Onrust over gebruik antidepressiva bij kinderen blijft
In de media duikt regelmatig nieuws op over de discussie onder deskundigen over voor- en nadelen van antidepressivagebruik door kinderen. Wat voorbeelden: Producenten die onderzoeksgegevens hebben achtergehouden waaruit blijkt dat ze helemaal niet effectief zijn. Engeland dat het gebruik van een hele groep antidepressiva (de
SSRI's met uitzondering van
fluoxetine) bij kinderen in de ban doet. Bovendien is er de discussie in de VS over wat de Food and Drug Administration (FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten) zullen gaan doen. Gaan die het gebruik van antidepressiva door kinderen beperken? Beslissingen zijn daar al een paar keer uitgesteld, waardoor de verwachtingen stijgen. Vorige week dook een vertrouwelijk intern rapport van de FDA zo maar op. Het werd gepubliceerd door de
Alliance of Human Research Protection, een nationaal netwerk dat zich inzet voor het handhaven van de ethische standaard in medisch onderzoek. Het gelekte rapport zorgt voor nog meer onrust (BMJ 2004;329:307).
In het interne FDA rapport van de regeringsdeskundige dr Mosholder, dat gebaseerd is op 22 studies naar het effect van antidepressiva bij kinderen, staat dat kinderen die deze medicijnen gebruiken een twee keer zo grote kans hebben suïcidaal te worden als andere kinderen met een depressie. Die resultaten zouden in februari gepresenteerd worden, maar de FDA verbood dr Mosholder dat te doen en schreef ook precies voor hoe hij de vragen in de februaribijeenkomst moest beantwoorden.
De FDA zegt nu dat ze het niet eens is met de conclusies van de deskundige en heeft opdracht gegeven tot een nieuw onderzoek. Bovendien gaan ze zoeken naar de FDA medewerkers die het rapport gelekt hebben om ze voor de rechter te dagen. Voor ouders van depressieve kinderen is dit allemaal erg vervelend. Je wilt de beste behandeling voor je kind, maar er komt maar geen duidelijkheid. Gezien het feit dat inmiddels ook goed is aangetoond dat de SSRIs, behalve mogelijkerwijs fluoxetine, niet effectief zijn bij de behandeling van kinderdepressies stellen gezondheidsactivisten in de VS de vraag waarom men niet gewoon het zekerheidsprincipe hanteert: een medicijn mag gebruikt wordt als de producent bewezen heeft dat het veilig is. Het kan niet zo zijn dat men als uitgangspunt hanteert dan een medicijn niet gevaarlijk is, tenzij anders bewezen wordt.
De discussie gaat voorlopig dus gewoon verder. In Nederland stelt het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) zich op het standpunt dat artsen hierover wel gewaarschuwd moeten worden, maar dat er zo veel psychiaters zijn die erop aandringen deze medicijnen toch te gebruiken, dat het aan hun inzicht verder wordt overgelaten.
Zie ook:
Antidepressiva verboden in Engeland voor gebruik door kinderen
Moderne antidepressiva voor kinderen in VS ook aan banden?
Bijsluiters moderne antidepressiva in VS aangepast
Depressieve kinderen en antidepressiva: is de patient bedrogen?
Strengere regels verwacht gebruik antidepressiva in UK
Gezondheidsautoriteiten VS willen nieuw onderzoek antidepressiva bij kinderen
Medicijnenwijzer Rechter geeft anti-depressie-middel (ssri) schuld van moord
Voor de eerste keer is er een rechter geweest die in 2001 het gebruik van een medicijn tegen depressies - een middel uit de groep waartoe ook Prozac behoort - verantwoordelijk heeft bevonden voor moord. Het geval was dat van de 76-jarige Australiër David Hawkins, die na vijftig jaar gelukkig huwelijksleven zijn 70-jarige echtgenote had gewurgd. Van zijn arts had hij het middel
Zoloft - net als Prozac een z.g
. serotonine heropname remmer - voorgeschreven gekregen.
Helemaal wild
Hawkins voelde zich echter erg beroerd en nam wat meer Zoloft - een product van fabrikant Pfizer - dan de arts aangeraden had: 250 mg in plaats van 50 mg. Toen hij vervolgens zijn vrouw zag vermoordde hij haar zonder dat er enige aanleiding voor was. In zijn eigen woorden op het bandje van de politie die hij belde om zich aan te geven: "Ik heb mijn vrouw vermoord… Ik heb gisteren van de dokter tabletten gekregen en ik denk dat ze te sterk waren, ik werd helemaal wild. Ik weet het niet. Ik was gek. Ik kan niets meer zeggen… Ik moet gaan. Ik ga naar buiten en maak mezelf van kant. Niemand, niemand kan me nu nog helpen."
De uitspraak van de rechter is speciaal interessant omdat er al heel wat klachten tegen de producenten van deze familie van antidepressiva zijn ingediend. Nog nooit kwam het echter tot een veroordeling. Het geval van Hawkins ligt dan ook enigszins anders: niet Pfizer stond hier terecht maar de patiënt Hawkins. De rechter was daarbij zo mild in zijn oordeel omdat hij meende dat als Hawkins geen Zoloft genomen had, hij die moord ook niet gepleegd zou hebben. Hawkins komt over een paar weken alweer op vrije voeten.
Gedeeltelijke feiten
Pfizer heeft publiekelijk verklaard dat de uitspraak van de rechter wel heel ‘uitzonderlijk’ was en verweet de rechter hij zijn conclusie had gebaseerd op gedeeltelijk feitenmateriaal.. De critici van Pfizer grepen deze uitspraak onmiddellijk aan om te benadrukken dat Pfizer zelf in haar reclamecampagnes
altijd gedeeltelijk feitenmateriaal presenteert ten einde artsen tot meer voorschrijven van Zoloft te verleiden.
Heel opvallend was overigens dat maar een paar artsen zich uit durfden spreken over de nadelige kanten van deze middelen. Een psychiater uit Nieuw Zeeland wilde wel aangeven dat hij 'ziek was' van de reactie van Pfizer en dat het minste wat het bedrijf kon doen was verontschuldigingen aanbieden. Verder vond hij dat de producent pogingen diende te ondernemen om gebruik van Zoloft veiliger te maken. Maar, en dat is wel heel verwonderlijk, hij stelde als voorwaarde dat zijn uitspraken anoniem bleven. Waarbij men zich kan afvragen in wat voor wereld men leeft wanneer artsen alleen anoniem eerlijk durven zijn?
Wat nu?
De vraag is wat er nu zal volgen. Door deze uitspraak is de weg voor schadeclaims tegen Pfizer opengesteld. Een aantal interessante rechtszaken kunnen het gevolg hiervan zijn: tot nu toe is het beleid geweest om zulke zaken snel onderhands te regelen.
En wat gaat er in de rest van de wereld gebeuren? Er zijn immers inmiddels heel wat gevallen van mensen die beweren door het gebruik van selectieve serotonineheropname-remmers te zijn ontspoord. Zo was er een jongen van dertien die zich ophing, een succesvolle zakenman die zelfmoord pleegde en een trotse grootvader die zijn enige kleindochter, zijn dochter, zijn vrouw èn zichzelf om het leven bracht. Dit alles zou met deze antidepressiva te maken hebben.
Kritischer
De producenten van de antidepressiva stellen dat deze medicijnen op zo’n grote schaal gebruikt worden en er zo weinig bijwerkingen zijn, dat het hele verhaal alleen maar opgeklopte negatieve publiciteit betreft. Het is echter wel erg opvallend dat al er zoveel incidenten van ‘ontremming’ door deze medicijnen gerapporteerd zijn. Het is tijd dat artsen daar eens wat kritischer naar kijken en niet alleen maar telkens blij zijn met de kersverse mogelijkheden van elk nieuw medicijn.
Publicatiedatum: 30-05-2001