[quercus]

Volledig aansluitend op deze discussie, een revelerend artikel door Rik Van Cauwelaert in De Tijd van vandaag.

De buitenkeuken van Marghem
Paleis der Natie
Rik Van Cauwelaert

Stroomboten in de Belgische havens. Het is eens wat anders dan windmolens voor de kust. De federale regering had zich de commotie over het dreigende stroomtekort kunnen besparen.

De federale regering heeft het blijkbaar zo druk met de organisatie van haar politieke benoemingen in de energiesector dat ze zich niet voluit kan toeleggen op een deugdelijke organisatie van de elektriciteitsbevoorrading, om maar iets te noemen. Amper een van de zeven kerncentrales in het land draait. De overige zes liggen stil voor een onderhoud of herstellingswerken. Met als risico dat hier en daar niet alleen gewone consumenten maar ook grote industriële verbruikers worden afgeschakeld, mocht de winter streng uitvallen.

Tenzij de overheid en uitbater Engie bijkomende capaciteit vinden, bijvoorbeeld via de prijzige heropstart van oudere gascentrales of meer invoer vanuit de buurlanden. Zo repte minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) zich eerder deze maand naar Duitsland om er een leveringsakkoord te sluiten met haar Duitse collega Peter Altmaier. De Duitse toezegging werd met gedruis bekendgemaakt. Er werd zelfs bij gezegd dat kanselier Angela Merkel de Belgische elektriciteitsbevoorrading ter harte neemt.

Dat is zeker het geval, want de vraag van Marghem speelt in de kaart van de Duitsers. Die gebruiken de Belgische stroomleidingen al voor 'redispatching' als zich congesties voordoen op de eigen lijnen tussen Noord-Duitsland, waar windmolens staan voor de Baltische kusten, en Zuid-Duitsland, waar de duurdere centrales draaien. Die redispatching kost de Duitsers stukken van mensen. Volgens de webstek van Clean Energy Wire kan de kostprijs, die al ruim een half miljard euro bedraagt en die de consument betaalt, tegen 2020 verdubbelen. Om de Belgen te bevoorraden moeten de Duitsers hun duurste centrales in het zuiden inschakelen. Dat zal Marghem merken als ze de factuur krijgt. Maar haar Duitse collega beloofde fijntjes dat 'niet alleen de Belgen' de bijkomende kosten dragen.

Ook werd voorgesteld om drijvende elektriciteitscentrales aan te slepen om het stroomtekort op te vangen. Stroomschepen in de Belgische havens, het is eens wat anders dan windmolens voor de kust. De vraag is of dat allemaal nodig was. Volgens insiders had Marghem zich deze crisis kunnen besparen met wat meer terreinkennis en een minimum aan vooruitziendheid. Haar optreden veroorzaakte baren op de elektriciteitsmarkt, paniek onder de consumenten en, gevaarlijker nog, argwaan bij mogelijke investeerders.

De opstoot kwam er na het stilleggen van Doel 4 en Tihange 2 en 3. De oorzaak: het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) stelde betondegradatie - door sommigen vertaald als betonrot - vast in bijgebouwen van die kerncentrales. Doel 1 en 2 en Tihange 1 liggen al stil voor herstellingen en onderhoudswerken. Momenteel levert alleen Doel 3 stroom, waardoor de bevoorrading tijdens de wintermaanden heel precair dreigt te worden. Nu blijkt dat het stilleggen van de drie kerncentrales door betondegradatie niet meteen aan de orde was. Dat zeggen niet alleen insiders van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG), maar ook die van andere instellingen.

Kerncentrales hebben niveau 1- en niveau 2-systemen. De niveau 1-systemen, met sturing en beveiliging die in twee- en drievoud werden voorzien, functioneren als de kerncentrale in werking is. Niveau 2 is een back-up die inspringt als het niveau 1-systeem uitvalt en de centrale tot stilstand komt. Die tweede controlezaal is voorzien van noodpompen en sturingssystemen en staat op een veilige afstand van niveau 1. Een expert heeft het over 'een buitenkeuken in de tuin'.

Verslonsd beheer
De betondegradatie doet zich voor in dat back-upsysteem. Bij de jongste centrales Doel 3 en 4 en Tihange 2 en 3 zit niveau 2 onder de grond, onder een bunker van gewapend beton. Daar zitten een paar afblaaskleppen voor stoom van 300 graden Celsius, die niet rechtstreeks in de lucht mag en daarom moet worden gebufferd. Die stoomuitstoten hebben in de loop der jaren het beton aangetast.

De bunker moet niveau 2 beschermen tegen een neerstortend vliegtuig. De kans dat zo'n vliegtuig door de betonband breekt, wordt geraamd op 1 op 100 miljard. Door de betondegradatie wordt die kans herleid tot 1 op 10 miljard. En mocht dat vliegtuig zich toch door de bunker boren, dan treft het alleen niveau 2, dat pas in werking treedt na het uitvallen van niveau 1.

Kortom: Doel 4 en Tihange 2 en 3 werden stilgelegd voor een probleem dat eigenlijk nog niet bestaat. België is trouwens het enige land met centrales waar niveau 2 werd ingebunkerd. De experts laten ook opmerken dat bij de oude centrales Doel 1 en 2 en Tihange 1 geen bunker werd opgetrokken boven niveau 2. Niettemin werd de levensduur van uitgerekend die oudere krachtcentrales met tien jaar verlengd.

Het hoeft niet te verbazen dat de betondegradatie op de International Nuclear and Radiological Event Scale (INES) is ingeschaald op het allerlaagste gevaarniveau, een 'anomaly'. Maar omdat de vergunning voor de centrales voorziet dat alles in orde moet zijn en de gedoodverfde zondebok Engie zich strikt aan de regels houdt, werden de kerncentrales stilgelegd.

Hoewel de regering had kunnen beslissen de herstellingswerken een na een aan te vatten, of zelfs na de winter, reageerde minister Marghem paniekerig, en probeerde ze zich te profileren in de aanloop naar de lokale verkiezingen. Het gevolg zal de consument op zijn elektriciteitsfactuur ontdekken. Want de verbruiker betaalt altijd. Het zou een confronterende oefening zijn om de kostprijs te berekenen van het decennialange verslonsde energiebeheer, wat fors weegt op de economie van het land.

Onlangs publiceerde ex-minister van Defensie en Energie Jean-Pol Poncelet (cdH) daarover een opmerkelijk opiniestuk in de krant Le Soir. Poncelet is een bonafide wetenschapper, die na zijn politieke loopbaan eerst aan de slag ging bij het Europese Ruimteagentschap en daarna in de nucleaire industrie. Hij had het over de gevolgen van de kernuitstap beslist door de paars-groene regering van Guy Verhofstadt, die hij afdeed als een geval van 'intellectuele oplichting'. De kernuitstap had volgens Poncelet niets te maken met bezorgdheid over de klimaatverandering. Het was niet meer dan een politieke hefboom om de groenen in de coalitie te hijsen. Op geen enkel moment werd een uitstapplan uitgewerkt. Ook de daarop volgende coalities hebben ondanks de naderende deadline nooit werkbare initiatieven genomen. De overheden voerden alleen nieuwe subsidies in, die overwegend bij de grote spelers belandden en die de belastingbetaler moest financieren.

De omschakeling naar groene energie is intussen een kluwen van subsidiekanalen, met een aantal heel dure bijwerkingen. Volgens het onderzoekscentrum EnergyVille zal de jaarlijkse kostprijs van de elektriciteitsproductie tegen 2030 nagenoeg verdubbelen tot bijna 4,4 miljard euro - dat is een pak hoger dan de aankoopprijs van de F-35's. Mocht de federale regering beslissen twee kerncentrales, (Doel 4 en Tihange 3) toch open te houden tot 2035, dan zakt de kostprijs van de productie met 700 miljoen euro per jaar.

Zou ook iemand in de Wetstraat rapporten als dat van EnergyVille lezen? Minister Marghem alvast niet.

Paleis der Natie is de wekelijkse opiniebijdrage van Rik Van Cauwelaert voor De Tijd.

Het cruciaal gedeelte heb ik in cursief en in blauwe kleur aangemerkt.

Wanneer ik deze morgen dit artikel las was ik gewoon woedend en geschandaliseerd. Dit zogezegd "alarm" over die betondegradatie is in feite geen reden om de kerncentrales stil te leggen. Wie houdt men hier voor gek?