[ministe van agitatie]

Oorspronkelijk geplaatst door D'ARTOIS

Waar hebben de banken dat geld verloren? Is dat allemaal in de bodemloze fraudeput die Amerika heet verdwenen?
Dat kan ik me nauwelijks voorstellen. Idem voor de IJslandse banken. Ierland heeft 4,23 miljoen inwoners. Die kunnen toch niet verantwoordelijk zijn voor dit gigantische deficiet?
Of is het een bankroof op megaschaal?

Het geld was in eerste instantie nooit aanwezig. Dat is één van de grote problemen met geld en interest: het bestaat in hoofdzaak virtueel en het wordt door centrale banken en andere banken aangemaakt naarmate ze het kunnen uitgeven.

Deze video legt dat verhelderend uit: Money as Debt

Als jij bijvoorbeeld 250.000€ leent om een huis te kopen, dan bestaat dat geld niet. De bank creëert het uit het niets (letterlijk) door het op je rekening over te schrijven. Jij schrijft het over naar de rekening van de verkoper en au fond heeft dat geld nooit bestaan in concreet geld. Het zijn cijfertjes in een computerdatabank.

Een tweede deel van het probleem is de virtuele economie waarbij via krediet allerlei gekocht wordt dat niet de waarde heeft van de verkoopprijs. Huizen in de VS en Ierland zijn een goed voorbeeld waarbij massaal huizen worden gebouwd en gekocht en verkocht om mee te speculeren.

Mensen die daarvoor het geld niet hebben, krijgen een goedkope lening en kopen daarmee een huis dat hun middelen eigenlijk ver overstijgt. Dat huis heeft een virtuele waarde. Als ze slim zijn, verkopen ze hun huis als de waarde gestegen is en kopen daarmee een groter huis. De prijzen van huizen schieten daardoor kunstmatig de hoogte in omdat de prijs niet wordt bepaald door de noodzaak om erin te wonen maar als een geldmachine.

Dat duurt zolang tot die mensen hun lening niet kunnen afbetalen en hun huis kwijt spelen. Als dat met veel mensen gebeurt, komen er veel huizen op de markt waardoor de prijs verlaagd.
Hieroor verlagen de prijzen van alle huizen waardoor mensen plots met leningen zitten die veel hoger zijn dan de waarde van hun huis. Als ze daarop een extra hypotheeklening hebben afgesloten, dan dekt hun huis die lening niet meer. De banken zitten plots met een boel huizen die veel minder waard zijn dan de boekwaarde. Banken verliezen dus plots massaal veel geld (dat ze eigenlijk niet hadden; louter boekhoudkundig).

In de VS hadden banken die kredieten verpakt in ondoorzichtige beleggingsproducten waarvan niemand wist wat ze juist inhielden. Die werden doorverkocht met mooie winsten, tot plots bleek dat de huizen, hypotheekleningen waarop ze gebaseerd waren eigenlijk lege dozen waren.

hetzelfde deed zich voor met de internetbubbel. Men richt een internetbedrijfje op dat allerlei plannen heeft en zoekt financiers. Die financiers steken hun geld in dat bedrijf, hopend op een mooie winst binnen drie of vijf jaar. Die aandelen worden steeds verder doorverkocht en er wordt mee gespeculeerd. Tot vijf jaar later blijkt dat geen van al die beloftevolle bedrijven winst maakt of zelfs maar een winstmodel heeft en zelfs geen goed product. Al het geld dat erin is gestoken, is weg.


Ten gronde is het probleem er één van overproductie. Door de ontwikkeling van de productiemiddelen en de macht van bedrijven is er een dermate groot en goedkoop aanbod aan goederen dat de bedrijven elkaar kapot concureren en failliet gaan of overgekocht worden. Die neiging tot monopolievorming gekoppeld aan de automatisering in de productie leidt natuurlijk tot banenverlies en delocalisatie.
Het betekent dat industrie uit Europa en de VS verdwijnt waardoor ook veel goedbetaalde mensen hun job verliezen. We importeren daardoor veel meer dan we exporteren en boeken dus als regio en als land verlies.

Om daaraan tegemoet te komen, is het krediet uitgevonden en versoepeld. Naties lenen om hun import te financieren en hun deficit te dekken, bedrijven lenen om gronden, grondstoffen en personeel te betalen en consumenten lenen om de producten te kopen.

In onze economie leent zowat alles en iedereen waardoor we veel meer kunnen consumeren dan we eigenlijk produceren of opbrengen. Zo'n verhaal is natuurlijk eindig: vroeg of laat moet dat geleende geld met interest terugbetaald worden.

Als het geld er in eerste instantie al niet was en we leven allemaal van geleend geld, waar zou dan de interest vandaan moeten komen? Dat is de vicieuze cirkel waar we inzitten en er is geen weg uit. De Europese landen en de VS hebben hun burgers voor de volgende vier generaties in de schuld gestoken door het 'redden' van de banken. Die schuld is nooit terugbetaalbaar. Het is onmogelijk.

De crisis van de overproductie is wat Marx beschrijft in Das Kapital. Mensen zouden dat toch wat vaker moeten lezen.

Volgens Marx leiden verbeteringen in technologie (de ontwikkeling van de productiemiddelen) en een verhoging in de productiviteit tot een stijging in de geproduceerde welvaart (gebruikswaarde) in de samenleving terwijl tegelijkertijd de economische waarde van die welvaart daalt, waardoor de winstvoet daalt. Door de daling van de winstvoet trekken kapitalisten hun geld terug uit de productie en gaan ze bijvoorbeeld speculeren tegen munten, goud kopen of kunst zoals vandaag volop bezig is.
Deze tendens leidt paradoxaal genoeg tot - karakteristiek voor het kapitalisme - armoed temidden van overschot of anders gezegd: overproductie temidden van onderconsumptie.

Men heeft getracht die onderconsumptie te compenseren door het verlenen van goedkoop krediet. Maar dat verhaal is afgelopen. Zoals te voorzien en te verwachten was. (The Economist schreef daarover al in 2005 een bijzonder alarmerend stuk, ik heb het hier liggen. Ze kregen meer dan gelijk. Je kan het hier nalezen).

In de VS is het duidelijk wat de huizen betreft: mensen zitten dakloos voor hun door de bank in beslag genomen huis dat - zoals zovele huizen - leeg staat en eigenlijk daardoor economisch waardeloos is. Dat is de overproductie en onderconsumptie zichtbaar gemaakt.