[Hollander]

Oorspronkelijk geplaatst door Het Oosten

Natuurlijk is het opgedrongen. Vaneigens. Net zoals men ons 'zin' in plaats van 'goesting' , enz, wilde opdringen. Maar onze sappige Vlaamse taal is taaier dan sommigen uit het noorden voor mogelijk hadden gehouden

Wat mij een beetje irriteert is dat jij doet voorkomen alsof 'Nederland' een standaardtaal heeft die iedereen spreekt en die aan jouw dorpje probeert op te dringen, waartegen je je heftig moet verzetten.

Om te beginnen is Intern Belgisch taalbeleid a) voor ons van geen belang/interesse en b) jullie eigen bevoegdheid.

tweedens is het onheus te doen voorkomen, ja zelfs leugenachtig omdat jij beter zou moeten weten, dat Nederland en Nederlanders geen taalvarieteit kennen. Je doet voorkomen alsof Nederland eenheidsworst is en jou sappige vlaams daar geen onderdeel van uit maakt.

Tegelijkertijd echter misken je mijn regionale taal (dat merk ik want daar let ik op) en dus vermoedelijk alle andere regionale varieteiten even goed. Hier in Leiden spreken we namelijk geen standaardnederlands.

Zo zeggen wij
'ik kan hem niet' ipv 'ik ken hem niet'
'ik ken geen Frans' als we geen Frans kunnen.

Daarnaast zijn er honderden woorden die met Waalse immigranten zijn meegekomen en verbasterd tot Leids. Kortom, wij hebben onze eigen sappige variant van het Nederlands.

Maar dáár hoor ik je niet met evenveel vuur een lans voor breken. In feite is jouw betoog dat wij eenheidsworst spreken ronduit beledigend voor alle sprekers van het sappige Leids. En vermoedelijk dus ook voor de sprekers van alle andere sappige regionale varianten.

Het zou je sieren als je daar rekening mee hield, in plaats van slechts op te komen voor jouw lokale 'taaltje'.

lees en leer:

Leids woordenboekje
Wat betekenen de woorden 'mert' en waar komt de tem ' Leidse glibber' vandaan?
Waarom wordt het Vlaamse woord 'zot nog zo vaak door Leidenaren gebezigd en wat is radeloos?
Klik verder voor de stoomcursus 'Leids voor beginners'.
Leidse grammatica
Woorden en uitdrukkingen


Leidse grammatica
Het 'plat Leids' van rond 1850 was weinig verfijnd en kent tal van grove uitdrukkingen. Ook is het doorspekt met Vlaams taalgebruik en Franse woorden. Daarnaast spreekt men zangerig en is de Leidse 'R' wereldberoemd.
Klik verder en leer Leids!

Weglatingen en toevoegingen
Verbasteringen
Vlaamse invloeden
Grof
Zwak wordt sterk

Weglatingen en toevoegingen
Een eigenaardigheid van het Leids is dat soms hele woorden of stukken van een woord wegvallen: 'Ik ga naar werrek' in plaats van 'ik ga naar mijn werk'.
In sommige gevallen wordt er juist weer een letter aan toegevoegd. Apart wordt 'ampart' en fabriek wordt 'fambriek'.
Ook zeer Leids is het om woorden of woorddelen door elkaar te halen of juist dubbelop te zeggen. Zo is 'radeloos' een samensmelting van gratis en kosteloos.
Leidenaren hebben ook iets geks met de t-klank. Soms laat men deze klank weg: zo spreekt men geen Leids maar 'Leis'. En soms wordt er een t-klank toegevoegd. Gas wordt in het Leids vaak 'gast'. Wat te denken van de sjieke uitdrukking 'Je ken an 't gast'.


Verbasteringen en malapropismen
De Leidenaar is vermaard om het gebruik van verbasteringen en malapropismen (dit zijn onjuiste uitdrukkingen die ontstaan doordat twee op elkaar lijkende uitdrukkingen worden samengevoegd).
Beroemde Leidse verbasteringen zijn:

't fonkst , waarmee het fonds oftewel het ziekenfonds wordt aangeduid. In het Leids komt het vaker voor dat woorden die in het algemene Nederlands een -nd- hebben, krijgen in het Leids een -ng- of -nk-.
Meteen is in het Leids 'bedeen', zo meteen wordt 'sodemee', rotonde wordt in het Leids 'rontonde' en nuance wordt 'nowenze'
De bekendste en meest gebruikte Leidse verbasteringen zijn natuurlijk 'juh' voor 'joh' (dat uit 'jongen' is ontstaan) en 'mè' of 'mèd', het Leidse woord voor meid.
Malapropismen worden veel gebruikt voor de aanduiding van ziekten, kwalen of aandoeningen: de ziekte van Pakistan (Parkinson), de oude vrouw mediteert (dementeert) Hij heeft een Timor (tumor) in zijn hoofd.
Andere veelgehoorde malapropismen zijn:
Een majorettewoning als een maisonnette wordt bedoeld; een reductie aan de muur hebben (reproductie), visuele cirkel (vicieuze cirkel) of 'meer als 190 graden draaien', wanneer je 180 graden moet om draaien.
Ook leuk: Het zwaard van Damocles is in het Leids beter bekend als het zwaard van Damascus; iemand geen strookbreed in de weg leggen, i.p.v. strobreed; het vlees in de marmelade (marinade) leggen en een imperium (imperiaal) op je autodak hebben.


Vlaamse invloeden
Het Leids kent veel Vlaamse invloeden. Zo zijn er nog steeds vele Vlaamse woorden in gebruik, zoals zot, Daarnaast heeft de Leidse taal veel Vlaamse klanken en de meervoudsvormen van onze zuiderburen overgenomen. Zo spreekt men in Leiden het woord 'meteen' uit als bedeen. De m is een b geworden: een verschijnsel dat ook in Vlaanderen en Noord-Brabant veel voorkomt. Ook heeft het Leids in bepaalde gevallen de Vlaamse meervoudsvorm overgenomen. Daar waar het Nederlands een meervoud op -en heeft, heeft het Vlaams heel vaak een -s.: leraars en redacteurs.


Grof
Het Leids is over het algemeen behoorlijk grof en wordt gekenmerkt door vele ruwe uitdrukkingen. Een tekenend voorbeeld is 'je kijkt met je kloten'. Ook typerend zijn 'met de pisser omhoog liggen' of 'zijn gat is koud' wanneer je duidelijk wilt maken dat iemand dood is. Ook zeer grof zijn de uitdrukking 'stront in je oren hebben' en wat te denken van 'heb je het tegen mijn, dan heb je het tegen mijn gat ook!'


Zwak wordt sterk
In Leiden heeft men de neiging om van een zwak werkwoord een sterk werkwoord te maken of om te spelen met de werkwoorden. Enkele voorbeelden:

Ik heb het ingeslokke (ik heb het ingeslikt)
Ik heb gemorreke dat jij me verrooie wou, maar ik swoog! Dat is Leids voor: 'Ik heb gemerkt dat je me verraden wou, maar ik zweeg!'
De klok heb al gelooie (geluid) en de fluit heb al geflooie (gefloten)!