60 jaar geleden vochten enkele jonge Amerikanen een heldhaftige strijd tegen een zootje fascisten, een oceaan verwijderd van huis. De koning brengt hen hulde. Een goede zaak?
----------------------------
REPORTAGE. Duitse krijgsgevangenen als kerstgeschenk
Amerikaanse veteranen verdedigden zonder munitie en eten BastogneVan onze redactrice
[size=1]© BDW [/size]BASTOGNE - Honderd Amerikaanse veteranen stappen deze week in hun voetsporen van zestig jaar geleden. Het is het hoogtepunt in de viering van de slag om de Ardennen. ,,We gooiden kop of munt naar welk dorp we zouden gaan. Als we het andere gekozen hadden, zouden we in Duitse handen zijn gevallen.''
IK was achttien toen we met 187 jongens en zes tanks gedropt werd in Bellehay. We hadden op dat moment geen idee waar we waren, daar ben ik pas later achtergekomen. Er lag een dik pak sneeuw, het was min vijftien graden. Plotseling openden de Duitsers het vuur. Onze groep werd in tweeën gesplitst. Velen werden gedood, gewond of gevangen genomen. Enkelen zoals ik vielen plat op de grond want zonder camouflagekledij waren we een schietschijf. We hebben uren in de sneeuw gelegen, tot het donker was, pas dan durfden we op te staan.''
Robert Jones (79) is een van de 101 Amerikaanse veteranen die een week geleden naar België zijn gekomen voor de zestigste verjaardag van de
Battle of the Bulge . Geen Amerikaan weet België op de kaart liggen, maar Bastogne kennen ze allemaal. Met hen kwamen ook 117 familieleden, weduwen, wezen.
,,Die dag waren we met achttien die de Duitse aanval overleefd hadden. We moesten onze tanks vernietigen opdat de Duitsers ze niet in handen zouden krijgen'', vertelt Jones. ,,We zagen links en rechts een dorp. We hebben kop of munt gegooid naar welk dorp we zouden gaan. We kozen links en kwamen in Bras terecht. We zagen soldaten rondlopen, het waren Amerikanen. Als we het andere dorp hadden gekozen, waren we in Duitse handen gevallen.''
Wat alle veteranen zich het meest herinneren is de vreselijke kou. ,,Ik heb nooit meer zo'n koude winter meegemaakt. We moesten schuttersputjes graven. In die putjes brachten we de nacht door. Maar soms was de grond zo hard dat we niet eens konden graven.''
Van een staakt-het-vuren op Kerstmis was voor de Duitsers geen sprake. ,,Op kerstavond hebben ze een enorme artillerieaanval gehouden. Ze dachten dat we dan niet alert zouden zijn.''
De vader van Jones vocht tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek en raakte er tijdens de gevechten gewond. Ook Jones raakte gewond. Op 29 december kreeg hij een kogel in de nek. De slag om de Ardennen eindigde voor hem in een ziekenhuis in Luik.
Tien jaar geleden was hij hier ook al, maar nu pas vond hij de plek waar hij gevochten had. ,,Er stond een stenen huis en dat staat er nog. Toen niet bewoond, nu wel. En ik vond in de grond nog de gaten waar de Duitse machinegeweren hebben gestaan.''
Jones wordt begeleid door zijn vrouw Rosemary. Ze kunnen er niet van over hoe hartelijk ze door de Belgen ontvangen worden. ,,De mensen komen naar ons en ze pakken onze hand vast. Dank u, dank u, zeggen ze. Zo overweldigend. De oorlog leeft hier veel meer dan bij ons'', zegt een enthousiaste Rosemary. ,,En hoe is het mogelijk dat jullie dat allemaal weer hebben opgebouwd?''
Ook Harry McWilliams (84) is blij dat hij gekomen is, samen met zijn broer en neef. ,,Het is de eerste keer dat ik hier na zestig jaar terugkom. Ik realiseerde me dat als ik het nu niet zou doen, het nooit meer zou zijn.''
Bastogne was een omsingelde stad, maar de zwaarste gevechten vonden niet hier maar in de dorpen eromheen plaats. De inwoners van de dorpen voelen zich vergeten. Maar de Amerikaanse veteranen hebben veel goedgemaakt de afgelopen week. Geen belangrijke plek waar zwaar slag is geleverd of ze zijn er geweest en hebben er een ceremonie gehouden. Elke dag worden ze van de ene plek naar de andere gebracht. Hoe de tachtigers het volhouden is een raadsel. Twee zijn al door uitputting in het ziekenhuis beland, met maar één bezorgdheid: er zaterdag bij zijn als de koning komt.
McWilliams vocht dagenlang in Houffalize. Tijdens de oorlog werd het helemaal plat gebombardeerd, niet alleen door Duitsers maar vooral door Amerikanen die de Duitsers wilden verdrijven. De Amerikanen merken niets van de wrevel die hierover bij sommigen bestaat. Naast de erehaag aan de kerk van Belgische en Amerikaanse soldaten speelt de band van de zesde Amerikaanse vloot. Zij spelen bij elke plechtigheid deze week, vijftien waren het er tot nu toe. Als de veteranen en hun familie uit de bus stappen, worden ze ontvangen met applaus.
,,Wij hadden een mooi kerstcadeau voor onze oversten'', vertelt McWilliams, ,,Driehonderd Duitse krijgsgevangenen. In de bossen namen we een kasteel in. De bewoners waren weggejaagd door de Duitsers. Wij hebben op onze beurt de Duitsers afgemaakt.''
McWilliams is hier met zijn broer, ook een veteraan, en zijn neef. ,,Mijn vader en oom vertelden nooit over de oorlog'', zegt de jongste McWilliams. ,,Toen ik twaalf was vroeg ik mijn vader: heb je ooit iemand vermoord? Zijn gezicht was een gesloten boek, hij zweeg. Ik heb nooit meer iets gevraagd. Nu komen de verhalen langzaam los.''
,,Als wij de Duitsers niet doodden, doodden zij ons'', zegt Earle Hart, voorzitter van de veteranen van de
Battle of the Bulge . We zeiden altijd tegen elkaar: 'De enige goede Duitser is een dode Duitser'. We waren allen beschaafde mensen voor we naar het slagveld trokken. Maar als je je kameraden naast je ziet kapotschieten, word je een beest, uit eigenbehoud, want geen instinct in de mens is zo sterk als het overlevingsinstinct.''
Hij was de enige overlevende van zijn compagnie en kreeg daardoor al op 19 jaar als sergeant de leiding over een eenheid. ,,Ik ben hier al vaak geweest, maar het blijft een erg emotionele reis. Ik kan jou wel vertellen hoe het was, maar je zult nooit kunnen begrijpen wat we hier hebben meegemaakt.''
Alle veteranen willen maar één ding: de plek terugvinden waar ze gevochten hebben, gewond raakten, hun beste vriend verloren. Flores Guadeloupe (80) vond ook de vrouw terug die hij had gered uit de handen van de Duitsers die haar wilden verkrachten. Guadeloupe maakte deel uit van de 501ste divisie die moest voorkomen dat Bastogne in handen van de Duitsers viel.
,,We waren er niet op voorbereid. We hadden geen degelijke winterkleren, veel te weinig eten, nauwelijks munitie, geen camouflagekleding. De Duitsers liepen in het wit, als camouflage door de sneeuw. Wij moesten ons behelpen met lakens en dekens van de Belgische bevolking.''
Van een staakt-het-vuren op kerstdag was geen sprake. ,,Op kerstavond waren we in Bastogne en de katholieke priester hield een eucharistieviering in de kelder van een gebouw. Toen we buiten kwamen, werd het gebouw gebombardeerd. We zijn naar een huis gegaan waar we de matrassen van de bedden hebben gehaald en in de kelder hebben gelegd. Ook dat huis werd die nacht gebombardeerd. We waren allemaal geblesseerd en werden naar een geïmproviseerd ziekenhuis gebracht. Maar omdat mijn verwondingen niet ernstig waren, werd ik meteen terug naar het front gestuurd.''
Vrijdagnamiddag lijkt Bastogne opnieuw een belegerde stad. De huizen zijn versierd met Belgische en Amerikaanse vlaggen, er staan legervoertuigen en jeeps in de stad. En overal lopen mensen in soldatenuniform. Alleen zijn velen onder hen deze keer maar nep-soldaten. ,,We zijn re-actors, we spelen scènes uit de oorlog na, opdat niet vergeten zou worden wat er in die tijd gebeurd is'', vertelt de Nederlander Lex Schmidt die met 18 kameraden speciaal naar hier is gekomen om zaterdag in een bos rond Bastogne een deel van de gevechten na te spelen.
Zevenentwintig jaar geleden startte de Belgische veteraan Maurice Sperandieu met 11 andere veteranen het Comité Historische Wandeling van Bastogne. Hij is ondertussen de enige die nog leeft. Al 27 jaar en ook morgen doen ze een mars ten zuiden van de stad waar de vierde Amerikaanse divisie de omsingeling heeft doorbroken en op verschillende plaatsen zullen scènes worden nagespeeld. ,,Er zijn al 2.000 mensen ingeschreven om mee te lopen en te helpen, en ik denk dat er nog zullen bijkomen'', zegt een tevreden Sperandieu, die zelf betrokken was bij de slag om de Ardennen.
Carl Dalke (79) was er echt bij toen de omsingeling doorbroken werd. Hij maakte deel uit van de
Band of Brothers . In Engeland kreeg hij een paraopleiding en werd dan naar Frankrijk gestuurd waar hij bij het 506de regiment terechtkwam in Reims. Tot ze de 17de december de opdracht kregen meteen naar Bastogne te vertrekken. ,,We stonden volgens de verhouding: een Amerikaans soldaat tegenover zeven Duitsers. We waren helemaal omsingeld, maar vastbesloten. 's Nachts sliepen de Duitsers in hun tank die ze afdekten tegen de kou. Een vriend van me wachtte tot het ochtend werd, gooide een granaat naar binnen en met een mitrailleur schoot hij ze allemaal dood. Zo hielden we stand, tot er tegen 20 januari versterking kwam.
Ik heb 31 dagen geen andere kleren kunnen aantrekken en me niet kunnen wassen. Veel kameraden hadden bevroren tenen en vingers. Op een nacht had ik van drie kapotte radio's een goede gemaakt. Ik was vreselijk moe en wilde eens niet op de grond in de kou slapen maar in een echt bed. Ik ben naar een boerderij gegaan waar de boer met zijn gezin in een kamertje in de hoek van de boerderij sliep. Ik heb een matras genomen en ben ergens gaan liggen waar ik dacht veilig te zijn voor de bommen. Na twee uur werd ik wakker en wilde ik een luchtje scheppen, ik vond twee eieren. Die heb ik gebakken in ersatz boter. Net op dat moment viel een obus op de boerderij. Er werd een gat geslagen in het dak en brokstukken kwamen in mijn ei terecht. Het eerste wat ik dacht was: klootzakken, jullie hebben mijn ei verprutst. Toen ik naar mijn matras ging kijken, lag een deel van het dak op mijn matras. Als ik nog geslapen had was ik dood geweest.''