[ossaert]

Ik heb met veel interesse de bovenstaande discussie tussen Hertog van Gelre, kallikles en een stel anderen gelezen. Een paar randbemerkingen.

1.) De Amerikaanse overheid was op de hoogte van het feit dat Japan verslagen was en zich voorwaardelijk wilde overgeven. De claim dat de bom de oorlog vroeger heeft beëindigd, is dus betwijfelbaar - al kan je niet alle parameters zomaar wegstrepen (wat als er bv. meer bombardementen waren geweest? of een langer offensief in Mantsjoerije?). De miserabele staat van Japan werd overigens verzwegen en velen buiten de politiek-militaire top waren er niet van op de hoogte: zelfs Oppenheimer werd met het klassieke argument overhaald. Militair waren de bommen niet nodig, zoals Eisenhower en MacArthur aangaven, maar hier kan je de randbemerking maken dat zij in de eerste plaats als militairen dachten en dus weinig rekening hielden met politieke motieven. Je zou de perverse redenering kunnen maken dat de bommen nodig waren om Japan symbolisch te verslaan, om het land met één krachtdadig 'offensief' uit te schakelen, in plaats van een miezerige overgave zonder duidelijk eindpunt, maar dat is moeilijk hard te maken. Belangrijker was het waarschijnlijk om de Russen te intimideren, zeker toen de Koude Oorlog zich van langsom meer begon af te tekenen. (De Amerikanen hebben Stalin c.s. nooit vertrouwd). Een derde reden is misschien nog de meest banale: het wapen was er, dus moest het maar gebruikt worden ook. Voor politici als Stimson -één van de drijvende krachten achter het besluit- was de atoombom gewoon een erg krachtig, dus nuttig wapen, niet de 'destroyer of worlds' die Oppenheimer en andere wetenschappers erin zagen. De beslissing om de bommen te gooien, was dan niet meer dan een gevolg van dezelfde eenvoudige, doch zieke logica die de Duitsers ertoe bracht gifgas te ontwikkelen én te gebruiken, of eerder het machinegeweer of het buskruit of de kruisboog: wapens zijn er om te gebruiken, punt aan de lijn.

2.) De morele discussie over het al dan niet rechtvaardig zijn van oorlog is hier ontaard in een naast-elkaar-gepraat. In feite zijn er twee kernelementen.

2.1) Oorlog als zodanig is moreel verwerpelijk, hieraan zullen weinigen twijfelen. Het doelbewust doden van mensen, zonder onderscheid des persoons, weze het in Auschwitz, Coventry, Dresden of Hiroshima, door Amerikanen, Russen of Duitsers, is moreel verwerpelijk: elk weldenkend mens moet daarvan gedegouteerd zijn en kan zulke dingen niet vergoelijken.

2.2) Om van daaruit echter de stap te maken dat élke oorlogsdaad principieel moet afgewezen worden en dat je daarom enkel maar neutraal kan zijn in een oorlog, getuigt eerder van morele lafheid dan van standvastigheid. Je kan je terecht vragen stellen bij de oorlog in Irak en intenties zijn nooit zo zuiver als ze gepresenteerd worden, maar wat de Tweede Wereldoorlog betreft, is er weinig twijfel: de strijd tegen msidadige regimes als dat van Hitler of Hirohito, een einde stellen daaraan, is evenzeer een morele plicht. Hoewel beide het gevolg van moreel verwerpelijke daden, is een dode uit Auschwitz niet inwisselbaar voor één uit Hiroshima.