[TomB]

Oorspronkelijk geplaatst door democratsteve

Ik hoor uit verschillende hoeken dat een recessie onafwendbaar is. Zowel in Europa als de VS.
Tja, ik weet het ook niet.
De ene zegt dat het kapitalisme dringend moet worden "bijgestuurd". De ander zegt dat sleutelen aan het model de ondergang ervan betekent.
Jij bent een econoom Tomb. Tell us. Wat zijn uw bevindingen.
Ik ben de mening toegedaan dat het in ieder geval niet verder kan zoals het nu gaat. Maar ik ben de eerste om toe te geven dat ik té weinig econoom ben om te weten of het systeem bepaalde wijzigingen toelaat of niet.

Hoe komt dit? Structurele overproductie. We hebben gedurende de jaren 90 zwaar geinvesteerd in infrastructuur (kapitaal), deze infrastructuur helpt alleen als er vraag is naar de afgeleverde producten. Nu zitten we al drie jaar met die overproductie. Producten liggen weg te rotten in de warenhuizen, wat onvermijdelijk een neerwaardse druk op de prijzen met zich mee brengt.

Renteverlaging helpt uiteraard rechtsreeks, maar kan ook maar zoveel doen. De rente staat in de VS het laagste sinds de tweede wereldoorlog. Negatieve rente bestaat niet (niemand gaat iemand anders geld geven om minder geld terug te krijgen). Wat je dan krijgt is deflatie. Greenspan waarschuwde er een lange tijd geleden al voor.

Denk eens even na over het effect van deflatie. Alle producten worden goedkoper. Dat klinkt op het eerste gezicht natuurlijk als muziek in de oren van de consument. Houdt er wel rekening mee dat uw arbeid ook een 'product' is dat ook een neerwaardse prijsdruk met zich meekrijgt. Wat echter niet verandert is uw contract met de bank voor uw lening. U heeft getekend voor zoveel jaar aan zoveel percent en moet maandelijks blijven afbetalen. De banken zullen wel re-financing deals aanbieden, maar uiteindelijk verliest u een deel van uw koopkracht omdat de markt altijd sneller reageert dan uzelf. Trek nu de lijn door naar de economie. Geen enkele economie draait zoveel op geleend geld dan de Amerikaanse. Voorzie dan een rits aan failissementen van bedrijven met een zware schuldenlast, wat op zich de werkeloosheid doet stijgen, maar ook nog eens zijn effect heeft op het loon. Het loon komt onder dubbele druk te staan.

Gezien de mogelijke impact op het leven van iedereen, zou dit eigenlijk wereldnieuws moeten zijn op alle voorpaginas. Het is echter een sluikend gevaar dat bovendien niet zo makkelijk te weren valt. Bovendien is het laatste wat de economie nodig heeft een nieuwe paniekgolf bij de investeerders.

Er is over de laatste drie jaar een grote correctie geweest op de beurs. Ik meet dat persoonlijk vooral aan het p/e ratio (price/earnings). Kortweg vertelt dat u hoeveel jaar aan inkomsten het bedrijf waarin u investeerd nodig heeft om uw investering terug te betalen. In de hoogdagen van de technologische sector stonden bedrijven als Cisco hun aandelen te pronken met p/e ratios van ver boven de 100. Als u dus een Euro investeerde in Cisco, duurde het 100 jaar eer de inkomsten van Cisco die Euro konden dekken. Dit kan allemaal in bedrijven met hoge groei, maar 100 jaar is begot toch lang, vooral voor een groot bedrijf, je ziet die ratios eerder in kleine bedrijfjes met success. Tegenwoordig staan diezelfde bedrijven op meer redelijke niveaus van p/e, maar ik weet nog altijd niet hoe ik erover moet denken dat de gemiddelde p/e nog steeds 2x hoger staat dan historisch gezien. Even kijken naar de oorzaken en mogelijke oplossingen.

Voor mij is 1 van de grote schuldigen hieraan de 401K wetgeving van begin de jaren 90 in de Verenigde Staten. Personen zijn min of meer verplicht om voor hun eigen pensioen te sparen omdat het staatspensioen niet volstaat. De 401K wetgeving laat u toe om pre-tax aan pensioensparen te doen tot 14% van uw inkomen of $10,000 per jaar. De bedrijven zetten die plannen op en leggen meestal zelf nog iets bij. Als u bijvoorbeeld elke maand 500 Euro opzij zet voor uw pensioen legt het bedrijf daar tax-vrij nog eens 250 Euro op (of zo). Direct gevolg: Desondanks een slechte economie blijven er elke maand miljarden dollars van die 401K programmas in de beurs gepompt worden. Nu bekijk eens nuchter wat er gebeurd: De Amerikaan zet van de ene kant 500 Euro op de beurs per maand, maar van de andere kant gaat hij enorme leningen aan, want alles in zijn huis, staat of afbetaling. Hebt u nu echt geld geinvesteerd? Jazeker, u hebt geleend geld geinvesteerd op de beurs... Wat begon als een mooi plan om de pensioenen te privatiseren, is geeindigd in een draak van een systeem dat marktcorrectie tegengaat met geleend geld.

In theorie zou de oorlog in Irak dit moeten oplossen. Het einde van een lange periode van onzekerheid, het goedkoper worden van productie aan de basis (olie) en enorme investering vanwege de overheid. Het grote verschil echter met de andere oorlogen is dat dit een werk van lange adem is. Hoezeer Bush de overwinning verklaart, als in de dagen erna aanslag na aanslag plaatsvind weet iedereen dat het werk van lange adem eigenlijk nog in zijn beginphase staat.

Ik denk niet dat de huidige generatie goed weet waar ze economisch mee bezig zijn. (Op enkele genieen zoals Greenspan en eigenlijk ook wel JPVR na) Vergeet niet dat diezelfde mannen die nu over recessie praten de mannen waren die drie jaar geleden nog bezig waren over de 'new economy', die recessiebestendig was omdat de technologie zo snel vernieuwde. Wel guess what: We hebben dat in de jaren 20 ook meegemaakt, niets kon verkeerd gaan. Ik sta al jaren tegen de bierkaai te vechten in het economische denken (noot: Ik was ook 10 jaar te vroeg, want ik riep in 1990 al dat het bijna gedaan was, dus zo'n genie ben ik nu ook weer niet).

U praat over recessie. Ik denk dat we in recessie zitten (sorry hoor, maar drie maand stijging op de markt is voor mij nog geen ommekeer) die wel eens zou kunnen omslaan naar depressie omdat we de bodem nog niet gezien hebben.

Wat zijn de oplossingen?
1) Een massieve oorlog (denk genre Jihad van de moslims tegen de rest?)
2) Een grootse uitvinding (denk in de grootteorde van de computer, telefoon, een nieuwe energievorm etc.)
3) Stabiliteit (Een echte oplossing voor Israel etc.)
4) Een grote nieuwe markt (Is afrika er klaar voor? Of gaan we de grenzen tussen US en Europa laten vallen?)

Zoals je wel merkt zijn hier veel variabelen waar de economist eigenlijk geen vat kan ophebben, het is dus zeer moeilijk om voorspellingen te maken.

Van 1 ding ben ik echter zeker: Zelfs de grote 4 oplossingen zijn slechts een tijdelijke oplossing voor de problemen die ik aangekaart heb in het eerste deel van deze post. Kapitalisme is zeer mooi, maar zijn slechte kant is dat je, los gezien van de innovatieve geest van de mens, die de grote wildcard is, af en toe het kaf van het koren moet schijden.

Als ulta-conservatieve kapitalist moet ik nu ook consequent zijn: Wat de wereld eigenlijk echt nodig heeft is consequentie met de survival of the fittest. Als er deflatie en depressie komt, laat ze komen. Iedereen zal afzien, maar uiteindelijk zullen de meest competente bedrijven blijven bestaan en zullen we daarna met een verse lei kunnen beginnen. Het enige waar je op moet letten is dat er geen monopolies worden gecreerd met kapitaal dat 'op stock' staat op de grote rekeningen (Microsoft, als klassiek voorbeeld heeft bvb meer dan 20 miljard dollar in cash en equivalenten op hun balans, Microsoft zou in het geval van faillissementen een wereldpositie kunnen uitbouwen)

Uiteindelijk is er niet veel dat je hieraan kan doen bijten een beetje conservatief zijn en echt kijken naar de balans van de bedrijven waarin je investeerd. Ik investeer op het ogenblik in bedrijven met een lage schuldenlast waarvan ik denk/hoop dat ze een groeipotentieel hebben. Met 1 ding moet je rekening houden: De grootste fortuinen van de vorige eeuw zijn geschapen tijdens de depressie van de jaren 30. Depressie geldt niet voor iedereen. Ik hoop dat ik eraan ontsnap en wens u hetzelfde toe.