[parcifal]

Mooi stukje in het NRC van gisteren.

https://www.nrc.nl/nieuws/2018/08/16...emlin-a1613251

De moeite om het te plaatsen in zijn volledigheid.

Het ingenieuze Russische plan achter Trumps presidentschap


President Trump doet al jaren zaken met Russische maffiosi, die nauw samenwerken met Poetins geheime dienst. Dat schrijft onderzoeksjournalist Craig Unger in een onthullend en spannend boek.

Vladimir Poetin had het met Donald Trump niet beter kunnen treffen. Dankzij de 45ste president van de Verenigde Staten zit hij steviger in het zadel dan ooit. Sinds Trump aan de macht is, verkeert Poetins grootste vijand, de liberale wereldorde, in chaos. Rusland kan zich daardoor op internationaal gebied alles veroorloven, tot (verder) militair ingrijpen in onafhankelijke staten die vroeger deel uitmaakten van de Sovjet-Unie aan toe.

Volgens het opzienbarende boek House of Trump, House of Putin. The Untold Story of Donald Trump and the Russian Mafia van de gerenommeerde Amerikaanse onderzoeksjournalist Craig Unger, die eerder onder meer de hechte zakelijke banden tussen de familie Bush en het Saoedische koningshuis blootlegde, berust Poetins versterkte machtspositie niet op toeval, maar zou er een ingenieus plan achter schuilgaan.

Sinds Donald Trump zich in de race om het Amerikaanse presidentschap begaf, is hij, in Ungers ogen, Poetins marionet. Sterker nog, zonder de bemoeienis van het Kremlin zou Trump nooit president van de Verenigde Staten zijn geworden. Nu het eenmaal zover is, kijkt Poetin, zoals op de recente top in Helsinki duidelijk werd, handenwrijvend toe hoe zijn belangrijkste tegenstander op het wereldpolitieke toneel met de dag aan macht inboet, terwijl Rusland als grootmacht herrijst.

De voornaamste instrumenten voor de uitvoering van dat vermeende masterplan zijn de Russische geheime dienst en de Russische maffia, twee organisaties die al decennialang hecht samenwerken. Die maffia speelt sinds de nadagen van de Sovjet-Unie een belangrijke rol om in de Verenigde Staten belangrijke tegenstanders te compromitteren en de financiële markten te ondermijnen.

Vladimir Poetin had het met Donald Trump niet beter kunnen treffen. Dankzij de 45ste president van de Verenigde Staten zit hij steviger in het zadel dan ooit. Sinds Trump aan de macht is, verkeert Poetins grootste vijand, de liberale wereldorde, in chaos. Rusland kan zich daardoor op internationaal gebied alles veroorloven, tot (verder) militair ingrijpen in onafhankelijke staten die vroeger deel uitmaakten van de Sovjet-Unie aan toe.

Volgens het opzienbarende boek House of Trump, House of Putin. The Untold Story of Donald Trump and the Russian Mafia van de gerenommeerde Amerikaanse onderzoeksjournalist Craig Unger, die eerder onder meer de hechte zakelijke banden tussen de familie Bush en het Saoedische koningshuis blootlegde, berust Poetins versterkte machtspositie niet op toeval, maar zou er een ingenieus plan achter schuilgaan.

Sinds Donald Trump zich in de race om het Amerikaanse presidentschap begaf, is hij, in Ungers ogen, Poetins marionet. Sterker nog, zonder de bemoeienis van het Kremlin zou Trump nooit president van de Verenigde Staten zijn geworden. Nu het eenmaal zover is, kijkt Poetin, zoals op de recente top in Helsinki duidelijk werd, handenwrijvend toe hoe zijn belangrijkste tegenstander op het wereldpolitieke toneel met de dag aan macht inboet, terwijl Rusland als grootmacht herrijst.

De voornaamste instrumenten voor de uitvoering van dat vermeende masterplan zijn de Russische geheime dienst en de Russische maffia, twee organisaties die al decennialang hecht samenwerken. Die maffia speelt sinds de nadagen van de Sovjet-Unie een belangrijke rol om in de Verenigde Staten belangrijke tegenstanders te compromitteren en de financiële markten te ondermijnen.

Leningradse gangsters
Halverwege de jaren zeventig kregen Russische criminelen vaste voet aan Amerikaanse grond, nadat het Huis van Afgevaardigden in 1974 het Jackson-Vanik amendement (Amerikaans graan in ruil voor de emigratie van Russische Joden, red.) had aangenomen. Zo’n 600.000 Russische Joden mochten als gevolg van deze wet naar het Westen emigreren. Onder hen bevonden zich enkele honderden criminelen uit Leningrad, die in Brighton Beach bij New York neerstreken. In ruil voor hun emigratie hadden ze de Sovjet-autoriteiten moeten beloven regelmatig rapport uit te brengen bij de KGB. Ook werd afgesproken dat ze op den duur belangrijke posities zouden proberen te verwerven in Amerikaanse militair-industriële en politieke kringen.

Anders dan hun Italiaanse vakbroeders waren de Russische maffiosi hoogopgeleid. In hun land van aankomst bedachten ze briljante belastingontduikings- en witwassystemen, waarmee ze al gauw een prominente rol in de Amerikaanse onderwereld gingen spelen.

Vooral casino’s bleken perfecte witwasmachines te zijn. Het toeval wil dat Trump in Atlantic City enkele grote casino’s bezat, die favoriete hangplekken van de Russische maffiosi zouden worden. Dat deze gangsters ongestoord hun gang konden gaan, kwam doordat de FBI geen slavisten in dienst had om hen af te luisteren.

Unger laat overtuigend zien hoe het Kremlin al bijna veertig jaar via Russische maffiosi de Amerikaanse politiek probeert te infiltreren. De basis daarvoor is te herleiden tot tal van lege vennootschappen die aan het einde van de Koude Oorlog door de KGB in het buitenland werden opgericht. In de eerste plaats dienden ze om de vermogens van de partijleiders in veilige havens te loodsen, maar tegelijkertijd waren ze dekmantels voor buitenlandse operaties van de Russische geheime dienst. Uitvoerig behandelt Unger een van die lege vennootschappen, de vastgoedmaatschappij annex witwasorganisatie Bayrock, die kantoor hield in de Trump Tower in New York en geleid werd door de mysterieuze Russische immigrant Felix Sater, wiens vader een vriend was van de belangrijkste Russische maffialeider Semjon Mogilevitsj. Sater, die de ‘boodschappenjongen’ van deze topcrimineel wordt genoemd, stond in rechtstreeks contact met Trump – wat deze ontkent – en had de leiding over plannen om in Moskou een Trump Tower te bouwen. Als voormalig FBI-informant geniet hij tegenwoordig juridische onschendbaarheid.

Dure appartementen
De Trump Tower is het uitgangspunt van Ungers betoog. In 1984 kocht David Bogatin, een Russische gangster en leider van een witwasorganisatie, er voor zes miljoen dollar vijf appartementen, die hij contant en in hoogsteigen persoon aan Trump betaalde. Vervolgens verkocht hij ze door aan lege vennootschappen, die door Russische criminelen werden geleid.

Nu is zoiets in de vastgoedwereld niet zo vreemd, omdat bijna al het grote geld dat uit de voormalige Sovjet-Unie naar het buitenland werd gesluisd op illegale wijze was verworven en moest worden witgewassen. En aangezien je in de Verenigde Staten anoniem onroerend goed kunt kopen, leenden dure appartementen zich uitstekend voor dat doel.

Maar Unger neemt hier geen genoegen mee. Volgens hem was Bogatins aankoop een poging om uit te vinden of Trump voor het karretje van het Kremlin kon worden gespannen. In dat vermoeden wordt hij gesteund door zijn belangrijkste informant, de voormalige KGB-generaal Oleg Kaloegin, die decennialang de operaties van de Russische geheime dienst in de Verenigde Staten coördineerde.

Ook zet Unger in verband met Bogatin vraagtekens bij Trumps ontmoeting in 1986 met de Russische VN-ambassadeur Joeri Doebinin, die hem met zijn dochter in de Trump Tower bezoekt en hem overhaalt om samen met de Russische overheid een Trump Tower tegenover het Kremlin te bouwen. Een jaar later gaat Trump op verkenning naar Moskou, waar hij zich volgens Kaloegin wel degelijk met prostituees heeft ingelaten. Zoals hij dat in 2013 volgens voormalig MI6-agent Jonathan Steele ook zou hebben gedaan ten tijde van de in Rusland gehouden Miss Universe-verkiezing.

Sinds dat eerste bezoek aan Moskou zou de KGB compromitterend materiaal over Trump hebben. Waarom zou hij anders twee maanden na zijn terugkeer uit Moskou ineens bekend hebben gemaakt dat hij president wilde worden? Waarom schakelde hij toen ineens de door Poetin betaalde lobbyist Paul Manafort in en sprak hij over ‘de ontmanteling van de NAVO’ en ‘America First’, zijn politieke programma tot op heden?

Toeval of niet, uit de nagelaten dagboeken van KGB-leider Vladimir Krjoetsjkov blijkt dat de KGB in de volgende jaren alles over Trump te weten wil komen, met als inzet de vraag of hij voor hun zaak is in te zetten. Als Poetin in 2000 president wordt, hoopt hij via Trump de buitenlandse geldstromen van de Russische oligarchen te kunnen controleren. Niet voor niets is die Trump Tower er in Moskou nooit gekomen, omdat de Russische rijken dan hun miljoenen in eigen land zouden moeten investeren, wat natuurlijk niet de bedoeling was omdat ze het dan niet konden witwassen.

Contant betalen voor golfbanen
Als Trumps casino’s in Atlantic City eind jaren negentig bankroet dreigen te gaan en zijn bedrijven een schuld hebben opgebouwd van 3,1 miljard dollar kan hij geen geld lenen van Amerikaanse banken. Opnieuw zijn het nu die schimmige lege vennootschappen die hem redden door op grote schaal nieuwe, in zijn naam gebouwde appartementen op te kopen en hem op die manier van geld te voorzien.

Opmerkelijk is dat Trump sindsdien al zijn grote aankopen, zoals twee golfbanen in Schotland voor tachtig miljoen dollar, contant betaalt. Volgens Unger kan het niet anders dan dat dit geld van Russische criminele herkomst is.

Ook wat Trumps politieke plannen betreft komt Poetin de vastgoedmagnaat te hulp. Zo staan in 2014 veel Republikeinse leiders via oligarchen en Russische banken indirect op de loonlijst van het Kremlin. Miljoenen dollars worden betaald aan Mitch McConnell, de leider van de Republikeinse Senaatsfractie

Poetin wil in die dagen voorkomen dat Hillary Clinton de presidentsverkiezingen wint. Hij beschouwt haar als de grootste bedreiging voor zijn politieke overleven. Lobbyist Manafort, dan nog in dienst van de Poetin-getrouwe Oekraïense president Janoekovitsj, regelt nu anti-Hillary artikelen in The Wall Street Journal en op veelbekeken websites. Zelf zet Poetin Europa in brand door populistische partijen te steunen, Syrië te bombarderen zodat een ongekende vluchtelingenstroom richting het Westen op gang komt, de Brexit te bevorderen door via 150.000 twitteraccounts onzin over moslims, immigratie en de EU te verkondigen en een cyberoorlog te beginnen.

Het is geheel conform de uit 2013 daterende ‘doctrine’ van de Russische stafchef Valeri Gerasimov, die met deze hybride strategie de Derde Wereldoorlog tegen het Westen zou hebben ingeluid. Zonder het slagveld te betreden weet Rusland de nederlaag van de in 1991 uiteengevallen Sovjet-Unie te pareren met een ongekend fel offensief jegens het Westen dat geen mensenlevens kost.

De inmiddels in Moskou wonende maffialeider Semjon Mogilevitsj speelt in het door Unger geopenbaarde machtsspel van het Kremlin een allesbepalende rol. Net als andere grote Russische maffiabazen is hij een goede vriend van Vladimir Poetin, sinds de ex-KGB’er in de jaren negentig als locoburgemeester van Sint-Petersburg de maffia inzette om de orde in de stad te handhaven en hijzelf honderdtwintig miljoen dollar achterover drukte. Volgens Unger staat vast dat tal van Mogilevitsj’ medewerkers in de loop der jaren via ingenieuze witwaspraktijken nauwe zakelijke banden met Trump hebben opgebouwd. Of Trump de maffiakoning zelf heeft ontmoet is onzeker, al laat Unger zijn vermoeden door een betrouwbare Russische misdaadjournaliste bevestigen.

Andere sleutelrollen in Ungers betoog zijn weggelegd voor Trumps juridische klusjesman Michael D. Cohen, die een jeugdvriend blijkt te zijn van Felix Sater, en voor Trump-lobbyist Paul Manafort, die dezer dagen terechtstaat wegens verduistering van tientallen miljoenen dollars die hij in Oekraïne heeft verdiend als naaste adviseur van de in 2014 verdreven president Janoekovitsj. Manafort sloot in 2005 een overeenkomst met de Russische oligarch Deripaska, een naaste vertrouweling van Poetin, om voor een honorarium van tien miljoen dollar per jaar in Europa, de Verenigde Staten en de voormalige lidstaten van de Sovjet-Unie de politiek, het zakenleven en de media ten gunste van Poetin te beïnvloeden. Unger toont aan dat zo’n 75 miljoen dollar van dat verdiende geld in een offshorebedrijf werd gestopt, geleid door een bendelid van Mogilevitsj.

Smoking gun
Unger baseert zich met name op openbare bronnen, zoals kranten- en tijdschriftartikelen over losse schandalen met betrekking tot Trumps financiële handel en wandel. Ook gebruikt hij vrijgegeven FBI- en CIA-rapporten, die hij toetst aan gesprekken met hoge ex-KGB’ers zoals Kaloegin. Op die manier verleent hij het bekende verhaal van de metamorfose van Trump van louche zakenman tot president een diepe Russische dimensie. En al worden de banden tussen Trump en de Russische maffia betwijfeld door kenners van de Russische georganiseerde misdaad, zoals de Brit Mark Galeotti, al lezend in Ungers boek raak je er toch steeds meer van overtuigd dat het heel goed kan zijn gegaan zoals hij beschrijft.

Helaas komt Unger nergens met een smoking gun aanzetten, die de rechtstreekse bemoeienis van het Kremlin met Trumps presidentsverkiezing aantoont. Zijn verhaal leunt dan ook vooral op een indrukwekkende stroom aan indirect bewijs. En dat is, hoe overtuigend meestal ook, het enige zwakke punt van zijn boek, dat van begin tot eind leest als een thriller van John le Carré.

De waarde van Ungers complottheorie zal de komende tijd moeten worden bevestigd door Robert Mueller, de speciale aanklager in het onderzoek naar Ruslands bemoeienis met de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Tot dat moment blijft het gissen in hoeverre Trump echt een ‘pion van het Kremlin’ is. Maar wat de uitkomst van Muellers gespit ook zal zijn, alles wat Unger vertelt, doet denken aan de manier waarop de Britse onderzoeksgroep Bellingcat de daders van het neerhalen van de MH17 heeft opgespoord. Alleen daardoor al blijf je achter met het gevoel dat hij wel degelijk de vinger heeft gelegd op een van de grootste inlichtingenoperaties van de moderne tijd die, zoals hij zelf schrijft, de wereld voorgoed heeft veranderd.