[Bovenbuur]

Een van de redenen dat we er zo zeker van kunnen zijn dat mensen al zo lang heel goed weten dat de aarde rond is is dat de manieren waarop mensen op zee navigeren gebaseerd zijn op het feit dat de aarde rond is. Als je rond 21 september om 12 uur 's middags (natuurlijke lokale tijd) op de evenaar staat staat de zon recht boven je, loodrecht op een waterpas stuk aardoppervlak, 90 graden. Op datzelfde moment staat op de pool de zon juist op 0 graden, precies in lijn met een vlak stuk grond. Sta je op datzelfde moment precies tussen die twee punten in dan staat de zon op 45 graden boven de aarde. Er is geen andere ook maar enigszins logisch lijkende manier die ik heb kunnen verzinnen waarop je dat kan verklaren, zeker niet in combinatie met klassieke kennis van tijd, en hoe je overal van de lokale zonnewijzer moet uitgaan. Hoewel de meeste klassieke beschavingen geen mensen op de pool gezet hebben (om het zacht uit te drukken) hadden ze wel kennis van genoeg verschillende plekken om toch op logische wijze hetzelfde verband aan te tonen. En omdat de aarde wel (bij benadering) een bal moest zijn om de stand van de zon en sterren te verklaren was het logisch dat hetgeen ons op de aarde hield naar de aarde toe trok in plaats van richting een universeel beneden.

Dat de aarde rond de zon draait is veel moeilijker af te leiden. Uit de voorgaande gegevens blijkt dat de zon redelijk ver weg staat, maar het is lastig om te zien hoe ver weg. De seizoenen kunnen bovendien verklaard worden door een zon die simpelweg van keerkring naar keerkring schuift. Zonder een idee te hebben van hoe hemellichamen zich gedragen en dat de kracht die ons op de aarde houdt ook op hen effect heeft is het erg moeilijk om dat idee te ontkrachten. De smoking gun bleek uiteindelijk de beweging van de planeten. In de tijd van het geocentrische model was planeten een term voor zowel wat wij planeten noemen als de zon en de maan. Het waren objecten waarvan verondersteld werd dat ze om de aarde draaiden. Maar het bleek zo te zijn dat alle objecten anders dan de zon en de maan een variabele omloopsnelheid leken te hebben. Oké, misschien hebben ze een eliptische baan in plaats van perfect rond. Maar toen bleek dat een aantal heel af en toe ook de andere kant op verschoven, ze stopten, liepen een klein beetje terug, en gingen weer verder. En dat kon alleen goed verklaard worden door middel van het heliocentrische model, de zon als middelpunt van het zonnecentrum.

Er is alleen niemand die probeert te navigeren op de positie van Mars. Veel te moeilijk. Je hebt een zon, een maan en een poolster (die laatste op het zuidelijk halfrond niet, maar je hebt wel een vaste positie in de sterrenhemel die je kan vinden aan de hand van andere sterren die altijd in het zuiden staat), dus die gebruik je. De vreemde baan van een aantal kleinere verschijnselen was niet zo belangrijk. En daarom was er zoveel eerder duidelijk dat de aarde rond is dan dat de aarde rond de zon draait.

Deze bijdrage wordt u gebracht door de bond voor grappige geschiedenisweetjes.