Wat verwacht u van de overheid
BOUAZZA: Ik zou zo dolgraag hebben dat er eindelijk eens een einde kwam aan de bouw van al die moskeeën in Nederland. Er zijn er nu al meer dan vierhonderd en er komen er nog altijd bij - gefinancierd door Saudi-Arabië. Dat geld stinkt natuurlijk: als Bush Saudi-Arabië had aangevallen in plaats van Irak had hij mijn steun gehad. Straks staat Nederland vol minaretten en moskeeën. En waarom worden die niet opengesteld voor de opvang van asielzoekers? De liefdadigheidsinstellingen van de moskeeën sturen geld naar de Palestijnen, maar denk maar niet dat ze hun deur openzetten voor dakloze Marokkaanse verslaafden. Die worden eruitgegooid. En als illegalen in hongerstaking gaan, doen ze dat in kerken. Nooit in moskeeën.
Heeft het u verbaasd dat iemand als Pim Fortuyn in Nederland zo'n aanhang kon krijgen?
BOUAZZA: Je kon het zien aankomen. Als je veertig jaar lang alleen maar bezig bent met nieuwkomers en de klachten van de oorspronkelijke bevolking niet serieus neemt, lopen de frustraties natuurlijk hoog op. Die moesten ooit een uitlaatklep vinden. Nederlanders die klaagden dat de haringkar in hun straat plaats had moeten maken voor een shoarmatent werden meteen voor racist uitgemaakt. Ik geloof dat Nederlanders over het algemeen heel erg hun best hebben gedaan om in contact te komen met migranten, maar op een gegeven moment het gevoel kregen dat het niet van twee kanten kwam.
Daar hadden ze trouwens gelijk in. 53 procent van de Marokkaanse vrouwen heeft bijvoorbeeld totaal geen contact met Nederlandse vrouwen, laat staan met Nederlandse mannen. Ieder jaar komen er in Nederland weer zevenduizend nieuwkomers bij, waarvan het grootste deel importbruiden. Dan vraag je je toch af met wie de Marokkaanse vrouwen hier dan moeten trouwen. Met een Nederlander, zou je zeggen. Maar dat mag niet van de koran. De kern van het probleem is dat Arabische mannen hun vrouwen geen enkele vrijheid gunnen. Ze hebben het nu al eeuwenlang voor het zeggen, en wat hebben ze er in godsnaam van gebakken?
Ze denken nog altijd: hoe onderdaniger onze vrouwen, hoe groter onze mannelijkheid. Het zou lachwekkend zijn als het niet zo wrang was. Onze samenleving mag dat niet accepteren. Als we Arabische vrouwen beschouwen als Nederlandse onderdanen, moeten ze dezelfde rechten hebben als mannen. De overheid moet dat garanderen en niet wachten tot er weer eens een eerwraakmoord wordt gepleegd.
De essayist Paul Scheffer beschreef de multiculturele samenleving als 'een eilandenrijk, waar alle bruggen zijn opgeblazen'. Heeft hij gelijk?
BOUAZZA: Ik vrees van wel. Neem nu het fenomeen van de Marokkaanse buurtvaders - dat vindt iedereen zo'n prachtig initiatief. Maar de tragiek erachter is natuurlijk dat die Marokkaanse jongens eigenlijk zeggen: we luisteren niet naar blanke Nederlanders, we luisteren alleen naar onze eigen mensen. Ze weigeren met andere woorden te luisteren naar de autoriteiten van het land waarin ze wonen. Ze voelen zich superieur, en dat is natuurlijk een vorm van racisme. Pim Fortuyn had een punt toen hij constateerde dat Marokkaanse jongens alleen van Nederlandse mensen jatten en nooit van Marokkanen.
U schetst een wel erg somber beeld, alsof er een soort burgeroorlog aan de gang is.
BOUAZZA: Het blijft voorlopig nog bij woorden, maar als je toch hoort wat er allemaal in moskeeën gezegd wordt! Denk je nu echt dat een imam respect voor Nederlanders zal vragen omdat dat óók mensen zijn? Wat ik bij de islamitische gemeenschap in Nederland totaal mis, is empathie. Medeleven. Goedertierenheid. Niemand leeft mee met de slachtoffers van het moslimfundamentalisme in Algerije of met de belabberde situatie van de vrouwen onder de Taliban, maar ik hoor wel jongens van vijftien schreeuwen dat ze al vijfendertig jaar aan de kant van de Palestijnen staan. Dat staat stoer. We hebben nu in Nederland een integratiecommissie, waarin vertegenwoordigers van moskeeorganisaties komen zeggen: jullie hadden ons veel harder moeten aanpakken vroeger. Dat is ook weer een manier om de schuld bij een ander te leggen. Een bijna pathologische koppigheid om toch maar niet te erkennen dat je zelf verantwoordelijk bent voor je daden.
Het zijn echt niet de Nederlanders die hen de moskeeën hebben binnengeschopt en schotelantennes op hun huizen hebben geplakt. In Paravion schrijf ik ergens: geen hart kan kloppen in twee oorden tegelijk. Wie in een ander land gaat wonen en verwacht dat alles bij hetzelfde kan blijven, heeft werkelijk niet begrepen wat immigratie is. Ik hoor de moslimbroeders zeggen dat de Marokkanen in Nederland zich moeten emanciperen.
Nee, ze moeten individualiseren. Racisme is: mensen over één kam scheren of met elkaar verbinden vanwege hun afkomst. Ik draag mijn afkomst niet als een button op mijn T-shirt. Ik wil ook niet de spreekbuis zijn van de Marokkaanse gemeenschap. Laat om te beginnen iedere Marokkaan maar eens voor zichzelf praten.
__________
Hij wordt er soms een beetje moedeloos van. Maar hij wil het, voor alle zekerheid, nog wel eens herhalen. 'Een Franse schrijver is iemand die in het Frans schrijft, een allochtone schrijver is iemand die in het Allochtoons schrijft, en een Nederlandse schrijver schrijft in het Nederlands.' De Nederlandse schrijver Hafid Bouazza (33) verhuisde als jongetje van zeven met zijn moeder en zijn zes broers en zusjes uit Marokko naar de Hollandse Betuwe, waar zijn vader al eerder was neergestreken.
Herinneringen aan zijn kindertijd in Marokko vormden de rode draad in Bouazza's veelgeprezen debuut De voeten van Abdullah, en spelen ook in zijn nieuwste roman Paravion weer een belangrijke rol. In het sprookjesachtige, maar straatarme dorpje Morea verschijnt tijdens de middagsiësta in een luchtspiegeling Paravion - de stad van belofte aan de Amstel, waar men zich niet in een aftandse Simca, maar in fonkelende Mercedessen verplaatst. De mannen van Morea laten hun vrouwen en dochters achter onder de hoede van hun zonen en gaan per vliegend tapijt (par avion) op zoek naar Paravion. 'Dit is Paravion - zie, zijn minaretten zijn al zichtbaar! Ze rijzen fier als opgeheven middelvingers zenitwaarts, streven de deemoedige kerk- torens voorbij. Nog hogere minaret- ten stonden in de steigers en de allerhoogste werden ontworpen. Nog even, zo ging het gerucht in het theehuis, en ook alle kerken zouden moskeeën worden.'
Hoe liederlijk de Moreaanse mannen in Paravion zich ook gedragen, ze blijven dromen van hun geboortedorp, waar de vrouwen nog gehoorzaamheid en schaamte kennen. 'In Paravion liepen dingen anders dan zij zouden willen. Zij hadden geen autoriteit, er was geen erkenning voor hun mannelijkheid, het natuurlijke overwicht van hun kunne ging hier verloren.' Ze besluiten terug te keren naar Morea 'om een boeket te plukken van verse bruiden, zedig van lichaam en geest'. Dat zal tegenvallen: ook in Morea blijken de tijden veranderd te zijn en is het verderf al ingezet.
Of om een lang verhaal kort te maken: een overrompelende roman, geschreven in bedwelmend Nederlands.
Hafid Bouazza, 'Paravion'
Prometheus, Amsterdam, 2003
220 blz., euro 17,23
|