[de Vexille]

@ Jos Verhulst

Er is helemaal geen sprake van "nep-democratie" door de distinctie te maken... Het is een fundamenteel probleem dat inherent is aan de manier waarop wij vandaag over democratie denken. En in zuiver kwantitatieve termen gezien, is het binnen het lineaire systeem praktisch onmogelijk om de "wil van de kiezer" naast zich neer te leggen. Stel dat een partij bij de volgende verkiezingen 49,9% van de stemmen haalt, maar de andere partijen vormen samen een monstercoalitie, dan houden ze die éne partij effectief weg uit het beleid.... op perfect democratische wijze én met respect voor de wil van de kiezer. Als je anderzijds de uitslag op d�*t moment gaat analyseren, dan kom je vaak tot andere conclusies. Tenminste, inzoverre de heilige notie van "democratie" je niet dwingt tot het opzetten van een flink paar oogkleppen.

De problematiek met het BROV is eigenlijk exact dezelfde... En neen, ik doe geen enkele uitspraak over het feit of "het volk" nu al dan niet slim/matuur/bekwaam genoeg is om zich over complexe materies uit te spreken.

Maar meer in de diepte... Eigenlijk is "democratie" de enige logische bestuursvorm wanneer je een fundamenteel liberaal standpunt aankleeft. Je hebt het zelf over de waardigheid van het menselijk individu. Een waardigheid die ook het respect voor de individuele vrijheid impliceert. En binnen die context is vrijheid de regel en het optreden door de overheid de (grote) uitzondering. Een overheid dient binnen dat verband marginaal zijn; ze treedt slechts op wanneer haar optreden absoluut onafwendbaar is om de samenleving te kunnen laten functioneren. Ze treedt op door regels te ontwerpen die een collectief goed vormen en die door geen enkele individuele instantie of individu kunnen geproduceerd worden. Ze heeft het monopolie op geweld om die regels ook af te dwingen. MAAR, democratie impliceert ook dat haar rol zeer strikt is afgebakend en dat ze op die manier structureel NOOIT kan raken aan een aantal fundamentele rechten en vrijheden. En dan komt de vraag hoe je dat overheidsgezag legitimeert. En dan kan je werken volgens de idee dat alle leden van een samenleving actief hun mandaat geven aan de overheid door het uitbrengen van hun stem. Vraag is dan hoe je dat het beste kan doen. Hoe je ervoor kan zorgen dat er zich niet zo'n elite gaat vestigen aan de top van het systeem die het laken naar zich toehaalt. En in dat verband in het even belangrijk om te gaan kijken naar het ontwarren van machtsknooppunten en het inbouwen van checks & balances dan naar het accuraat uitmeten van wat de kiezer nou precies zou hebben bedoeld.

Concreter: een democratie betekent niet dat de macht gemonopoliseerd wordt door politici, die voor het merendeel slechts mediafiguren zijn zonder al te veel expertise in dit of dat vakgebied. Je moet in een democratie de macht van de politicus afwegen, corrigeren, inperken door hem te flankeren door experten. De politicus bepaalt dan de agenda, verwoordt wat het volk belangrijk vindt... maar de expert plaatst daartegenover zijn vakkennis en ervaring. Mét een primauteit van de democratisch verkozen politicus uiteraard.

Maar nog belangrijker is het feit dat er "no go"- zones zijn waar zelfs een democratische meerderheid niet aan kan raken: een democratie kan zichzelf niet opheffen bij een eenvoudige beslissing door een toevallige en tijdelijke meerderheid; en evenmin kan die toevallige en tijdelijke meerderheid beslissen om structureel afbreuk te doen aan de fundamentele rechten en vrijheden van elk individu in deze samenleving. Je moet immers consequent blijven in het systeem dat je verdedigt. Ikzelf zou zelfs nog een eind verder durven gaan en eerder limitatief aangeven welke concrete materies wél door de overheid kunnen en mogen geregeld worden; al wat daarbuiten valt is dan "verboden gebied". Je kan dit dan laten bewaken door een grondwettelijk hof dat onverbiddelijk de wetgeving uitschakelt die een ongeoorloofde inbreuk inhoudt op de individuele vrijheid van de mensen. Wil die overheid dat terrein toch gaan regelen, dan moet ze dat voorleggen aan het volk en moet dit met een gekwalificeerde meerderheid én quorum ook effectief goedgekeurd worden.

Zogenaamd "progressief politiek denken", waarbij men aanneemt dat de samenleving "maakbaar" of "kneedbaar" is en waarbij de politici hun toevlucht nemen tot overmatige regulering of juridificering, is m.i. inherent ondemocratisch.