[Spolpoel]

Stof voor bezinning voor de moslimneukers : een interessante lezersbrief uit De Standaard.

"We willen de vrijheid om de hoofddoek af te schaffen", opperde een studente aan de kunstacademie in Teheran in een reportage over Iran.
De ondertekenaars van het 'hoofddoekenmanifest' getuigen van hypocrisie als ze niet tegelijkertijd de strijd ondersteunen van moslimvrouwen elders in de wereld die wél onderdrukt worden en het juk van de kledingvoorschriften van zich af willen gooien. Bovendien ondersteunen de ondertekenaars hiermee de logische gevolgtrekking, namelijk dat vrouwen zonder hoofddoek wél mogen lastig gevallen worden.
Evenredig met het aantal gesluierde vrouwen in het straatbeeld, stijgt ook het machismo-gehalte, een kaakslag aan het adres van de vrouwenbeweging die decennialang gestreden heeft om de positie van de vrouw te verbeteren. Ook hier spelen interdependentie en globalisering. Er zijn wederzijdse beïnvloedings- en interactiepocessen. Gesluierde moslimvrouwen menen zich geïsoleerd te kunnen opstellen en zich te kunnen beperken tot hun eigen kleine wereld. Desalniettemin is er altijd een al dan niet bewuste wisselwerking. Het (archaïsche)gedachtegoed achter de hoofddoek raakt aan de verworven rechten en vrijheden van de geëmancipeerde vrouw en men mag er best op toezien dat deze verworvenheden niet in het gedrang komen.
Als Naïma Abdiouni in deze sameleving keuzes kan maken heeft ze dat te danken aan de generaties vrouwen die voor haar deze vrijheden hebben bedongen.
Dankzij deze revoluties hebben vrouwen in onze contreien de vrijheid om te kiezen voor iets: kiezen voor een 'carrière' of een loopbaan als huisvrouw (voor wie het zich kan veroorloven), kiezen voor bepaalde kledij: verhulllend of minder verhullend, kiezen voor zelfontplooiing, studie, vrije partnerkeuze, kiezen om niet mee te doen met modegrillen, kiezen om te weerstaan aan de verlokkingen van de consumptiemaatschappij enz. Onze (over)grootmoeders hebben geleden onder de het juk van (religieuze) voorschriften, geboden, plichtoplegingen...opgelegd door instituties. Daarom is het des te meer verbijsterend om vast te stellen dat dat jonge moslimmeisjes en -vrouwen zich opnieuw laten imponeren. Substiele beïnvloeding door allerlei (religieuze) bewegingen en boekjes, kledingvoorschriften, geboden, voorschriften ,'godsvrees'... doen vrouwen een keuze maken die nooit een echt vrije keuze is. Kiezen veronderstelt kennis van de verschillende mogelijkheden, achtergrondkennis- en informatie, confrontatie met verschillende realiteiten en situaties, los van de instituties of religie die deze keuzes stuurt. Zo zien we jonge (moslim)meisjes en vrouwen gekleed lopen zoals destijds onze (bet-)overgrootmoeders (in het christen-orthodoxe Oost-Europa dragen veel oudere vrouwen ook nog een hoofddoek).

Het is bedroevend om te horen van hooggeschoolde allochtone mannen dat 'de hoofddoek dient om zichzelf te beschermen tegen de lusten, dat deze deel uitmaakt van de totale bescherming'. Kunnen deze mannen dan zelf geen verantwoordelijkheid opnemem voor het beheersen van hun lusten? Of is het een laatste stuipstrekking van allochtone mannen die vrezen de 'greep op hun vrouwen te verliezen'. Bovendien horen we diezelde hooggeschoolde allochtoon nog de term 'ongelovige' gebruiken.
Dit impliceert een bekrompen zwart-wit indeling van de maaschappij: enerzijds de gelovigen (moslims) en anderzijds de 'ongelovigen' (dus allle tientallen andere geloofsvertuigingen en niet-gelovigen). Dergeljk kortzichtig wereldbeeld laat niet toe om open te staan voor de diversiteit in een gelaïciseede multiculturele maatschappij.
Dit ongenuanceerd beeld sluit aan bij dit van Naïma Abdouini. Ze lijkt niet echt op de hoogte van wat er werkelijk reilt en zeilt in deze samenleving (én elders in de wereld) en wat haar voorgeschiedenis is. Kennis van het verleden is belangrijk om het heden te begrijpen. Met een breder denkkader en breder wereldbeeld zou men misschien wel eens reflecteren en nadenken over de symbool- en tekenwaarde van de hoofddoek.

Hoofddoek, hijaab, betekent 'afscheiding'.
Destijds gingen de vrouwen van mohammed zich sluieren om zich af te scheiden en zich te onderscheiden van de slavinnen.
De vrouwen van de profeet werden door een gordijn afgesloten. Deze 'bescherming' was verbonden aan de segregatie van vrouwen.
Deze verordening, opgetekend in de hadith, sloeg enkel op de vrouwen van de profeet (hij sloot elf huwelijken af) en NIET op alle (moslim)vrouwen.
'De hoofddoek is geen koranische verplichting' werd in en brief van 21/6//'89 gesteld door de imman van de moskee in Brussel. Bovendien bevestigden, schreven en zegden theologen uit de arabische wereld meermaals dat de koran helemaal niets zegt over hoofddoeken of het bedekken van het haar voor vrouwen.
Desalniettemin menen sommige moslimvrouwen zich te moeten 'onderscheiden' van 'ongelovige vrouwen' door het dragen van bepaalde kledij en het dragen van een symbool van segregatie. De ideologie eracher komt allesbehalve sympathiek over ten aanzien van andersdenkenden en andersgelovigen. Er wordt een symbolische wij-zij indeling gemaakt en niet vaak stralen dergelijke symbolen en de dragers ervan negativiteit uit en minachting voor de (westerse) samenleving. Sommige moslimvrouwen menen zich het recht te moeten opeisen om 'op een niet-westerse' manier te leven, in een (westerse) samenleving waarin ze tenslotte ook gedijen en alle rechten, voordelen en verworvenheden genieten. Ook in een democratie kan men niet onbeperkt rechten opeisen: de individuele vrijheid van de één, eindigt waar die van en ander begint. Waarom gaan deze vrouwen dan niet eens op proef in een niet-westers systeem leven? Na omzwervingen in een vele delen van de wereld en de confontatie met verschillende niet-westerse systemen die ik er leerde kennen, is mijn inziens dit westers systeem het beste (hoewvel er beslist tal van onvolkomenheden zijn) en meest biedende systeem. Daarom kies ik ook bewust voor de westerse samenleving. Het dragen van een symbool waarin men zich 'onderscheidt' van anderen schept eerder een tweedeling in de maatschappij. Het drijft werder een wig tussen mensen in een fragiele samenleving als Antwerpen, waar mensen wonen uit alle windstreken van de wereld. Echt samenleven is er niet (meer) bij. Er is een steeds verdere polarisering en zich afscheiden of onderscheiden verhoogt enkel latente spanningen. Men evolueert eerder naar een samenraapsel van verschillende nono-culturen naast elkaar, zonder gemeenschappelijk gedeelde waarden. Toen de moderator onlangs op 'het andere boek' een schrijfster uit ex-Joegoslavië vroeg of wat ginds geschiedde ook hier kan gebeuren, antwoordde ze volmondig ja, 'als de omstandigheden het toelaten'. Laten we niet evoleren naar het 'Sarajevo aan de Schelde'.

In hoever kan men in een stad met tientallen geloofsvertuigingen een overtuiging opdringen aan de publieke ruimte, zonder de harmonie en het evenwicht van de samenleving in het gedrang brengen? Christelijke symbolen worden uit openbare gebouwen en het publieke leven gebannen (zelfs een kerststalletje op de luchthaven werd verboden), terwijl anderzijds islamitische symbolen steeds meer in het openbare leven leven opduiken. Vaak zonder enig respect voor de zovele andere levensbeschouwingen en daar wringt het schoentje.
Tot slot deze uitsmijter: vrouwen met een hoofddoek zo over het hoofd getrokken dat het zijzicht wordt belemmerd en zo met de auto rijden, brengen niet alleen hun eigen veiligheid, maar ook deze van andere weggebruikers in het gevaar. Onlangs zag ik het weer eens gebeuren. Een vrouw met hoofddoek achter het stuur reed bijna twee oudere dames omver. Door de beperking van het zijzicht door de hoofddoek, had de vrouw de twee dames niet gezien. Ik zag ze nog net op tijd wegspringen. Er is zo veel te doen geweest over de 'dodehoekspiegel' bij vrachtwagens. Dit is nu gereglementeerd ten einde ongevallen te voorkomen.....
Hetzelfde geldt voor de hoofddoek in het klaslokaal. Hoe kan een meisje nu optimaal de lessen volgen als de zintuigen, het gehoor en het zicht niet optimaal kunnen gebruikt worden. Het begint met een hoofddoekje en het eindigt met het zich volledig inpakken. Zo hoor je leerkrachten al eens:"Ik heb die leerling nog nooit gezién!" Gelukkig zijn er nog wijze rechters en redelijke volwassenen om deze balorige pubermeisjes terecht te wijzen.

Het verhaal van Chris Van Den Abeele (DS) waarbij z'n buurmeisje haar buren niet meer ziet staan nadat ze getrouwd is en de hoofddoek draagt, is heel herkenbaar. Spontane, sympathieke meisjes ondergaan vaak een 'transformatie' nadat ze getrouwd en gesluierd zijn: geen praatje meer, geen goedendag, niets meer... de hoofddoek als afscheiding doet vaak letterlijk en figuurlijk zijn werk. De vraag stelt zich: willen en kunnen we nog een beetje samenleven (of is segregatie net de bedoeling)?

Een metropool als Antwerpen telt meer dan honderd religies en al en niet confessionele levensbeschouwinngen. Al deze mensen kunnen vrij hun geloof (elke denkt wel het 'juiste' geloof aan te hangen) beleven en uiten. Daartoe zijn er de respectievelijke (geloofs)huizen.
Geloofsuitingen in de publieke sfeer gebeuren op een serene manier (wat een harmonieus samenleven bevordert), behalve bij de chassidim-joden en tal van moslimvrouwen. Men verwijst nogal eens naar de kap van de katholieke non. Een vergelijking met de (islamitische sluier) gaat niet op: een non of 'zuster' heeft een gelofte afgelegd, trouwt niet, blijft 'maagd' en verblijft meestal in een klooster. Tal van nonnen gooiden destijds hun 'kap over de haag' als ze deze gelofte niet langer konden waarmaken of als een man hun leven kruiste. De hedendaagse non (of zuster) draagt allang geen sluier meer en heeft er zeker geen behoefte aan om zich te onderscheiden van anderen (geloof zit in het hart en niet in uiterlijkheden). 'Jood' is men door afstamming van een joodse moeder en niet in de eerste plaats door de gelijknamige religie (een jood kan atheïst zijn). In tegenstelling tot het christendom (in het verleden) en de islam, is de joodse godsdienst niet gericht op het bekeren van anderen en houdt men zich bij het beleven van het geloof zonder z'n pijlen te richten op andersdenkenden.
De joden die opvallen zijn de manen in hun extrieke kledij en pijpenkrullen en hun 'ouderwets' geklede vrouwen. Het chassidisme (chassid=vroom) is rond 1750 in de Oekraïne ontstaan. In joodse 'concentratiescholen' (volgen het Vlaamse leerplan), zijn opvallend véél leerlingen met leerproblemen en verder studeren is er meestal niet bij. Aan deze scholen staan politiecombi's bij de aanvang en het einde van de schooluren, camerabewaking en betonnen blokken voor synagoges, afsluiten van straten waar een synagoge is en extra politiebewaking bij joodse feestdagen... Je hoort radicale moslims vaak refereren aan deze aparte joodse scholen en dergelijke. Maar is dit dan het na te volgen voorbeeld en wie betaalt dit allemaal?

Enkele maanden geleden zei een zei een vrouw in een (islamitische) ex-sojvetrepubliek me: "De islam bij ons is geëvolueerd, er was de matigende invloed van het communisme. De islam in West-Europa, dat is de feodaliteit!"
Dit sluit aan bij de visie van van de imman van de grote moskee in Brussel, Dalil Boukakeur, voorzitter van de moslimraad in Frankrijk. In een interview (de Morgen 9/10) waarin hij zaken zegt die elk redelijk denkend mens kan onderschrijven, stelt hij dat 'Europa op zijn minst moet beseffen wat het niet wil en kan aanvaarden. Wat hier niet aanvaard kan worden zijn extremistisiche strekkingen zoals het salafisme en het wahabisme (het islamitisch centrum in het Jubelpark en onder meer 'jongeren voor islam'). Deze strekkingen plaatsen de Belgsiche grondwet ondergeschikt aan religie, miskennen de rechten en vrijheden van andersdenkenden en promoten de ondergeschiktheid van de vrouw aan de man. Getoetst aan de 'Universele Verklaringen van de Rechten van de Mens', zien we dat deze radicale strekkingen (die nochtnans zichtbaar opgang maken bij jongeren, hoewel ze het zelf niet beseffen) meer dan tien van de dertig bepalingen overtreden. Het blijft daarom belangrijk om te reageren al was het maar om jongeren te beschermen tegen de valstrikken van deze fundamentalistische bewegingen. Willen we deze maatschappij leefbaar houden, dan is dit gewoon bittere noodzaak.
Een Marokkaans filosoof zei ooit: "De islam van vandaag kan zich niet langer schuilhouden achter zijn eigen waarden, en ze zeker niet opdringen aan anderen."