Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Koenaard Depuydt
Geachte heren
De Romaanse naam van Aken (= Aix) werd vroeger in het Waals sprekend randgebied niet algemeen gebruikt.
De Waals sprekenden in de dichtstbijzijnde Waalse woonoorden zoals Gellet (Jalhay) en Fischvenn (Ovifat) noemden Aken tijdens de twintigste eeuw vooral "Ais" of "Ês" (met uitgesproken eind -s!) terwijl de Walen uit Malemder (Malmedy) ook "Åhe" zeiden. Dit laatste is uiteraard een ontlening van "Oche", de inheemse volksuitspraak. Deze nevenbenaming dook in enkele middeleeuwse oorkonden zelfs als "Aixhe" op.
Deze uitspraak berust op een volledig gebrek aan kennis.
Maastricht (oude Waalse nevenbenaming: "Tré" of "Tré-sur-Meuse") gold tijdens de negentiende eeuw als meest verwaalste (of zoals u wil "verfranste") stad der Noordelijke Nederlanden.
Aken en omliggende was tijdens de vroege middeleeuwen een tweetalig gebied. Deze streek telt heel wat dorpsnamen van Romaanse oorsprong zoals: Burtscheid (Porcetum), Kolrum (Calva ruga), Schurzelt (Ceresiolum),
Seffent (Septem fontes), Stockheide (Stokketum), Vetschau (Fiscavum).
De betreffende hoofdsteden werden door Diets sprekende scheepvaarders "Revel", "Rije" en "Wilne" genoemd. De huidige Estse benaming Tallinn betekent "Denenburcht" en verwijst naar de verovering door de Deense koning Woldemare (Valdemar) in 1219.
Er zijn toch aanzienlijke verschillen tussen de Noordmiddelvrankse, Ripuarische of Middelhoogduitse volkstaal van Aken (mache, zwei, jlaad) en de Nedervrankse, Limburgse of Nederduitse volkstaal van Maastricht (make, twie, glaad). De werktaal te Aken was vanaf de late middeleeuwen alleszins Hoogduits. Aken had als belangrijke godsdienstige stad ook een sterke taalkundige invloed op het naburig gebied en bewerkstelligde tijdens de zeventiende eeuw een overgang naar de Hoogduitse werktaal te Eupen en later tijdens de negentiende eeuw ook te Aubel, Balen, Montsen, Welkenraat, enz.
Hoogachtend
|
Dat Maastricht in de negentiende eeuw de meest verfranste stad van de Nederlanden was nu in het geheel niet meer verfranst is ,bevestigt mijn stelling dat een staatsgrens de beste taalgrens is.
Zolang Maastricht en Wallonië onder de Fransen en in gedurende 1815-1830 in eenzelfde land lagen ,werd Maastricht verfranst door de Luikse invloed.
Van zodra er een officiële staatsgrens kwam tussen Luik en Maastricht ,vanaf 1843,stopte de verfransing om nu niet meer te bestaan.