Waarom de Facebook-munt libra geen vooruitgang is
Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt wekelijks in De Morgen
Facebook heeft aangekondigd zelf een nieuwe munt, de libra, te willen creëren. Een revolutie? Ik denk van niet.
Laten we eerst duidelijk maken wat de libra niet is. De libra is geen cryptomunt (zoals de bitcoin en honderden anderen). Een cryptomunt is gebaseerd op het feit dat ze op een volledig gedecentraliseerde wijze ontstaat zonder dat er intermediairs, zoals banken en centrale banken, aan te pas komen. Ze staat volledig buiten het huidig betalingssysteem dat wordt georganiseerd door die banken en centrale banken. Om zo een gedecentraliseerd betalingssysteem te doen werken, wordt gebruikgemaakt van de blockchain-technologie. Die maakt het mogelijk de hele keten van transacties te publiceren.
Als er één ding duidelijk is dan is het wel dat de libra zal worden uitgegeven op een heel gecentraliseerde wijze en gecontroleerd zal worden door heel weinig mensen. De libra zal, als ze ooit van de grond komt, meer gecentraliseerd zijn dan het huidige betalingssysteem.
De libra is ook geen munt waar iedereen op zit te wachten omdat ze tot grote kostenbesparingen en groter gemak van betalingen zal leiden. Het betaalsysteem dat we vandaag kennen is gedurende de laatste decennia heel gebruiksvriendelijk geworden. We gebruiken debet- en creditkaarten met groot gemak en tegen relatief lage kosten. We doen dit nu meer en meer met smartphones waardoor het gemak van betaling nog is vergroot. Natuurlijk, kunnen de kosten nog verlaagd worden. Maar libra belooft hier niets revolutionairs.
De problemen die zich stellen met de libra hebben te maken met de mogelijke monopoliemacht van Facebook en met de stabiliteit van een financieel systeem gebaseerd op de libra.
Het eerste probleem met de libra is dat ze een middel is voor Facebook om zijn marktmacht nog verder uit te breiden. Niet alleen zal Facebook over nog meer individuele informatie beschikken dat het handig zal gebruiken in gerichte advertenties. Bovendien zullen nog meer mensen vastgekluisterd zijn aan Facebook als ze dat medium ook gebruiken om betalingen te doen. Dat zal allemaal wel de winsten van Facebook verhogen. Maar het zullen monopoliewinsten zijn. En die verhogen onze welvaart niet, integendeel.
Facebook maakt er een punt van dat de libra vooral de arme landen zal ten goede komen. De inwoners van die landen hebben geen toegang tot een betaalsysteem, stelt Facebook. Dat klopt niet: de armen in die landen hebben access tot een gratis betaalsysteem met bankbiljetten. Bovendien bestaat in die landen nog een groter gevaar dat libra-Facebook een monopoliepositie inneemt dan bij ons. En dat zal die landen niet ten goede komen.
Als het zover komt, zal de libra een munt zijn die door de financiële instelling die Facebook dan zal zijn, wordt uitgegeven. Facebook heeft het zelf toegegeven. De libra zal gedekt worden door een portefeuille van andere munten (zoals dollars, euros, ponden, enz.). Dat is wat financiële instellingen doen. Ze geven deposito’s, spaarboekjes of ander financiële producten uit en dekken die door financiële activa aan te houden.
Bron van instabiliteit
De koers van de libra tegenover de munten die Facebook aanhoudt zal van dag tot dag schommelen. Met het gevolg dat als ik een betaling in euro wil doen door gebruik te maken van de libra, ik nooit precies zal weten hoeveel ik van die munt moet neertellen. Niet echt een grote plus voor die munt.
Nog belangrijker is het feit dat Facebook, als financiële instelling, een belangrijke bron van risico, en zelfs instabiliteit, zal worden. Hoeveel libra’s zal Facebook creëren? Dat zal beslist worden door een kleine groep mensen bij Facebook. Die zouden in de verleiding kunnen komen om teveel libra’s uit te geven om zo hun winsten te verhogen. Maar als ze dat doen dan kan de stabiliteit van die munt onder druk komen. De financiële instelling Facebook zal ook krediet willen verschaffen in libra. Dat krikt ook haar winsten op. Maar hoeveel risico’s zal ze daarbij nemen? Dat kan op termijn tot zeepbellen leiden die aangestuurd worden door Facebook.
Kortom alle problemen van risico en stabiliteit die zich stellen in het traditionele banksysteem, zullen ook ontstaan met de libra. Willen we het grote gevaar van financiële instabiliteit dat uitgaat van dit nieuwe systeem indijken, dan zullen we het moeten reguleren en controleren zoals we dat vandaag doen met de banken. Het feit dat Facebook een internationale gigant is, betekent niet dat die controle niet kan. Soevereine staten beschikken over alle middelen om dit te doen, inclusief het gebruik van de libra te verbieden mocht Facebook weigeren zich te onderwerpen aan regulering en controle.
|