[PG]

Ik vond laatst deze columns over hoofddoekjes.

Hoofddoekjes en Tulbanden

In de krant van afgelopen maandag, in mijn geval NRC Handelsblad, stond het min of meer terloops op pagina 2. De Raad van Hoofdcommissarissen gaat minister Peper (PvdA) van Binnenlandse Zaken een voorstel doen om het Nederlandse politie-uniform te verrijken met hoofddoekjes en tulbanden. Uiteraard naar uniform centraal ontwerp door een vooraanstaand couturier.

Even dacht ik hier dat het een grap van de krant was en ik moest er dan ook hartelijk om lachen. Maar ja, mijn krant maakt nooit grapjes en zeker niet op nieuwspagina en liet mij dus in ongeloof en een zekere vertwijfeling achter. Het is gewoon waar, dit wordt met droge ogen voorgesteld. De reden die wordt opgegeven is dat Nederland een multicultureel land is en op deze manier de politie herkenbaarder wordt bij delen van de bevolking en dat uit die delen van de bevolking dan ook gemakkelijker politiefunctionarissen zouden zijn aan te trekken.

Zelden een krommere redenering gehoord. De politie niet als wets- en ordehandhaver in de maatschappij, maar als een softe instelling van maatschappelijk werk uit de jaren zeventig. Dat kan er nog wel bij na de publieke uitlatingen van politievoorlichter Klaas Wilting, dat de politie er vooral is voor de sloebers in onze maatschappij en niet voor de welvarende burgers.

Wat hier op het spel wordt gezet is veel en een uiting van volstrekt misplaatst cultuurrelativisme, alsmede van verlies van elk begrip van wat de rechtsstaat inhoudt in een parlementair-democratische orde als de onze. We hebben er in onze contreien wat eeuwen overgedaan en er rivieren bloed voor vergoten, maar het uiteindelijk voor elkaar gekregen : de scheiding van Kerk en Staat. Het eerste basisbeginsel van onze parlementair-democratische rechtsorde, niet meer en niet minder.

Godsdienstige overtuiging en kerkelijke organisatie zijn volstrekt particuliere zaken. Het is de zaak van de burger zelf en de overheid treedt daar zeer terughoudend tegenover op. Tegenhanger daarvan is dat niemand in het publieke domein op ongevraagde en ongewenste manier wordt geconfronteerd met deze overtuiging, het is een kwestie van particuliere keuzen en vrijwilligheid.

Het introduceren van hoofddoekjes en tulbanden in het publieke domein door ambtsdragers treedt dit grondbeginsel van onze parlementair-democratische rechtstaat met voeten. Als burger heb ik het recht verschoond te blijven van de godsdienstige opvatting van een politieagent. Hij mag er uiteraard een hebben, maar ik mag daar door hem niet ongevraagd mee worden geconfronteerd, dat moet hij maar in zijn vrije tijd doen en zelfs dan is dat aan de regel van vrijwilligheid gebonden. Als ik er niet mee lastig wil worden gevallen is dat mijn recht.

Hoofddoekjes en tulbanden zijn de uiting van een godsdienstige opvatting - die ik overigens om goede redenen verwerpelijk vind, maar dit terzijde - waarmee de politie mij in functie niet mag lastig vallen . Dat is mijn recht als burger. Staan we dit wel toe, dan mag met hetzelfde recht een christenagent het vissenteken op zijn uniform spelden, de homoagent het homoteken, de katholieke agent een lam of een kruis of beiden, de boeddhist een beeltenis van Boeddha etc.

Dit kan dus gewoon niet en ik hoop dat politiek Den Haag na even nadenken dit begrijpt. Het werkt ook volstrekt contraproductief. De politie heeft al niet zoveel gezag meer en verspeelt op deze manier dat beetje gezag dat het nog heeft. Het uniform, het woord alleen zegt het al, is er niet voor niks. Voor iedere burger is de politie uniform, letterlijk en figuurlijk. Naast het feit dat voor de politie iedere burger voor de wet gelijk is en daarnaar behandeld dient te worden, dus zonder onderscheid naar persoon en functie, is zijn uniforme verschijning de legitimatie van zijn optreden in het publieke domein.

Onschuldig zijn de hoofddoekjes en tulbanden dus niet bij de politie. Zet men dit onheilige voorstel toch door, dan is het te hopen dat alle agenten massaal besluiten hun pet te verwisselen voor een tulband of hoofddoekje, dan zijn we in een moeite van de godsdienstige betekenis van deze hoofdbedekking af.

Pim Fortuyn, 18 januari 2000

Hoofddoekjes

Met enige regelmaat keert de discussie rond het dragen van hoofddoekjes terug. Wat is er tegen? Meestal hebben we niets op ons hoofd. Vroeger was dat wel anders. Hoeden, petten en ja ook hoofddoekjes, gewild tegen de regen of om de krulspelden voor het weekendkapsel enigszins aan het oog te onttrekken. Dat alles was in de tijd dat Nederland nog een voornamelijk blanke samenleving was met een cultuur van eigen bodem. Een verzuild land ook, waarin de levensovertuiging, godsdienstig en/of maatschappelijk, met verve werd uitgedragen in het publieke en private domein.

Het land is inmiddels ontzuild en bergt vele culturen van andere herkomst in zich. Het land is ook uiterst modern en loopt op diverse terreinen zelfs voorop. Denk in dit geval bijvoorbeeld aan het drugsbeleid, het homohuwelijk, het euthanasiebeleid en dergelijke. Een van de basiskenmerken is dat er een strikte scheiding is tussen kerk en staat. Dit betekent dat er vrijheid van godsdienst is, maar dat de instituties van die godsdienst behoren tot het private domein. Het publieke domein is onderworpen aan de regelgeving van de parlementaire democratie en niet die van kerk en godsdienst. Zij kunnen slechts, net als de andere belangenorganisaties, daarop invloed uitoefenen door te lobbyen bij de gekozen volksvertegenwoordigers.

Christendom en jodendom hebben deze scheiding van kerk en staat vrijwel in zijn geheel geaccepteerd. op een enkele sekte na, die we dan ook met recht fundamentalistisch noemen. Er is echter een belangrijke godsdienst op wereldschaal die deze scheiding geenszins heeft geaccepteerd en deze ook als uitermate onwenselijk beschouwt en dat is de islam. Zelfs de wat liberalere varianten van de islam hebben weinig op met de fundamentele scheiding van kerk en staat. Daar waar hij wél wordt geaccepteerd, is het omdat het niet anders kan, daar de overgrote meerderheid het niet zou pikken als het anders zou zijn. Een pragmatische stellingname, geen principiële. De Rushdie-affaire heeft dat goed duidelijk gemaakt. Nadat ayatollah Khomeiny de fatwa had uitgesproken over Salman Rushdie, kreeg de schrijver veel steun uit het westen.

De Britse regering zag zich zelfs genoodzaakt uitgebreide veiligheidsmaatregelen te treffen. Uit de hoek van de liberale islam kwam echter niet de minste steunbetuiging. Het onderscheid tussen liberale en fundamentalistische islam is weliswaar van belang, maar inzake de scheiding van kerk en staat slechts gradueel, pragmatisch dus. De islam bevindt zich als godsdienst overwegend in het kamp van de tegenstanders van de moderne maatschappij. Dat creëert overal in de wereld niet geringe problemen en zet de moderniteit op die plekken zwaar onder druk, niet alleen mentaal, sociaal en cultureel, maar ook fysiek. Moderniteit en islam zijn op veel levensterreinen tegenpolen. Tegenpolen, die de vroegere tegenstelling tussen kapitalisme en communisme hebben vervangen. Het beeld is overigens gecompliceerder dan ten tijde van de Koude Oorlog, daar de moderniteit zich niet aan landsgrenzen houdt, net zomin als de islam dat doet. De tegenstelling wordt dan ook vaak binnen landen uitgevochten.

De landen van de EU, waaronder ons land, herbergen inmiddels grote groepen mensen die de islam zijn toegedaan. Velen van hen accepteren de scheiding van kerk en staat uit pragmatische overwegingen, maar zouden hem liever opgeheven zien. Hun godsdienst, en met name de uitleg daarvan in menig moskee, éist dat ook van hen. Een van de uitingen daarvan is het dragen van hoofddoekjes door vrouwen in het publieke domein. Zij nemen een publiek stand punt in. Het hoofddoekje is daarmee meer dan een hoofddoekje, het is de publieke uiting van godsdienstopvatting en cultuur. Binnen onze cultuurkring is dat op zichzelf te tolereren. Problematisch wordt het indien men daar een recht aan ontleent om onder álle omstandigheden uiting te geven aan zijn godsdienstige en culturele standpunt.

Ik vind dat dit niet kan en dan met name in die omstandigheden, waarin ik geen keuze heb om deze stellingname te ontwijken. Bijvoorbeeld bij ambtsdragers. Ik wil niet geconfronteerd worden met de godsdienstige overtuiging van een agent, een ambtenaar, een officier van justitie en dergelijke. Geen hoofddoekjes dus, net zomin als kruisen en vissen voor de katholieke en protestantse ambtsdragers. Voorts zou dat ook moeten gelden voor alle dienstverlenende functies in het private domein die ik moeilijk kan ontwijken, zoals hotels, ziekenhuizen, huisartsenpraktijken e.d.

Voor die laatste instellingen zijn de eerste schapen door toedoen van de Commissie Gelijke Behandeling al over de dam. Het verbieden van een hoofddoekje wordt door de commissie beschouwd als discriminatie. Op dit moment moet deze commissie oordelen over publieke ambtsdragers, in casu een klacht van een vrouwelijke griffier bij de rechtbank. Mocht de klacht worden toegewezen, dan is de weg vrij voor politieagenten, ambtenaren en dergelijke. Als het zover komt, dan wordt het tijd dat de wetgever ingrijpt. De scheiding van kerk en staat is een zwaar bevochten goed en behoort tot onze kernnormen en -waarden. Voorwaar niet iets om relativistisch mee om te gaan!

Pim Fortuyn
Gepubliceerd in Carros, 8e jaargang nr. 3, juli / augustus 2001