[PAJOT]

"Politiek" of bijna mystiek. Men mag de mystieke kant niet onderschatten in de betrekkingen tussen de mensen.

De politicus trotseert zijn publiek niet, hij verteert het... Het is één van de krachten die hij moet bezitten : een bijna bovenmenselijk aanpassingsvermogen aan het publiek dat hij toespreekt. Op het ogenblik dat men een publiek toespreekt moet men met een welsprekendheid voor de dag komen die helemaal aangepast is aan het publiek waarmee men geconfronteerd wordt.

Maar het zijn niet alleen de knepen van de welsprekendheid, die leveren ook niets op, want de welsprekendheid is een volkomen spontane kunst, en vooral is zij het middel dat de massa's in vervoering brengt. Deze welsprekendheid is alleen maar denkbaar wanneer men aanneemt dat zij gedragen wordt door krachten die aan ons ontsnappen, krachten die voor geen enkel onderzoek vatbaar zijn.

Een ander aspect is de gave van de poëzie. Een man die in de middelmatigheid ploetert, zal nooit de massa's veroveren. De massa's zijn oneindig gevoelig voor poëzie, voor echte poëzie. Zij moeten opeens ontroerd worden, zij moeten buiten zichzelf gebracht worden door de verrukkelijke beelden en de plotselinge schok die de schoonheid verwekt. De mens wil vóór alles schoonheid.

En hoe eenvoudiger de mensen zijn, des te meer willen ze schoonheid. Men hoeft dat maar na te gaan in alle tragische ogenblikken van het menselijk bestaan : de mens hecht zich vast aan de schoonheid en aan de opperste schoonheid die de goddelijke schoonheid is. Die grote gave van poëzie en die grote gave van schoonheid zijn dus nodig. Een spreker moet alles omvormen.

Het leven van de mens is op zichzelf middelmatig, verschrikkelijk middelmatig. Maar wat is het leven eigenlijk? Men staat 's morgens op, de ene dag lustelozer dan de andere, en iedereen sleept zich doorheen zijn dagelijks werk, de man zowel als de vrouw. Dat gebeurt zo dag na dag, week na week, maand na maand. Dit venster wordt nauwelijks op een kier gezet door de vakantie - en ook vakanties zijn maar al te vaak middelmatig - en zo komt men tenslotte aan het einde van zijn bestaan.

Wat is het leven dan eigenlijk geweest? Wat was er de moeite waard? Zelfs de weinige dingen waaraan men zich vastklampt, de haardstede, de familie, dat alles is onderhevig aan ziekten, aan rampen : kinderen die de slechte weg opgaan, die met u lachen, een vrouw die het aftrapt, een man die zijn vrouw bedriegt, dat alles is één ellendige boel. Als een politieker in dat middelmatig leven van het menselijke wezen niet in staat is een grote boodschap te brengen, die het wezen zelf verandert, dan zal hij die mensen niet voor zich winnen en dat is het drama van de periode na de oorlog.

Men heeft gedacht dat men de mensen zou kunnen inpalmen met de consumptiemaatschappij. En de mensen kunnen zich volstoppen, zij eten al wat zij willen, zij drinken al wat ze willen, zij slapen zoveel als ze willen, zij rijden zoveel als ze willen en zij zijn niet gelukkig!...

Er is geen geluk omdat men er niet meer in geslaagd is de mensheid dat grote lichtpunt te geven, die grote schok. Er zijn enkele uitzonderingen, zoals het experiment van Mao bijvoorbeeld. Het experiment van Mao, de ervaring van Noord-Korea, dat zijn interessante ervaringen, omdat de mens daar het middelmatige heeft overstegen. Hij moet zich in het dagelijks leven tevreden stellen met het minimum, maar hij wordt bezield door een gedachte. Daarom is het dat al deze verschijnselen heel wat interessanter zijn dan het fenomeen van die enorme bourgeoisie die zich heeft vastgeankerd aan haar miljarden - miljarden die trouwens hoe langer hoe minder waard zijn - vastgeankerd aan haar comfort, vastgeschroefd aan haar badkamers, aan haar wasmachine's, aan haar computers, aan haar auto's.

Het geluk ligt voor alles in de ziel en hij die de massa's verovert, is voor alles diegene die een superieure ziel heeft en die van de anderen omvormt. Hij die een groot geloof heeft, verandert de anderen.

Wel, dat zijn een aantal welbepaalde punten : de roeping, de speciale gaven, het fluïdum, de zin voor poëzie, de zin voor grootheid. Ieder politiek welslagen, iedere verheffing van het volk moet gebaseerd zijn op deze principes. Op deze en andere!