Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Der Wanderer
Maar in wezen wordt het dan een "religion de l'humanité" en dat begrip geeft ook prima aan wat je realiseert (een verbinding van de mensheid), dus is het geen leugen. Het is niet zomaar 'nu' vanzelfsprekend al gegeven, maar dat geldt voor alle plannen die we maken. Dat is net wat rationaliteit toelaat: niet gebonden zijn aan het onmiddellijke en tegelijk bouwen aan wat duurzaam is (even los van 'groene' connotaties).
|
Kijk, ik ben niet bepaald een liefhebber van een functionalistische invulling van het begrip 'religie', en dus ook niet van de 'religion de l'humanité' die door Comte werd gepredikt (en die als een rode draad doorheen al je recente berichten loopt). Zo'n functionalistische invulling holt een begrip als 'religie' totaal uit en dan krijg je wat in mijn onderschrift beschreven staat.
Los van de begripskeuze stoor ik mij ook aan het gebruik van waarheid/leugen in deze discussie. Waar het uiteindelijk om draait zijn een aantal axioma's die je formuleert. Dié axioma's zijn niet waar of onwaar - daar gaat het immers niet over - ze moeten beoordeeld worden op hun
functionaliteit en ze staan in functie van wat je wil bereiken. Wil je dat de mensheid nog duizenden jaren in vrede leeft, dan vergt dat andere axioma's dan wanneer je een houding aanneemt van "après nous le déluge".
Wat zich in wezen dan afspeelt is een strijd tussen mensen om dié axioma's op te leggen en desnoods zelfs te sacraliseren die aan het eigen wereldbeeld voldoen. Comte voelde dat wel min of meer aan. Hij zag in zijn tijd morele en intellectuele chaos en hij wilde daar, zoals vele anderen, een einde aan maken, i.c. door zijn gewenste axioma's te grondvesten in de wetenschap. Helaas voor hem is het enige wetenschappelijke het
verband tussen axioma en wereldbeeld, niet het axioma of het wereldbeeld
an sich. (Sowieso kende hij een overdreven gezag toe aan wetenschap en vooral aan de inherente wijsheid ervan. Als hij zich dan noodgedwongen toch weer tot 'religie' wendt om het gedachtelabyrinth waar hij zelf in verloren is gelopen te ontvluchten valt hij inderdaad terug op een uitgeholde religie, die bijgevolg ook nooit heeft aangeslagen en vandaag een kwijnend bestaan leidt in enkele uithoeken van Brazilië - waar hij een curieuze invloed heeft uitgeoefend op de intelligentsia.)
In wezen was Comte dus een speler in de strijd om de axioma's en dat terwijl hij het spel toch niet helemaal doorzag. Getuige daarvan zijn overtuiging dat hij zich in een uniek tijdperk bevond (quod non) en zijn blindheid voor de verdelende aspecten van religie (wat dat betreft was hij echt een kind van zijn tijd: hij had een nogal idealistisch beeld van de rol die religie in de Middeleeuwen had vervuld, iets wat hij deelde met de Romantici en de Franse conservatieven van zijn tijd, en dat later ook door Durkheim, zij het met iets meer kritische zin, werd overgenomen).
De enige oplossing voor hem lag dan ook in een hardhandig opleggen van de enige ware axioma's - vandaar zijn niet bijster democratische houding. Heel logisch natuurlijk, maar dat verhopen uiteindelijk alle partijen in het spel. Hooguit kan men Comte hier roemen om zijn eerlijkheid (terwijl zijn tegenstanders zich nog verschuilen achter een democratische facade, maar in wezen hetzelfde hopen te bereiken).