Mandatarissen lopen over naar LDD
Momentum voor Forza Flandria is voorbij
Regionale verkiezingen werpen schaduw vooruit
Partij raakt niet meer in centrum van debat
Eind augustus, komkommertijd. Een Nederlandse radiojournalist belt Vlaamse redacties en heeft een 'straffe aanbieding'. Filip Dewinter (Vlaams Belang) zegt in zijn programma dat hij overal zal oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid om een onafhankelijk Vlaanderen af te dwingen.
De show van Dewinter gaat in Vlaanderen echter bijna geruisloos voorbij. Net als zijn uitspraken 'die Ku Klux Klan, dat zijn carnavalszotten', gisteren in Het Laatste Nieuws. De mediagenieke acties van de Antwerpenaar krijgen steeds minder aandacht in een reflex van 'ach-het-is-weer-die-Dewinter'. Krijgt wél aandacht eind augustus: John Vranken, een Limburgs Vlaams-Parlementslid van Vlaams Belang, stapt over naar LDD. Net als intussen vele lokale Vlaams Belangers.
Wat is er aan de hand? De peilingen staan op stormweer: volgens de jongste barometer van De Standaard/VRT, eind juni, zou de partij nog amper 16 procent van de kiezers halen. Mandatarissen - zij het dan meestal de minus habentes - keren de partij de rug toe. Acties die vroeger half Vlaanderen in rep en roer zouden hebben gezet, worden nu schouderophalend weg gerelativeerd. En mag de nieuwe voorzitter, Bruno Valkeniers, dan eens naar De Zevende Dag, raakt hij in zijn redeneringen verstrikt en komt hij er niet aan te pas.
Waar de partij als een monolithisch blok optrad, rollen sommige mandatarissen nu vechtend over de straat. Voor het eerst bij een lijstsamenstelling, voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement volgend jaar, weten veel mandatarissen zich niet meer verzekerd van een zetel. Valkeniers wil bovendien schoon schip maken met de inhoudelijk te zwakke backbenchers. Velen voelen ineens dat hun parlementaire carrière een aflopend verhaal is. En dus vallen de remmen om hun ongenoegen te ventileren of over te stappen weg.
Eén oorzaak voor de negatieve spiraal torent boven alle andere uit: er is - eindelijk - iemand waarvoor kiezers van Vlaams Belang zonder veel moeite van partij veranderen. Jarenlang bleek uit opinieonderzoek dat Vlaams Belang-kiezers de meest trouwe waren. Eens 'de Rubicon overgestoken' naar Vlaams Belang, kwam je als kiezer niet meer terug.
Jean-Marie - Fortuyn - Dedecker brak nagenoeg in zijn eentje met die traditie. Patrick Janssens had hem in 2006 in Antwerpen weliswaar al getoond dat de groei van Vlaams Belang geen axioma was. Maar 2007 was nog belangrijker omdat de achteruitgang van de extreemrechtse partij niet meer op één stad sloeg.
In peilingen zet het succes van Dedecker dit jaar door. The sky lijkt op dit moment the limit voor de oud-VLD'er. In zijn voormalige partij houden ze er, gestaafd door interne polls, zelfs rekening mee dat Dedecker bij de volgende verkiezingen oprukt naar 15 procent of meer. Vlaams Belang heeft ook strategisch fout gegokt. Het heeft met Bruno Valkeniers ingezet op de Forza Flandria. In Valkeniers' dromen zou dat samenwerkingsverband tussen Vlaams Belang, Lijst Dedecker en, als het even kan, ook de N-VA of zelfs een deel van de CD&V betekenen dat ieder debat over staatshervorming en Vlaamse onafhankelijkheid met die 'Forza Flandria' moet worden gevoerd. Nadat een inlijving van Dedecker in de partij in de aanloop naar de verkiezingen van 2007 mislukt was, zou de partij het proberen met een lossere samenwerking. De voorzitter ging in mei op vraag van zijn partijbestuur met een bede om samen te werken naar Jean-Marie Dedecker. Nog voor die Valkeniers bedankte, werd het gesprek getorpedeerd door een perslek vanuit LDD.
Het momentum is intussen voorbij. De bomen groeien niet meer tot in de hemel. In 2004 haalde de partij een monsterscore in de Vlaamse verkiezingen. Het VB stond toen in het centrum van het politieke debat na het proces tegen drie vzw's rond het Vlaams Blok en na de heisa rond het migrantenstemrecht. In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 leek de vraag niet of, maar hoe vaak het cordon sanitaire in de gemeentebesturen zou worden doorbroken. Maar dat gebeurde niet. Patrick Janssens won in Antwerpen. De verkiezingen van 2007 met de Dedecker-factor ten slotte hebben de partij helemaal terug in de periferie geduwd.
De partij heeft het moeilijk om weer uit die marge te geraken. 'Dat Forza Flandria is mislukt, blijft een ontgoocheling', zegt Gerolf Annemans. 'Lijst Dedecker heeft door dat perslek Valkeniers afgeschilderd als een slapjanus die op zijn knieën zat om toch maar samen te werken. Daar blijf ik kwaad over.'
Nochtans ziet Annemans zeker ook groeikansen. Vlaams Belang rekent erop dat de 'teleurgestelde communautaire kiezer' zich tot hen zal keren. Het komende jaar zal helemaal in het teken staan van de vermeende ongeloofwaardigheid van CD&V en N-VA op communautair vlak. Toch blijft het de vraag of die ontgoochelde kartelkiezer dan inderdaad naar Vlaams Belang zal gaan. Vlaams Belang probeert al maandenlang garen te spinnen bij het communautaire getreuzel, maar voorlopig zonder 'winst'. En ook hier is dezelfde kaper Dedecker weer op de kust.
Isabel Albers is redactrice Wetstraat
Publicatie: De Standaard /
Een betrekkelijk goede, maar wat oppervlakkige analyse. Metaalmoeheid en gebrek aan geloofwaadigheid van 'de leiders' mag er aan worden toegevoegd. 