[De schoofzak]

Dan is er eens een plek waar blijkt dat er kon in vrede geleefd worden, dan moeten die kaloten het weer naar de kloten helpen.

titel: Het is niet langer ‘mezquita’ maar ‘kathedraal’ van Córdoba
Schijnheilige oorlog om een monument
link: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150306_01566386

07 maart 2015 | Annelien De Greef

In Spanje lijkt de reconquista terug van weggeweest nu de Kerk de islamitische wortels van de wereldberoemde mezquita langzaam maar zeker probeert uit te vagen. ‘Straks moet Unesco de plek nog uitroepen tot erfgoed in gevaar.’



Er is geen ontkomen aan in Córdoba. Het is van hotel Mezquita en ijssalon Mezquita hier tot restaurant Mezquita en taverne Mezquita daar. De meer dan een miljoen bezoekers die de Andalusische stad jaarlijks aandoen, belanden er dan ook niet toevallig. Want waar ter wereld kan je ‘naar de mis in een moskee’?

Voor de Japanners en co kan het tegenwoordig nochtans verwarrend zijn. Want op de plek waar hun reisgids de ‘mezquita’ aangeeft, worden ze verwelkomd in de ‘kathedraal van Córdoba’. De officiële website van het monument dat in 1984 door Unesco tot werelderfgoed uitgeroepen werd, luidt kortweg www.catedraldecordoba.es. ‘Kathedraal van Córdoba: 775 jaar samen’ zo is de verjaardag van vorig jaar in grote letters helemaal bovenaan de pagina blijven staan.

De pogingen van Spaanse geestelijken om niet langer van een ‘moskee’ of ‘moskee-kathedraal’ maar kortweg ‘kathedraal’ te spreken, zijn al enkele jaren bezig.

Toen een tijd geleden op Google maps vier dagen lang resoluut ‘kathedraal’ bij de plek stond, greep de Andalusische regering in en stuurde ze een boze mail naar de internetgigant in Spanje. ‘Niks mee te maken’, zei de bisschop van Córdoba. Intussen is het weer ‘moskee-kathedraal’ geworden, maar Google heeft nooit willen opbiechten wie er om de aanpassing gevraagd had.

Een koopje

Een jaar geleden barstte de bom toen aan het licht kwam dat de Spaanse katholieke Kerk de mezquita in 2006 voor amper 30 euro op haar naam had laten schrijven. Een actiegroep werd op poten gezet om de praktijken van de Kerk aan te klagen. Intussen hebben virtueel al bijna 400.000 sympathisanten – waaronder heel wat ronkende namen uit de Spaanse literatuur – hun handtekening onder een petitie gezet die stelt dat de mezquita het Spaanse volk en niet de Spaanse Kerk toebehoort.

Antonio Manuel Rodr�*guez, als jurist verbonden aan de Universidad de Córdoba en boegbeeld van de actiegroep, is naar eigen zeggen erg bezorgd om wat er in zijn stad gebeurt. ‘En ik ben niet alleen. We moeten het belangrijkste monument en symbool van Córdoba verdedigen tegen de aanvallen van fundamentalistische bisschoppen die de geschiedenis manipuleren en er een obsessie van gemaakt hebben om de naam waaronder het monument in heel de wereld bekend is, weg te vagen.’

De gewezen Spaanse directeur-generaal van Unesco, Federico Mayor Zaragoza, verklaarde aan El Pa�*s al dat, als de bisschop van Córdoba zich niet herpakt, hij er alles aan zal doen om de toestand aan te klagen. Dan kan de mezquita, die precies als symbool van religieuze tolerantie opgenomen werd, ‘tot erfgoed in gevaar uitgeroepen worden’.

In Córdoba doen de geestelijken de heisa af als pure onzin. In de Spaanse krant El Pa�*s benadrukten de eigenaars van het erfgoed eerder al dat ‘op de officiële website het woord ‘mezquita’ 23 maal gebruikt wordt en in de officiële foldertjes 6 keer.’

Volgens kunsthistorica Susana Calvo Capilla van de Universidad Complutense de Madrid zeggen die cijfertjes helemaal niets. ‘Het gaat om het belang dat aan het Moorse verleden van de plek gegeven wordt. En de richting die de Kerk uitgaat is duidelijk.’

Katholieke spionnen

Ook de Vlaamse Rita Schiltz beaamt dat het om meer dan de naam gaat. Ze woont al meer dan dertig jaar in het zuiden van Spanje en werkt er al jaren als officiële gids. ‘Daar moet je een zwaar examen voor afleggen.’

Enkele jaren geleden werd ze uit de mezquita gegooid terwijl ze aan het gidsen was. Deels het gevolg van een burgeroorlogje in gidsenland, maar vooral omdat de Kerk alleen maar eigen gidsen in het gebouw wil, die een eigen examen afleggen en volgens Schiltz alleen nog maar de details van de kathedraal moeten kennen.

‘Ik mag overal in Spanje gidsen, behalve in de mezquita. Het is een samenzwering. Overal in het gebouw lopen katholieke spionnen’, zegt ze fel. Ze blijft strijden om toch binnen te mogen. ‘Maar ik kan niet elke keer een schandaaltje veroorzaken, ik ben er wel met toeristen.’

Intussen ziet ze met lede ogen aan hoe bezoekers er almaar meer op de schoonheid van de kathedraal in plaats van op de pracht van het bos aan zuilen uit de tijd van Al-Andalus gewezen worden. En hoe het monument vol katholieke beelden gepropt wordt.

Susana Calvo Capilla: ‘Het is absurd. De Kerk doet de tijd dat op de plek een moskee stond vandaag af als een anekdote. Ze wijst er graag op dat, vóór de mezquita in de 8ste eeuw na Christus gebouwd werd, er al een kerk stond. Alleen: dát is de anekdote. Want archeologische bewijzen zijn er nog niet gevonden. En het is eenvoudig: puur architecturaal gesproken zou er zonder mezquita vandaag geen kathedraal zijn. En er zou ook niet zoveel volk op afkomen.’

Dat de mezquita dankzij al dat volk een geldmachine is, is nog een heikel punt. Toeristen betalen 8 euro om binnen te mogen. Dat geld wordt als 'gift’ beschouwd en niet als ’entreeprijs’. Met andere woorden: de katholieke Kerk moet er de Spaanse staat geen eurocent belastingen op betalen. Volgens El Mundo brengt de ‘moskee-kathedraal’ elk jaar zeker 9 miljoen euro aan inkomsten op.

Ordinair politiek spel

Dat brengt ons terug bij de vraag hoe het kon dat de Kerk het monument voor amper 30 euro op haar naam kon zetten? Het is het gevolg van een oude wet onder premier José Mar�*a Aznar, waardoor de Kerk de laatste jaren vele duizenden gebouwen in het land liet registreren. Heel wat juristen steigeren ervan, maar veel lijken ze er niet tegen te kunnen doen. De Kerk in Córdoba begrijpt het ongenoegen niet. ‘Het was geen toe-eigening of aankoop. Het was niet meer dan een formaliteit. Het gebouw is al sinds 1236 bezit van de Kerk.’

Rond de vraag of het erfgoed ook publiek eigendom gemaakt moet worden, is al enkele maanden een partijpolitieke discussie losgebarsten. Want de hele mezquita-heisa is ook een ordinair politiek spel. De kampen zijn duidelijk: aan de kant van de Kerk staat de regeringspartij Partido Popular hand in hand met de conservatieve burgemeester van de stad. De aanval gebeurt vanuit het kamp van de linkse Andalusische regering. Later deze maand zijn er verkiezingen in de regio.

Opvallend stil in het hele debat zijn de Spaanse moslims zelf. Zij gooien liever geen olie op het vuur, in tijden dat Madrid de strijd opvoert tegen radicalisering en (potentiële) jihadisten. Er is ook niemand in Spanje die vindt dat het terug een echte moskee moet worden of dat de katholieke missen geschrapt moeten worden. En zoals de bisschop van Córdoba eerder al opmerkte: ‘Gelukkig hebben de moslims in deze stad al drie moskeeën’.