Ik ben blij dat iemand zich die vraag hardop op het forum stelt. (Ik was verbaasd dat er nog geen topic over was, maar de activiteit lijkt hier sterk teruggevallen.
)
Ontoerekeningsvatbaarheid gaat, zoals ik al in het topic over Breivik in subforum "Europa" zei, niet over de vraag in welke mate iemand bepaald gedrag heeft gepland of voorbereid, of er systematisch naar toe gewerkt heeft. Het gaat ook niet per se over de inhoud van het overte gedrag. Gedrag wat we zien kan perfect normaal zijn (al was het dat in het geval van Breivik en De Gelder niet), dat wil echter niets zeggen over de onderliggende reden van dat gedrag.
Iemand is niet toerekeningsvatbaar, indien hij door de wetgever niet kan geacht worden verantwoordelijk te zijn door zijn daden, omdat hij deze daden stelt vanuit een psychotische toestand, wat een zeer zware vorm van een geestesziekte is waarbij men iedere voeling met de werkelijkheid verliest en iemand zijn gedrag voor de buitenwereld bijgevolg "bizar" en volkomen onredelijk of onlogisch is geworden.
Het hebben van een geestesziekte volstaat niet om iemand ontoerekenigsvatbaar te verklaren. Immers, een depressie is evenals een bv borderline persoonlijkheidsstoornis en zelfs als een psychopaat ook een geestesziekte (moderne naam psychopaat: antisociale persoonlijkheidsstoornis).
In deze gevallen - al is de werkelijkheid ingewikkelder want iemand die zeer zwaar depressief is, of aan een bipolaire stoornis lijdt ("(hypo)manisch depressief") of iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan ook momenten van psychose hebben... - wordt men toerekeningsvatbaar verklaart. De reden is dat de persoon op dat moment nog het onderscheid kan maken tussen de werkelijkheid, en hetgeen dat niet werkelijk is doordat zijn perceptie als het ware niet meer "helder" of "klaar" is door een geestesziekte.
Kernelementen van een psychose zijn namelijk wanen (denkbeelden die irreëel zijn) en bijhorende hallucinaties (men ziet, hoort, voelt, ruikt, ... dingen die er niet zijn). Daaruit resulteert natuurlijk gedrag dat voor anderen compleet onbegrijpelijk is omdat zij deze dingen niet waarnemen of denken, de psychoot wordt bijgevolg als "vreemd" ervaren. Een psychose is bijna altijd momentaan. Een toestandsbeeld dus, wat het nog ingewikkelder maakt. Het gaat ook steeds om bepaalde thema's. De inhoud is bovendien bizar (wat bij schizofrenie extreem het geval is).
Medicijnen kunnen ervoor zorgen dat een psychose op de achtergrond komt.
Nu, in het geval van De Gelder is er volgens mij een duidelijke overeenkomst met schizofrenie, zijn ontwikkelingsverloop zoals tot nog toe door de media geschetst, de leeftijd waarop het zich voordeed, de bizarheid van wat hij deed, zijn vreemd gedrag net voor de feiten, de leegheid die in zijn leven leek te zijn, het gebrek aan sociale contacten, ...
Maar alles was toch gepland, hoor ik jou al zeggen?
Dat klopt, maar die geplandheid kan men helemaal niet uitsluiten bij een psychose. Een psychose kan bv zijn dat ik ervan overtuigd ben dat mijn pc zal ontploffen wanneer ik stop met typen ... Om de één of andere reden zou men dit nog kunnen verklaren. Maar het wordt minder fraai als ik zeg dat mijn schoonmoeder (moest ik die hebben) in samenwerking met de paus noedels in mijn pc gestoken heeft die dit alles veroorzaken.
Om zo te komen tot de verovering van de wereld.
Op dat moment zal niemand meer kunnen volgen (hopelijk) en toch conclusies trekken.
Probleem is dat de persoon altijd en steevast overtuigd is van zijn gelijk en met geen enkel bewijs kan overhaald worden tot het tegendeel. De persoon is met andere woorden niet meer vatbaar voor reële percepties en denkwijzen en
Maar het kan voorkomen dat een persoon daarnaast relatief normaal functioneert. (Al is dat zeker in het geval van schizofrenie, laat staan als die onbehandeld is, een rooskleurige uitdrukking.) Alleen zal alles wat betrekking heeft tot de inhoud van die waan (en de samenhangende hallucinaties) duidelijk verstoord zijn.
Zo zal mijn gedrag naar die schoonmoeder, de paus en natuurlijk het gedrag naar mijn pc opvallend verstoord zijn. En als ik op straat plots hallucineer dat mijn schoonmoeder ergens staat terwijl het eigenlijk bv een winkelbediende is ... dan kan je je voorstellen dat dit tot vreemde en voor de buitenwereld onbegrijpelijke taferelen lijdt ...
Tot zover een poging om één en ander te verduidelijken.