[harriechristus]

Oorspronkelijk geplaatst door Der Wanderer

Zoals in die ene tekst die ik citeerde staat, is het de 'merkwaardige' overgang van intense strijd naar plotse rust via de stichtende moord(en) die de primaat in het proces van de hominisatie voor een 'mysterie' stelt. Gaandeweg onttrekt hij meer betekenissen aan het hele proces (die aan zijn brein hogere eisen stellen, precies omdat zijn gedrag voortaan niet meer zuiver instinctief of 'willekeurig'-imitatief is), volgens hem gecentreerd rond het slachtoffer dat om die reden een quasi-transcendent karakter krijgt. In de mythen zien we dan ook sporen van oudere mimetische conflicten en uitdrijvingen, zij het verplaatst naar een 'ander' bereik of een 'verre' oorsprong. Dit sluit aan bij het emergente karakter van de sacrale code zelf. Van belang bij de religieuze verbeelding zijn verder de hallucinaties die in het mimetische conflict ontstaan als gevolg van de angst en de effecten van verdubbeling, ontbinding en positiewisselingen (die worden 'samengevat' in monsterlijke verschijningen die vorm geven aan de angstwekkende vormloosheid - ook de zondebok vertoont vaak monsterlijke kenmerken, wat trouwens deels ook een fysieke oorsprong kan hebben: afwijkingen die de kanalisatie van de agressie tegenover hem bevorderen). Ook - om een sprong in de tijd te maken - bij hypermimetisme in psychiatrische zin duikt zulke 'verbeelding' op; daarbij wordt er gebruik gemaakt van de 'reguliere' taal maar die raakt ontregeld - verliest zijn collectief-structurerende rol - en wordt ontbonden tot een vehikel om uitdrukking te geven aan het conflict: zo kan een psychoot gaan denken dat hij God is en tegelijk 'de zondebok' (omdat iedereen hem 'afwijst' zogezegd). Maar het is niet beperkt tot religieuze beelden, ook moderne techniek kan de nodige 'metaforen' verschaffen: het mimetisme kan bijvoorbeeld in de verbeelding verschijnen als 'stralingen' die men uitzendt of die men ondergaat. De eigen agressie vermengd met de agressie die men bij anderen veronderstelt kan zich uiten in stemmen die negatief commentaar geven over zichzelf of die aanzetten tot geweld; er zijn ook overal 'tekens', via krant, TV etc. Kortom, de wereld wordt weer 'magisch' en raakt - door de in de hevigste gevallen quasi-simultane positieve en negatieve aantrekking en door de wisseling der posities - volledig 'ontdubbeld', in zekere zin 'splijt' de geest wel degelijk ('schizo'). Maar goed, dat heeft nog weinig met de oude religie te maken die net fenomenen van mimetische strijd - die vroeger groepsfenomenen waren, geen particuliere 'voorstellingen', en gekoppeld aan daadwerkelijk vechten - in mythologische vorm herinnert, in rituele vorm gecontroleerd 'herhaalt' maar bovenal via taboes wil vermijden (ook het ritueel dat het ZBM naspeelt is in essentie preventief) binnen een collectieve code die via het slachtoffer emergeerde, althans in de vervormde beleving van de groep, in werkelijkheid (caché) echter doorheen die beleving zelf.

Een zeer lange en moeilijk te lezen tekst, maar nergens lees ik een antwoord op het kip en ei probleem van de zondebok, door Duistere Duikboot gesteld.