[system]

Oorspronkelijk geplaatst door Rogge

U onderschat de impact van een negentiende-eeuwse overheid. U redeneert, zoals te veel mensen, impliciet vanuit een klassiek vooruitgangsdenken dat u terugprojecteert op het verleden, waarin mensen en instituties simpeler zouden zijn.

Negentiende-eeuwse beleidvoerders hadden in het algemeen instituties ter beschikking die qua daadkracht verder stonden dan vandaag, naast netwerken die inzake efficiëntie niet moeten onderdoen voor de hedendaagse. Als een staatshoofd over een ongelimiteerde macht beschikt over een gebied, dan kan hij die aanwenden en de naleving laten controleren, en dat was 150 jaar geleden niet anders.

Zijn verantwoordelijkheid blijkt ook uit praktische voorbeelden. Er zijn in Kongo enkele infrastructuurwerken uitgevoerd. Het grootste en meest prestigieuze was de spoorweg van de kust naar Léopoldville (of misschien een andere stad een eind in het binnenland, ik moet het eens natrekken vooraleer ik 100% zeker ben). Die spoorweg werd nodig geacht om een vlotte verbinding tot stand te brengen en daardoor investeringen aan te trekken. De arbeid van de meer dan honderdduizend (!) Kongolezen betrokken bij de aanleg, werd niet vergoed. Anders gezegd: de aanleg kostte de staat niets meer dan de grondstoffen (hout, staal) en de vergoedingen voor de opzichters. Voor haar enorme schaal was dit dan ook een spotgoedkoop project. Uitgedrukt in geld tenminste, want er zouden tienduizenden Kongolezen gestorven zijn bij de aanleg, door honger en uitputting. U moet niet vragen hoe men stond tegenover de zwarten in 1885...

Het project was prestigieus en werd door de koning betaald. Leopold was er dan ook erg direct bij betrokken. Hij heeft dus zonder twijfel de bespottelijk lage rekening voorgeschoteld gekregen, waarbij ieder weldenkend mens zich vragen gesteld zou hebben. Tenzij de koning uitgesproken dom was, wist hij wat er aan de hand was.
En dat is dan maar 1 voorbeeldje.

En wat bedoelt u juist met 'de geest van die tijd'? Met 'tijdsgeest' kan je een koe doodslaan, zoals een oude prof eens zei verschillende jaren geleden. Het is inderdaad zo dat men in nogal zwaar racistische termen over zwarten dacht, maar dat kan geen excuus zijn he. De nazi's beschouwden de joden ook als inferieur vanuit hun 'tijdsgeest' (al wil ik de vergelijkingen met het nazisme zeker niet opentrekken). De wandaden worden daarmee niet minder erg. Een zwarte zonder hand zou weinig boodschap gehad hebben aan een nuancering op basis van de tijdsgeest.

Wel, ik zal nooit vergeten wat mijn ouders mij vertelden. Tijdens Expo-58 was er een zogenaamd 'Congolees' dorp. Vele mensen hadden nog nooit een zwarte gezien en gingen zich daaraan vergapen. En de manier waarop zij 'negers' zagen, ga ik hier niet uit te doeken doen. Maar men kan het een beetje vergelijken met de opvatting die de Japanners hadden over de eerste blanken. Die vonden de blanken maar niks. Zij vonden dat het barbaren waren, dat ze stonken, geen manieren hadden, enfin een soort tweede-rangsmensen. Dezelfde attitude vinden we alom terug bij de manier waarop blanken omgingen met de indianen. Dat waren in hun ogen vaak geen 'echte' mensen. In bepaalde delen van Zuid-Amerika, gingen blanke planters zelfs als tijdverdrijf op 'indianenjacht' zoals de jagers hier ten lande konijnen gaan schieten. Indianen dus als 'quantité négligeable'. Ook vele missionarissen beschouwden zwarten maar vaak als minderwaardige wezens. Soms als kinderen. En dat soort mensonwaardige vooroordelen hebben ze nooit echt afgelegd. U moet niet vragen hoe de blanke stond tegenover de zwarte in 1885 toen Congo Vrijstaat werd opgericht ... En dat nu noem ik een aspect van de tijdsgeest. Helaas.