Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door patrickve
Maar wat is dat "mimetische" geweld dan, anders dan gewoon een wat intelligent nadenken over wat de voor- en nadelen zijn van een ander lid van de clan af te maken om zijn voordelen over te nemen, dan wel ambras te krijgen ? En in welke mate is dat verschillend van de dierlijke rivaliteit die normaal is ?
Ik zie echt het verschil niet tussen enerzijds de jongere in een kuddde die de leider zou willen uitdagen, maar ook wel weet dat hij daarmee een ferm pak slaag kan krijgen. In welke mate zijn onze natuurlijke jaloersheid maar tevens onze behoudsgezinde schrik om gewond te geraken of te sterven, verschillend ?
Ik zie niet in waarom wij tot meer geweld zouden overgaan door iets "mimetisch" en dat niet blootleggen aan onze emotionele rationaliteit tussen schrik en jaloerse goesting, zoals wij ook daadwerkelijk rationeel kunnen overwegen of de kansen op succes bij een moordpoging opwegen tegenover de risico's. Het spreekt vanzelf dat in de meeste gevallen, de winst niet opweegt. Dus is er geen enkele reden om te denken dat dat "mimetische geweld" vernietigender zou zijn dan het normale geweld in de dierenwereld.
|
Het mimetisme is an sich geen 'denken', het is imitatie. Of het voordelig of nadelig is, hangt er nog maar van af WAT je imiteert, maar daar heb je maar beperkt controle over. Het KAN een voordeel zijn, maar soms kan een voordeel ook omslaan in een nadeel, wat bij het mimetisme het geval was in de 'oertijd' indien er niet het eveneens langs mimetische mimetische weg als het ware vanzelf tot stand gekomen zondebokmechanisme was waarvan de betrokkenen niet eens de werking snappen en het hoogstens als 'formule' herinneren vanuit de ermee tot stand gebrachte vrede die ze nadien willen reproduceren. Los daarvan: de mens handelt niet zo bijzonder 'rationeel' doorgaans he, tenzij hij bewust rationaliteit aanleert (en dan liefst ook nog zijn mimetisme onder controle houdt want anders kan ook dat contraproductief zijn). Het is natuurlijk best mogelijk dat iemand zich braaf inhoudt om zich te beschermen - als een van de instincten die aangesproken kunnen worden - maar ik zou de volgende vijf zaken willen opmerken:
=> het mimetisme creëert zelf een 'realiteit' waarbinnen reacties tot stand komen. Die 'realiteit' hoeft niet een of ander neutraal 'voordeel' te zijn. Denk aan een ruzie: een of andere kleinigheid irriteert en de ander reageert daarop waardoor de eerste zich nog meer beledigd voelt etc. tot op den duur alle verborgen frustratie eruit komt. Later wordt dat ook als 'zinloos' ervaren, de relatie kan erdoor stuk raken, maar het mimetisme ging zijn eigen leven leiden. Dat geldt dus ook voor de imitatie van grijpgedrag en dominantiesignalen in de 'oertijd'. Het mimetisme maakt ook in het bijzonder gevoelig voor tekenen van dominantie die - indien men die dominantie zelf wil hebben in plaats van haar te accepteren - 'ondraaglijk' kunnen aanvoelen.
=> het gaat niet noodzakelijk om het uitdagen van de leider alleen. Het gaat ook om een algehele instabiliteit in de menselijke verhoudingen.
=> een belangrijk punt is ook de verspreiding, de aanstekelijkheid van het geweld: alweer door het mimetisme zullen derden zich ermee gaan bemoeien, ook de illusie hebben en die zelf mimetisch nog versterken dat er iets heel waardevols op het spel staat of dat er een groot gevaar is dat bestreden moet worden etc. Ook hier weer brengt het mimetisme zelf een realiteit tot stand die los staat van het 'eigen voordeel' an sich (behalve natuurlijk datgene wat binnen die nieuwe 'realiteit' als zodanig wordt ervaren).
=> het 'risico' van een aanval is vaak ook relatief. Bij dieren is het dominante groepslid doorgaans niet dominant geworden via een gevecht bis zum Ende, maar gaat het veeleer om schijngevechten of toch gevechten 'tot op een zeker punt'. De mimetische drang om te 'winnen' haalt het nog niet van de alertheid voor 'gevaar' en heeft zich nog minder verzelfstandigd. Overigens zien we dat in de moderne cultuur waarin we op fysiek vlak doorgaans ook niet 'bis zum Ende' gaan, mensen zich veelal niet écht gewonnen geven maar onderhuids met hevige frustraties blijven zitten ('ressentiment', vandaar o.a. de steeds vaker voorkomende depressies in uitgerekend democratieën waarin er meer mentale ruimte is voor 'vergelijken' doordat de religieuze hiërarchie zwakker is geworden die het mimetisme 'collectivistisch' stroomlijnde etc.).
=> eventueel kan nog gedacht worden aan de seksuele competitie: zwakkere mannen kunnen zich niet voortplanten, dus je houdt de 'testosteronbommen' over. (Al zal je zien dat er bij mimetische crisissen ook vrouwen betrokken kunnen raken vanaf een bepaalde drempel. Denk aan de Maenaden die daaraan herinneren etc.)