[N-Vb]

Onze politiek gaat kapot aan arrogantie, middelmaat en angst voor verandering, oordeelt bankenbaas Karel Van Eetvelt (53). Na een mislukte flirt met CD&V denkt hij nu aan een nieuwe beweging. ‘De huidige politiek is stilaan failliet.’


Door een technisch probleem hebben we de opmerkingen van Karel Van Eetvelt bij nalezing van het interview niet kunnen verwerken in de papieren krant. De door Van Eetvelt aangepaste tekst kan u hier lezen. Sorry voor het ongemak.
De afspraak met Karel Van Eetvelt: vrijdag, om twaalf uur ’s middags, bij hem thuis in Bornem, de tomatensoep staat te dampen op het vuur. De waarschuwing die hij vooraf meegeeft: voorlopig kan hij niet alles prijsgeven over het project waaraan hij werkt. De tijd is er nog niet rijp voor. “Ik probeer nu, samen met een aantal andere mensen, zoveel mogelijk gesprekken aan te knopen”, zegt Van Eetvelt. “Vanmiddag is er nog een afspraak met een parlementslid. We zullen praten over onze ideeën. Namen kan ik momenteel niet kwijt. Dat ligt te gevoelig.”

Er broeit iets in het hoofd van Karel Van Eetvelt. Dertien jaar lang was hij voor Unizo het uithangbord van ondernemend Vlaanderen. Intussen bepleit hij de belangen van de banken bij Febelfin. Twee banen die hem thuis hebben gemaakt in de werking van de Wetstraat.
Zijn oordeel is zo hard als een spijker. “Onze politiek werkt nog op precies dezelfde manier als veertig jaar geleden en dat stoort me enorm”, benadrukt Van Eetvelt. “Als je bekijkt hoe de samenleving is veranderd in die tijd, is dat een verbijsterende vaststelling. In de Wetstraat leeft men nog in 1980. Hoe de politieke partijen zichzelf besturen en organiseren, dat zijn naoorlogse toestanden. Vernieuwing is een vies woord op de partijhoofdkwartieren.”

BIO
• geboren in Bornem op 21 maart 1966 • licentiaat lichame?*lijke opvoeding • begon carrière bij de Bouw?*unie • was dertien jaar actief bij ondernemers?*organisatie Unizo • leidt sinds twee jaar de bankenkoepel Febelfin • is de zoon van voormalig CVP-burgemeester van Bornem Jef Van Eetvelt
Waarom is de politiek niet veranderd?
“Omdat men zichzelf als een soort kaste beschouwt. Als ik met politici praat, hoor ik constant hetzelfde refrein: ‘De wereld verandert in een razend tempo door digitalisering en globalisering. Iedereen moet zich aanpassen.’ Alleen zijzelf blijkbaar niet. Dat is een gigantische denkfout. Als alles verandert, moet de politiek mee. Ik kom uit de ondernemerswereld. Daar is het de logica zelve dat een bedrijf failliet gaat als het zich niet aanpast aan maatschappelijke veranderingen. Wel, de huidige politiek is stilaan failliet.”
Wat moet er anders?
“Begraaf het primaat van de politiek. Nu, onmiddellijk, stante pede. Eerlijk: ik lach me een kriek telkens als een politicus over het primaat van de politiek begint. Alsof alleen een handvol partijvoorzitters, ministers en parlementsleden onze moderne samenleving echt doorgronden. Ik vind dat behoorlijk arrogant.”
“Mijn vader, Jef Van Eetvelt, was burgemeester in Bornem tussen 1970 en 2010. Toen hij zijn loopbaan begon, werden politici inderdaad verkozen omdat mensen zelf de kennis ontbraken om hun problemen op te lossen. Maar vandaag is iedereen veel beter op de hoogte van de wereld rondom hen. Politici moeten beseffen dat ze niet meer alle waarheid in pacht hebben.”
U wilt meer inspraak?
“Daar is nood aan. De discussie over de cultuurbesparingen zijn het beste bewijs. Hoe de Vlaamse regering dit dossier aanpakt, dat is amateurisme van de hoogste graad. Je kunt zulke besparingen niet doorvoeren zonder de sector actief te betrekken. Samen moet je een beleid, een visie en een droom creëren: waar willen we naartoe en welke stappen moeten we daarvoor zetten? Nu lijkt de Vlaamse regering zich als een veredelde boekhouder te gedragen. Zolang de begrotingstabellen maar kloppen op het eind van de rit. De rest is bijzaak.”
Welk cultuurhuis zal vrijwillig besparen?
“Ah, die vraag illustreert juist de arrogantie die ik aanklaag. De politiek gaat ervan uit dat de ‘gewone lieden’ zelf geen beslissingen kunnen nemen. Wat een onzin. Gezinnen, bedrijven en organisaties maken continu lastige keuzes. Onze cultuursector loopt vol mondige en verantwoordelijke mensen. Hen niet betrekken, is zonde.
“In een tijdvak waarin burgerbewegingen zich steeds meer manifesteren, kom je er niet meer met de dooddoener: ‘Jullie hebben op ons gestemd, laat ons nu maar vijf jaar onze goesting doen.’ Mijn vader – mijn voorbeeld – zag dit in. Toen jongeren hem bekritiseerden voor het gebrek aan groen beleid in Bornem, antwoordde hij hen: ‘Weet je wat, kom het maar doen. Ze mochten beginnen op zijn kabinet. Op zijn lijst stonden trouwens ook socialisten.”

‘Ons project moet radicaal vernieuwend en oplossingsgericht zijn, anders beginnen we er niet aan. Het risico om opgeslokt te worden door het establishment is reëel.’ Beeld Wouter Van Vooren
We verkiezen toch politici om moeilijke beslissingen te nemen?
(Droog) “Ze lijken zich vooral te verliezen in allerlei spelletjes, zoals de Vlaamse canon. Zitten daar zes miljoen Vlamingen op te wachten? Doe mij een plezier: ga hier in de straat eens bij elk huis aanbellen en vraag waar zij de komende vijf jaar van wakker liggen. Als er een iemand antwoordt dat hij absoluut de Vlaamse identiteit wil versterken met een Vlaamse canon, dan trakteer ik (lacht).”
U bent niet de eerste die pleit voor burgerinspraak.
“Waarom kunnen we daar niet naartoe werken? De parlementaire democratie houdt zeker haar waarde. Dat op het eind van de rit politici beslissen is zeer oké. Maar we hebben nog een ander kanaal nodig om mensen een stem te geven in de besluitvorming. Vroeger vervulde het middenveld deze rol: de vakbonden, werkgevers en later ook de milieubeweging. Maar het ‘oude’ middenveld vertegenwoordigt lang niet meer alle burgers. Ik heb als Unizo-topman vaak gewaarschuwd: het middenveld moet zich heruitvinden. Helaas is dat volgens mij te weinig gebeurd.”
Burgerinspraak is toch geen wonderoplossing?
“Het is bewezen dat burgerinspraak werkt. Politicologen zijn daar duidelijk over. In landen waar burgerinspraak dagelijkse praktijk is, zoals Canada, blijkt het vertrouwen in de politiek groot. Waarom durven we dat middel dan niet inzetten in België? De Oostkantons zijn aan het experimenteren. Brussel steekt zijn teen in het water. Maar het moet verder gaan.
“Welke grote hervorming kun je vandaag nog doorvoeren zonder een breed maatschappelijk draagvlak? Kijk naar Oosterweel. Ik ben zeker dat je de kilometerheffing erdoor krijgt via burgerpanels. Hetzelfde wellicht voor de afschaffing van de bedrijfswagens. Hoelang wordt hier al over gediscussieerd in het parlement? Beslissingen worden jaar na jaar uitgesteld. Uit angst. Via burgerinspraak is er tenminste een grondig debat en een beargumenteerd besluit.”
Het spat ervan af bij Van Eetvelt: hij wil zelf iets ondernemen in de Wetstraat. Sinds de eeuwwisseling werd Van Eetvelt al het hof gemaakt door Open Vld en N-VA, maar telkens sprong een transfer af. “Het plaatje klopte toen niet, onder meer door privéredenen.”
Ook vorige zomer stond hij dicht bij een politieke coming-out. Dit keer voor CD&V: de partij van zijn vader die na een historisch slecht verkiezingsresultaat in mei 2019 op zoek moest naar een nieuw elan. Van Eetvelt werd druk gesolliciteerd door een heleboel partijleden. Er werden geheime etentjes georganiseerd. Hij ging spreken voor de ‘twaalf apostelen’ – de groep die CD&V moest doorlichten. Uiteindelijk werd het weer niets. “De partij was niet klaar voor een buitenstaander zoals ik.”

Aan de hand van twee assen legt Van Eetvelt uit waar iedereen zich politiek op blindstaart. Beeld Wouter Van Vooren
Van Eetvelt neemt pen en papier. Hij tekent een horizontale as, van links naar rechts. “Dit is de as waar iedereen zich op blind staart: politici, journalisten, opiniemakers. Deze as loopt van extreemlinks over het politieke midden naar extreemrechts.
N-VA, Open Vld, CD&V, sp.a en Groen breken zich het hoofd waar ze zich best positioneren. Bij partijen zoals CD&V en sp.a is deze oefening al jaren aan de gang. Om de zoveel tijd wordt een beetje naar links of een beetje naar rechts geschoven, in de hoop om zo opnieuw in de gunst van de kiezer te komen.”
Van Eetvelt trekt nu een verticale as. Hij plaatst Vlaams Belang en PVDA-PTB samen onderaan. “Dit is de as die ertoe doet”, vertelt hij. “Deze as loopt van behoudsgezind naar progressief. Niet progressief in de klassiek-linkse betekenis, maar progressief in de vooruitstrevende, open, co-creatieve, tolerante betekenis. Want waar danken Vlaams Belang en PVDA-PTB hun succes aan?”
Zegt u het maar.
“Het zijn populistische partijen die de kiezer wijsmaken dat zij de grote boze wereld kunnen buitenhouden. Inhoudelijk bedienen beide partijen zich van linkse en rechtse voorstellen. Lees hun verkiezingsprogramma’s eropna. Wat Vlaams Belang bijvoorbeeld over de pensioenen zegt, dat is copy-paste van extreemlinks. Vlaams Belang en PVDA slagen er vooral in om de illusie te creëren dat we kunnen terugkeren naar de goede oude tijd. Ze creëren een vijand – de moslims en multinationals – en overladen die met alle zonden. Geen enkele partij formuleert daar een antwoord op.”
De centrumpartijen hanteren toch een ander discours?
“Ik vind van niet. Hun politici lijken te angstig of te middelmatig om een alternatief aan te bieden. Om de bevolking ondubbelzinnig duidelijk te maken: ‘Wat die populisten zeggen, is volksverlakkerij’.’
“N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft onlangs zelf toegegeven dat hij N-VA momenteel ziet als een partij die tussen de traditionele politiek en de anti-politiek zweeft. Ik merk dat ook N-VA steeds vaker de schuld bij anderen legt. En de oplossing voor alles moet het confederalisme zijn. Idem voor Groen: de partij wijst aan honderd in’t uur met het vingertje.”

‘Begraaf het primaat van de politiek. Nu, onmiddellijk, stante pede. ik lach me een kriek telkens als een politicus erover begint.’ Beeld Wouter Van Vooren
Bent u nu zelf niet de populist?
“Tja, ik probeer gewoon vast te stellen. Ik druk mijn ontgoocheling uit in hoe vandaag aan politiek gedaan wordt in ons land.
“Onlangs was ik in het parlement om te praten over de digitalisering in de financiële sector. Een deel van de bevolking, vooral ouderen en mensen in armoede, hebben het lastig met onlinebankieren. Dat klopt. Maar hoe los je dit probleem op? Volgens mij door in die mensen te investeren, bijvoorbeeld met extra opleidingen. Maar veel parlementsleden dachten daar helemaal anders over. ‘Neen, neen, neen: de banken moeten alles ook op papier blijven doen, overal cash voorzien en alle kantoren openhouden!’ Als ik zoiets hoor van onder meer de socialisten, valt mijn mond open. Was die partij niet opgericht met de ontvoogding van het volk als doel?
“Van parlementsleden mag je toch verwachten dat ze de ambitie hebben om mensen vooruit te helpen? Het status quo verdedigen uit angst voor slechte reacties op Twitter, dat is geen grootste prestatie.”
U zou het allemaal beter kunnen?
“Het gaat niet om mij. Het gaat om wie echt een alternatief probeert te formuleren tegen het populisme. En dat zie ik te weinig. Sommige politici doen een moedige poging, maar ze staan alleen.”
“Iemand als Björn Rzoska (Groen), die begrijpt volgens mij waarom zijn partij niet is doorgebroken, maar hij heeft de voorzittersverkiezingen verloren. Kijk naar Sihame El Kaouakibi (Open Vld), die tijdens haar eerste zitting in het parlement een vurig pleidooi houdt (dat de overheid hoofddoeken moet toelaten achter het loket, red.) en merkt dat niet één collega het maar de moeite vindt om daarop te reageren. Ze probeert authentiek te zijn en te staan voor de mensen die haar hebben verkozen. Maar het systeem reageert dan meteen: terug in uw kot.”
Opnieuw: waar wacht u op?
“Op de juiste mensen. Je moet een groep samenstellen die groot genoeg is om een verschil te maken.
“(Denkt na) Ik wil me graag nuttig maken in een nieuwe politieke beweging. Voor of achter de schermen, daar ben ik zelfs nog niet helemaal uit. En ik ben er elke dag iets meer van overtuigd dat er ‘iets nieuws’ moet en wellicht zal komen. Een brede beweging die een positief en open project wil uitdragen. Die haar leden niet aanziet als papegaaien die alleen debatfiches mogen afdrammen maar hen behandelt als individuen die voor zichzelf kunnen denken, met respect voor andere meningen. Een beweging die burgers serieus neemt. Dit is het gat in de politieke markt. Zo zorg je voor disruptie in de Wetstraat.”
Hoe groot is uw groep nu?
“Ze is nog vrij klein, vooral omdat we stap voor stap willen werken en onze ideeën aanscherpen. Ons project moet radicaal vernieuwend en oplossingsgericht zijn, anders beginnen we er niet aan.
“Het risico om opgeslokt te worden door het establishment is reëel. Frans president Emmanuel Macron is spectaculair gestart met zijn partij En Marche, maar daarna is hij even spectaculair afgegleden naar de traditionele machtspolitiek. En Marche wordt vandaag geleid door mensen met een politiek CV en de vernieuwers zijn alweer vertrokken.

‘Het is bewezen dat burgerinspraak werkt. Politicologen zijn daar duidelijk over. Waarom durven we dat middel dan niet inzetten?’ Beeld Wouter Van Vooren
“Dichter bij huis is er Agalev. Je moet eens onderzoeken welke spelregels die partij zichzelf oplegde bij haar ontstaan en hoeveel er daar nog van overblijven. Ze zouden geen voorzitter maar een politiek secretaris hebben. Er zouden geen persoonlijke kiescampagnes worden gevoerd. Na twee mandaten zou een parlementslid sowieso plaats maken voor iemand nieuw. Allemaal overboord.”
Hoe zou u de lokroep van de macht weerstaan?
“Ik denk dat het belangrijk is om het toezicht op de spelregels van je beweging aan externen over te laten. We zijn allemaal mensen: je begint met een goed bedoelde uitzondering en voor je het weet loopt het mis. Waarom kunnen partijen zichzelf niet organiseren zoals een bedrijf, met een raad van bestuur zonder beroepspolitici? Die raad beslist niet over de dagelijkse werking, maar houdt wel constant toezicht.”
Hoe geloofwaardig bent u? Enkele maanden geleden wilde u CD&V-voorzitter worden.
(Neemt papiertje met grafiek) “Ik maakte deze tekening voor CD&V. Ik gaf hen mijn boodschap mee. Het enthousiasme daarover was behoorlijk groot. Tot ik zei: ‘Maar met deze groep gaat het niet lukken.’ Vergeet het dat je zo’n transformatie doorvoert zonder een hele reeks nieuwkomers – dream on. De partij moest zichzelf openstellen, maar ze was daar naar mijn aanvoelen niet klaar voor. Ik zag het aan de gezichten. Plots vreesde iedereen voor zijn plek. Wat ook menselijk is, ik begrijp dat. Maar door mijn toenadering tot CD&V heb ik definitief beseft: er is iets nieuws nodig. In een bestaande partij komt de weerstand uit alle spleten omhoog.
“Ik sprak onlangs met een oude CVP’er en die vertelde me dat ik terecht niet heb toegehapt. ‘De partij is op, Karel’, zei hij. ‘Ze moet gewoon stoppen en opnieuw beginnen.’ Ik geef de nieuwe CD&V-voorzitter Joachim Coens wel het voordeel van de twijfel. Hij heeft een visie en kan luisteren. Zijn voorstel om meer buitenstaanders in de politiek te betrekken zit op het juiste spoor.”
Bent u al geen deel van het establishment, als opperbankier?
“Ongetwijfeld, maar opnieuw: ik heb geleerd dat je nooit de volledige waarheid kan kennen. Ook bij mij heeft het jaren geduurd om tot dat inzicht te komen. Vroeger dacht ik hier heel anders over. Dankzij de ervaringen en kennis van anderen, van de Oude Grieken tot het werk van David Van Reybrouck (de auteur achter de G1000-burgertop in 2012, red), is me dat pas beginnen dagen.”
Hebt u al een naam en een slogan voor uw beweging?
“Neen, dat is niet de essentie. We hebben de opdracht wel al afgebakend in ons hoofd: iedereen aan zet brengen in onze democratie.”

Bron: De Morgen

Wat denk je van Nieuwe Volksbeweging, Karel? N-Vb

Democratie, inspraak, dicht bij het volk, iedereen kan zijn eigen voorstel doen, je kan van huize uit stemmen