[Hertog van Gelre]

Zullen we het de vertalers zélf vragen?:

‘Onse meyning was niet heel Hollants ofte Brabants, mer tusschen beyden, op 't kortste en reynste na onsen vermogen een gemeyn spraeck te volgen, die men all Nederlant doer lichtelick solde mogen lesen ende verstaen.’ De vorm ‘solde’ wijst er op, dat de schrijver bij ‘all Nederlant’ ook aan de Oostelijke gewesten dacht. Hij is dus een voorloper van de West-Vlaming Jan Utenhove, die nog verder ging, toen hij ten bate van de samengestroomde vreemdelingengemeente te Embden een mengtaal samenstelde voor zijn vertaling van het Nieuwe Testament (1553-1556), in de hoop dat die taal dan van Vlaanderen tot de Oostzee-kust verstaan zou kunnen worden.


Toch acht men in het midden van de eeuw ook in hervormde kringen de Zuidelijke taal de meest gebruikelijke. Dat blijkt uit de vertaling van een Luthers Gezangboek (Vrankfort, 1565), waarvan de vertaler in de Voorrede zegt: ‘Voort suldy verstaen dat ick den stijl der voorseyder Psalmen op die Antwerpsche ende Brugsche sprake gemaekt hebbe, mits dat Antwerpen ende Brugge respectivelijck in Brabant ende Vlaenderen (om den handel vander grooter comanschap daerinne geoefent) die principale vermaerste Coopsteden zijn, daer af die talen ende spraken int Nederlant gebruyckt werden, ende aldaer het meeste volck is verkeerende’ (Nieuwe bijdragen tot kennis van de geschiedenis en het wezen van het Lutheranisme in de Nederlanden, III, blz. 36-65).