogmaals: de Holocaust was 'onrechtvaardig' en op morele gronden volstrekt te verwerpen; het was -binnen z'n context- niet onrechtmatig. Die twee concepten staan gewoonweg los van elkaar. In de middeleeuwen zou je voor je zienswijze op de brandstapel geëindigd zijn; op volstrekt rechtmatige wijze overigen en in de meeste gevallen geen spoor van enige formele 'staat' die je de duvel zou aandoen. De bijgelovige meute zou je spontaan hebben opgepakt. Dat besef je toch wel?

Zoals ik al zei: ik begrijp die visie, maar ik ga er niet mee akkoord. Wat jij 'recht' noemt, is in mijn ogen 'wet' (enge zin) of 'maatschappelijke norm' (ruime zin). Wat je vertelt is geen rechtsleer: het is sociologie. In mijn ogen is de vraag welke normen op welke manier in welke contexten tot stand komen niét de vraag naar het recht, net zoals meningen over logica ook geen logica zijn, en meningen over economie geen economie.

Ik heb helemaal geen religie.

Vanwaar dan het primaat van de gemeenschap? Voor zover ik weet, zijn alle pogingen om dat uit te werken geëindigd in een quasi-religieuze verheerlijking van het collectieve: Plato, Rousseau, Comte, Hegel.

En sta me toe argwanend te staan tegenover wie me met de slogan 'life, liberty and property' tracht te overtuigen; ik ken regiems die met die vrome belofte zijn begonnen en aanschouw waar ze ondertussen zijn geëindigd. Orwell's Ministry of Love draagt ook zo'n bedrieglijk lieve naam, niet?

Een ministerie, zoals in een staat?

Opnieuw... wat tracht je te bewijzen? Een staat definieert zichzelf niet; is er al een staat op het moment dat een handjevol vrijheidsstrijders een eerste versie van een grondwet uittekenen? Of komt die staat pas van de grond wanneer ze die wet effectief uitvaardigen? Nee, ze is niet per definitie zelf-referentieel. Staten moeten in de eerste plaats gedoogd worden door hun ingezetenen; als ze dat niet doen lopen ze het risico omvergeworpen te worden.

Als je stelling is dat het recht is wat uitgaat van de staat, dan is de staat weldegelijk zelfreferentieel; als je stelling is dat het recht is wat uitgaat van de gemeenschap, dan is de staat geen rechtsvorm maar een sociologisch begrip. Of ben je eigenlijk bezig met de hele rechtswetenschap te reduceren tot sociologie?

Nogmaals, zolang je het houdt bij kleinschalige gemeenschapjes kan je om het even welk experimentje uitproberen. Misschien is het libertarische in dat opzicht wel de moeite om eens te testen. Maar eens de samenleving een stuk complexer wordt, verzandt ook het libertarische verhaal in een oeverloze complexiteit waarbij ik alvast het voordeel ervan niet meer zie.

Integendeel: complexiteit is bedreigend voor een centraal bestuur. Wat is overigens het grote probleem met 'complexiteit'? Samenlevingen zijn nu eenmaal dynamisch en haast per definitie complex, ik zie hoegenaamd niet in waarom dat plots een probleem zou worden voor het libertarisme maar niet voor een staatsorde. Enlighten me.

Niet beginnen zeveren, Percalion. Dat staat niet slim... Verander 'gemeenschap' door samenleving en je bent er. Of ga je de aloude jezuïetentruuk toepassen door over verschillende 'samenlevingen' te beginnen zeveren? Ik ken er maar ééntje hoor... en die is idd. niet strak afgelijnd. Culturele breuklijnen zijn eerder zelden strak afgelijnd. Maar dat wil niet zeggen dat ze niet bestaan.

Wie is hier nu sektarisch? Van zodra ik het concept "gemeenschap" toegelicht wil zien, ben ik plots aan het zeveren, blijkbaar. Je bent aan het toelichten vanwaar het recht komt, ik hoop een iets duidelijker antwoord te kunnen krijgen?

Natiestaat? Wie heeft het over de natiestaat? Had ik het dan over 'the end of history'? Geschiedenis is een 'going concern', en ik weet niet waar we binnen 100 jaar zullen staan (zal dat ook nooit weten). Eerlijk gezegd hoef ik me daar ook de kop niet over te breken. Ik kijk om me heen en stel enkel vast na 'amper' enkele duizenden jaren menselijke geschiedenis. Da's mijn tijdshorizon, Percalion. Sorry, ik ben geen door de libertarische God begiftigde helderziende.

Staten zijn niet uit de lucht komen vallen. In fact, de hele geschiedenis wordt gestuurd door ideeën: de wereldoorlogen van de vorige eeuw waren allicht niet mogelijk geweest zonder het nationalisme, de grote rol die overheden in het economisch leven gespeeld hebben was allicht niet mogelijk geweest zonder denkrichtingen als het keynesianisme en het marxisme, enzoverder. Met die 'noodzakelijke' uitkomst bedoelde je dus gewoon dat staten bestaan? Boeiend.

Nee, dat zie je verkeerd. Ik stel het omgekeerde: een libertarisch systeem biedt geen garanties dat :

a) z'n versheidsdatum niet na een paar generaties volstrekt verstreken zal zijn,
b) het niet zal verzanden in reglementitits en die hele 'vrijheid' een farçe blijkt te zijn
c) een klein groepje mensen het zaakje overneemt; een nieuwe aristocratie
d) uiteindelijk er opnieuw een klassenmaatschappij gaat vormen
e) het hele zaakje eindigt op een bloedige revolutie.

Met uitzondering van (e) betekent dat dus dat we in het ergste geval opnieuw een staat krijgen? Neen, het libertarisme kan dat inderdaad niet garanderen: zekerheden zijn nu eenmaal niet gegeven aan de mens. Een staat kan echter evenmin die garanties bieden.

Nazi Duitsland is één van die voorbeelden waar een staat werd gegijzeld door een (klein) groepje individuen met slechte intenties. Komt jammergenoeg vaker voor en ik stel voor dat we ernaar streven om dit structureel onmogelijk te maken. (niet uitgesloten hoor...)

Structureel onmogelijk maken zoals met een grondwet? Ah, wacht, ze hadden een grondwet. Structureel onmogelijk maken zoals met verkiezingen? Ah, wacht, die hadden ze ook. Structureel onmogelijk maken door het monopolie op geweld, en de legitimatie van een staat, in vraag te stellen? Gaarne.

Een paar noten hierbij: volstrekte testamentaire vrijheid leidt net tot het NIET breken van grote vermogens, wel integendeel... Bovendien trouwt geld met geld; dat is ook van alle tijden. En tenslotte mag jij me het eerste systeem duiden waar de competitie niet kunstmatig wordt ingeperkt... (hetzij door een staat, hetzij vanuit het economisch systeem zelf)

Volstrekte testamentaire vrijheid leidt inderdaad niet tot het breken van grote vermogens, dat was ook niet wat ik bedoelde, het was een antwoord op je vraag hoe erfrecht in een libertarische samenleving zou verlopen.

Het klopt dat geld met geld trouwt, het klopt echter evenzeer dat machthebbers - in gelijk welke discipline - met andere machthebbers verweven raken: militair-industriële complexen enzoverder. In elk systeem zal er onvermijdelijk een mate van elitevorming zijn; dat geldt a fortiori voor een staatssysteem. Het komt erop neer om de negatieve effecten daarvan zo klein mogelijk te maken. Dat doe je niet door één centrale organisatie alle macht te geven, dat doe je door vrijheid institutioneel te verankeren.

Wat die inperking van competitie betreft: Wanneer iedereen het recht heeft om zijn eigen fietswinkel te openen, is de kans op fietswinkel-monopolies bijzonder klein; wanneer de overheid echter beslist dat fietswinkels eigenlijk wel verantwoordelijkheid dragen (er zullen maar eens fietsen met slechte remmen verkocht worden!) zodat enkel gediplomeerde fietsenmakers een winkel mogen uitbaten, of zodat uitbaters aangesloten moeten zijn bij een erkende beroepsvereniging, dan wordt de competitie ingeperkt. En we hebben het dan alleen maar over toevallige inperking van de competitie, als bijproduct van goedbedoelde maatregelen; we hebben het nog lang niet over importheffingen die alleen maar opgelegd worden om grote industriële belangen te beschermen enzoverder. Zelfs de antitrustwetgeving wordt in de praktijk gebruikt door gevestigde belangen die efficiëntere rivalen willen breken.