[roger verhiest]

Ik weet het niet zeker, maar ik heb een sterk vermoeden dat Marx in wezen geen democraat was in de klassiek liberale doctrine van de verlichting. Hij was zeker van mening dat de "verlichting" en de daaruit voiortspruitende "bourgeois-liberale" revoluties
een historische noodzaak waren om een einde te stellen aan het "ancien regime".
Hij was ook zeker de overtuiging toegedaan dat deze revoluties gedragen werden door economische verschuivingen in het maatschappelijk bestel en dat hierdoor de klasse van de "bourgeois" aan de macht gekomen is.

Nu kunnen we met de marxistische theorie in de ene hand en de politieke geschiedenis na de "eerste internationale" een speculatieve theorie opbouwen over de positie van Marx bij de ontwikkeling van het revisionisme (Kautsky) en het Leninisme met als inzicht dat er ofwel na de overheersing door de bourgeois klasse een overname van de macht moest komen door het proletariaat als logische faze in de overgang naar een klassenloze maatschappij.

Of men kan de modernere theorie aanhangen dat "elke revolutie" door de innerlijke spanningen uiteindelijk dreigt te vervallen in een fascistische dictatuur (tegenwoordig ook soms een theocratische dictatuur?). Nog een stelling is dat we de begrippen "communisme, klassenstrijd en democratie" eigenlijk opnieuw moeten uitvinden in het licht van de steeds voortschrijdende vervreemding van de basisconcepten van een samenleving.