[parcifal]

De prachtige opiniestukken liggen voor het oprapen deze week.

Schrijver Andrej Koerkov in Trouw :

https://www.trouw.nl/buitenland/de-a...eiten~bebcddbf

‘De angst van het Kremlin is dat de grens tussen Rusland en Oekraïne ook de grens wordt tussen twee mentaliteiten’

...

Waar gaat het conflict eigenlijk over?
“De belangrijkste oorzaak van het conflict is het verlangen van Poetin om het Russische Rijk of de Sovjet-Unie te herstellen. Wantrouwen tussen Moskou en Kiev is er altijd geweest. In de Sovjet-tijd konden Oekraïense communisten carrière maken, maar de heersers in Moskou vertrouwden de Sovjet-republiek Oekraïne niet. Lenin heeft Oekraïne nooit bezocht. De Holodomor, de kunstmatige hongersnood onder Stalin (waarbij miljoenen Oekraïense boeren stierven, red.) was een straf voor Oekraïners: zij wilden namelijk niet meedoen met de collectivisatie van de landbouw in de jaren dertig. Na de onafhankelijkheid in 1991 heeft elke Oekraïense president geprobeerd een slim spel te spelen met Rusland. Zo beloofden ze de Russische taal officiële tweede taal te maken, in ruil voor goedkoper gas. Aan die belofte werd vervolgens niet voldaan. In die zin is het conflict ook wraak.”

U kent Rusland en Oekraïne goed. U werd geboren in Petersburg en groeide op in Oekraïne. Wat is in essentie het verschil tussen Russen en Oekraïners?
“Het verschil is collectivisme versus individualisme. Russen zijn loyaal jegens hun baas, gemakkelijk te instrueren, en bereid de regels te volgen als er sprake is van controle en angst. Om bij Oekraïners dezelfde resultaten te behalen moet je drie keer zo veel angst toepassen en twee keer zo veel controle. Want Oekraïners hebben andere waarden. Ze zijn niet loyaal naar hun baas, maar loyaal naar hun familie. Russen zijn er goed in om staatssystemen te bouwen. Oekraïners zijn onmogelijk te regeren. De angst van het Kremlin is dat de grens tussen Rusland en Oekraïne ook de grens wordt tussen die twee mentaliteiten. In dat geval verliest Rusland zijn invloed op het Oekraïense grondgebied.”

Tegelijk hebben Russen en Oekraïners ook veel gemeen. Er is sprake van gedeelde historie, veel Oekraïners spreken Russisch. Waarom met elkaar vechten?
“Wat op het spel staat, is of Oekraïne een politiestaat wordt zonder persvrijheid, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van religie, of een land met te veel vrijheid. Dat laatste is eveneens een destructief staatssysteem, maar op de een of andere manier functioneert het toch enigszins. De Russen zetten Stalin weer op zijn voetstuk. Oekraïners zijn het nooit eens over wie hun nationale held is – los van dichter Taras Sjevtsjenko, die in eerste plaats een slachtoffer was van de Russische tsaar.”

Als Oekraïners zo individualistisch zijn, zijn ze dan wel in staat effectief hun land verdedigen?
“Alleen een vijand van buiten verenigt de Oekraïense samenleving. Tijdens de Oranje Revolutie (2004, red.) gingen we massaal de straat op tegen president Janoekovitsj, omdat hij openlijk door Poetin werd gesteund. De eenheid werd versterkt na de annexatie van de Krim en oorlog in Donbas. Bij een Russische invasie zal dat effect nog sterker zijn, omdat er dan voor het eerst een buitenlandse mogendheid openlijk oorlog voert op Oekraïense bodem.”

Van wie is er in dat geval steun te verwachten? Wie zijn de beste vrienden van Oekraïne?
“Litouwen en Polen. En Amerika is de grootste strategische partner. De VS zullen Oekraïne steunen op dezelfde manier als waarop Rusland de separatisten in Oost-Oekraïne helpt. De VS hebben net besloten nog eens 200 miljoen dollar aan militaire assistentie te verlenen aan Oekraïne, en spreekt over de levering van luchtdoelraketten.”

En de Navo?
“De Navo zal Oekraïne niet verdedigen. Dat zal een demoraliserende werking hebben, niet alleen in de Baltische landen maar ook in andere landen die na 1991 lid werden van het militaire bondgenootschap. Zal de Navo opstaan als zij worden aangevallen? Met een aanval op Oekraïne dient Rusland twee doelen: allereerst gaat het erom de westerse oriëntatie van Oekraïne te doorbreken. Daarnaast wil het ook de Navo en Europa straffen.”

Wat verwacht u van Europa?
“Europa wil op afstand blijven. Duitsland wil Russisch gas en is Oekraïne-moe. Daarbij: hoe meer problemen er ontstaan in oostelijke delen van EU – zoals het grensconflict tussen Wit-Rusland en Polen, zie de ruzies tussen Duitsland en Polen – hoe meer het westelijke deel van de EU tegenover het oostelijke deel zal komen te staan. Die situatie is gunstig voor Rusland. Dat zal des te meer verdeeldheid proberen te zaaien tussen het oude en het nieuwe Europa, onder meer door radicaal rechts en links binnen de EU te steunen.”

Kan het ook anders gaan? Is er kans op vrede tussen Rusland en Oekraïne, is er reden voor optimisme?
“Vrede is mogelijk, maar dat is geen reden voor optimisme. De relatie tussen Rusland en Oekraïne zal alleen vredig zijn zodra Rusland na een invasie zijn mensen in de Oekraïense regering kan zetten. En ons land op die manier economisch en politiek kan controleren.”

En dan? Gaat u vechten of vluchten?
“Een Rusland-gezind Oekraïne betekent dat Oekraïne het Russische politieke systeem accepteert, wat voor mij onacceptabel is. Zodra de vrijheid uit Oekraïne verdwijnt, ben ik weg.